Thông liên nhĩ lỗ thứ phát là gì? Nguyên nhân và triệu chứng của bệnh

Thông liên nhĩ lỗ thứ phát là gì?

Thông liên nhĩ lỗ thứ phát hay thông liên nhĩ lỗ thứ hai là một trong những dị tật tim bẩm sinh khá phổ biến, chiếm khoảng 70% trường hợp. Khi còn là bào thai, vách liên nhĩ được hình thành giúp phân chia thành hai ngăn tâm nhĩ, trong đó có một kênh cho máu lưu thông giữa nhĩ trái và nhĩ phải. Do đó, máu giàu oxy từ mẹ qua tĩnh mạch rốn sẽ di chuyển về nhĩ phải chảy sang nhĩ trái và đổ về vòng tuần hoàn của thai nhi. 

Khi gối nội mạc phát triển sẽ đóng các lỗ thông nguyên phát, lỗ thứ phát ở vị trí trước trên của vách ngăn đầu tiên. Khi đó, vách ngăn thứ hai phát triển và đóng một phần lỗ thứ phát. Đến khi liên nhĩ đóng hoàn toàn, bờ của lỗ bầu dục trở thành vách thứ phát, còn vách ngăn nguyên phát sẽ hoạt động tương tự van của lỗ bầu dục. Thông liên nhĩ lỗ thứ phát thường xảy ra khi vách ngăn nguyên phát không phát triển đầy đủ. 

Thông liên nhĩ lỗ thứ phát 

Nguyên nhân gây ra thông liên nhĩ lỗ thứ phát

Nguyên nhân dẫn đến thông liên nhĩ thứ phát xảy ra khi vách ngăn nguyên phát không phát triển toàn diện. Có nhiều nguyên nhân khác nhau khiến vách ngăn nguyên phát phát triển bất bình thường như các khiếm khuyết gen (hội chứng Holt-Oram gây ra bởi đột biến gen TBX5). 

Ngoài ra, có các nguyên nhân làm tăng nguy cơ khiến trẻ dễ mắc bệnh tim bẩm sinh, trong đó có thông liên nhĩ lỗ thứ nhất bao gồm: 

• Khi mang thai, mẹ sử dụng rượu, bia và các chất kích thích khác. 
• Người mẹ hút thuốc trong thời gian mang thai. 
• Mẹ sử dụng một số loại thuốc. 
• Nhiễm Rubella bào thai.

Các triệu chứng thông liên nhĩ lỗ thứ phát ở trẻ

Biểu hiện lâm sàng của thông liên nhĩ lỗ thứ phát ở trẻ sơ sinh thường không rõ ràng và thay đổi tùy theo kích thước lỗ thông, sự hiện diện của các dị tật tim kèm theo và độ tuổi của trẻ. Trong đa số trường hợp, trẻ sơ sinh không có triệu chứng trong giai đoạn đầu đời. Tuy nhiên, nếu lỗ thông lớn, bệnh có thể dẫn đến suy tim sớm ngay từ giai đoạn nhũ nhi. Ngược lại, các lỗ nhỏ thường âm thầm và chỉ được phát hiện khi trẻ đã lớn.

Triệu chứng đặc trưng thường gặp là:

• Tiếng tim bất thường: Tiếng T2 tách đôi cố định hoặc âm thổi tâm thu nhẹ ở vùng van động mạch phổi. Nguyên nhân là do tăng lưu lượng máu qua phổi gây nên tình trạng hẹp phổi chức năng. 
• Những tiếng tim này khó phát hiện ở trẻ sơ sinh do tần số tim và nhịp thở cao. Chúng dễ được nhận biết hơn khi trẻ lớn hơn và khám tim bằng ống nghe.

Các triệu chứng thông liên nhĩ lỗ thứ phát ở trẻ

Ngoài ra, trẻ có thể gặp phải các dấu hiệu khác như:

• Tăng trưởng chậm, kém phát triển thể chất.
• Rối loạn phát triển vận động, tâm thần.
• Nhiễm trùng hô hấp trên tái phát nhiều lần.

Ở một số ít trường hợp có lỗ thông lớn hơn, các biểu hiện có thể rõ ràng hơn:

• Rối loạn nhịp tim.
• Mệt mỏi sớm khi vận động.
• Khó thở.
• Nguy cơ đột quỵ não.

Khi nghi ngờ, phụ huynh nên đưa trẻ đến cơ sở y tế chuyên khoa để được kiểm tra chức năng tim và xác định tình trạng cụ thể.

Thông liên nhĩ lỗ thứ phát có nguy hiểm không?

Thông liên nhĩ lỗ thứ phát ở trẻ sơ sinh đa phần không gây nguy hiểm tức thì, đặc biệt khi lỗ thông có kích thước nhỏ và khả năng tự đóng cao. Tuy nhiên, không nên vì vậy mà xem nhẹ. Những trẻ có lỗ thông nhỏ không triệu chứng vẫn cần theo dõi định kỳ nhằm phát hiện sớm bất kỳ thay đổi nào.

Với các trường hợp lỗ thông lớn hoặc không tự đóng theo thời gian, can thiệp điều trị là cần thiết để ngăn ngừa biến chứng nghiêm trọng. Việc quyết định điều trị sẽ được cân nhắc kỹ lưỡng dựa trên đánh giá tổng thể tình trạng tim mạch của trẻ.

Xem thêm:

• Bệnh tim bẩm sinh - Mối đe dọa đến sức khỏe và tương lai của trẻ không thể xem thường
  

Phương pháp chẩn đoán thông liên nhĩ ở trẻ sơ sinh

Khi trẻ có biểu hiện nghi ngờ mắc thông liên nhĩ lỗ thứ phát, bác sĩ sẽ chỉ định một số kỹ thuật cận lâm sàng để xác định chính xác tình trạng:

• Điện tâm đồ (ECG): Giúp phát hiện các rối loạn nhịp tim hoặc phì đại buồng tim. Dù không cung cấp hình ảnh trực tiếp của lỗ thông, ECG vẫn rất hữu ích trong việc hỗ trợ chẩn đoán chức năng tim.
• X-quang tim phổi: Hình ảnh chụp X-quang có thể cho thấy dấu hiệu tim giãn hoặc tăng tuần hoàn phổi – những chỉ báo gián tiếp của thông liên nhĩ.
• Siêu âm tim: Đây là công cụ chính xác nhất để chẩn đoán, phương pháp này cho phép bác sĩ quan sát rõ ràng vị trí và kích thước của lỗ thông, cũng như đánh giá ảnh hưởng của dị tật lên huyết động tim.

Điện tâm đồ (ECG) là phương pháp chẩn đoán phổ biến trong chẩn đoán bệnh 

Điều trị thông liên nhĩ lỗ thứ phát ở trẻ sơ sinh

Theo dõi định kỳ

Ở trẻ sơ sinh, việc điều trị thông liên nhĩ không cần thực hiện ngay lập tức nếu lỗ thông nhỏ. Trẻ sẽ được theo dõi bằng siêu âm tim định kỳ để đánh giá khả năng tự đóng và tình trạng huyết động qua lỗ thông.

Điều trị nội khoa

Mặc dù không có thuốc nào làm đóng lỗ thông liên nhĩ, điều trị nội khoa vẫn được sử dụng để kiểm soát triệu chứng trong một số trường hợp:

• Thuốc chẹn beta: Giúp kiểm soát nhịp tim nếu có rối loạn nhịp.
• Thuốc lợi tiểu: Được chỉ định khi trẻ có dấu hiệu suy tim, giúp giảm gánh nặng tuần hoàn.

Đóng lỗ thông liên nhĩ 

Nếu lỗ thông lớn hoặc gây ảnh hưởng huyết động, bác sĩ sẽ chỉ định can thiệp để đóng lỗ. Có hai phương pháp điều trị phổ biến:

• Thủ thuật bít dù (qua da): Thiết bị đóng được đưa qua ống thông từ mạch máu đùi lên tim, giúp bít kín lỗ thông mà không cần phẫu thuật mở ngực. Phương pháp này ít xâm lấn, thời gian phục hồi ngắn.
• Phẫu thuật tim hở: Được thực hiện khi lỗ thông quá lớn hoặc không phù hợp với thủ thuật bít dù. Bác sĩ sẽ mở ngực và khâu kín lỗ thông dưới sự hỗ trợ của máy tuần hoàn ngoài cơ thể.

Thời điểm can thiệp lý tưởng thường là trước 25 tuổi để đảm bảo hiệu quả lâu dài và giảm nguy cơ biến chứng. Sau tuổi 45, việc đóng lỗ vẫn có thể cải thiện tình trạng suy tim, nhưng ít có tác dụng trong việc ngăn ngừa rối loạn nhịp.

Can thiệp phẫu thuật đóng lỗ thông liên nhĩ 

Hướng dẫn chăm sóc trẻ bị thông liên nhĩ lỗ thứ phát

Để đảm bảo sức khỏe tốt nhất cho trẻ, phụ huynh cần thực hiện một số biện pháp chăm sóc tại nhà:

• Theo dõi triệu chứng: Quan sát kỹ các dấu hiệu bất thường như khó thở, mệt mỏi, chậm phát triển, nhiễm trùng tái phát... và báo ngay cho bác sĩ nếu có thay đổi.
• Dinh dưỡng hợp lý: Cung cấp đầy đủ năng lượng và vi chất thiết yếu giúp trẻ tăng cường miễn dịch và phát triển thể chất toàn diện.
• Phòng ngừa nhiễm trùng: Giữ vệ sinh môi trường sống, rửa tay thường xuyên, hạn chế tiếp xúc với người bệnh và đảm bảo trẻ được tiêm phòng đầy đủ.
• Khám định kỳ: Đưa trẻ đến cơ sở chuyên khoa tim mạch để theo dõi tiến triển dị tật và điều chỉnh kế hoạch điều trị kịp thời nếu cần thiết.

Thông liên nhĩ lỗ thứ phát, dù không luôn biểu hiện nguy hiểm ngay từ đầu, vẫn có thể ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe nếu không được theo dõi và xử trí đúng cách. Phát hiện sớm, theo dõi định kỳ và can thiệp kịp thời là chìa khóa giúp trẻ phát triển khỏe mạnh và phòng tránh biến chứng tim mạch trong tương lai.

Qua bài viết này của Bệnh viện Đa khoa Phương Đông, hy vọng đã cung cấp những thông tin hữu ích về thông liên nhĩ lỗ thứ phát. Nếu Quý khách có bất kỳ thắc mắc liên quan đến bệnh có thể liên hệ Bệnh viện qua Hotline 1900 1806 hoặc Đặt lịch khám để được nhân viên tư vấn và hỗ trợ nhanh chóng.