Trẻ bị kiết lỵ là bệnh gì?
Trẻ bị kiết lỵ là gì? Đây là một tình trạng nhiễm trùng đường ruột do một số vi khuẩn, ký sinh trùng gây nên, cũng có thể do quá trình vệ sinh kém. Căn bệnh này khiến các bé tiêu chảy kèm máu hoặc chất nhầy, thậm chí co thắt dạ dày, buồn nôn, nôn và sốt.
Đến nay, các nghiên cứu cho thấy có 2 loại bệnh kiết lỵ chính, gồm:
- Kiết lỵ amip: Đây là bệnh nhiễm trùng ruột do vi khuẩn amip gây ra, có khả năng làm viêm nhiễm và tổn thương đường tiêu hóa. Bệnh khởi phát khi trẻ tiếp xúc với nguồn nước, thực phẩm bị nhiễm khuẩn, dẫn đến tiêu chảy, đau bụng, buồn nôn, mệt mỏi và khó tiêu.
- Kiết lỵ trực tràng: Là bệnh nhiễm trùng ruột do trực trùng, loại vi khuẩn đơn bào, gây bệnh kỵ phổ biến nhất trên thế giới. Chúng tồn tại trong các nguồn nước bẩn nhiễm khuẩn, khi trẻ tiếp xúc sẽ gặp tình trạng tiêu chảy, đau bụng, mất nước, sụt cân, nghiêm trọng hơn có thể viêm gan và tổn thương đến các cơ quan khác.
(Có hai loại bệnh kiết lỵ chính ở trẻ em)
Ngoài ra, hai loại bệnh này đều lưu hành mạnh mẽ ở các khu vực có khí hậu nhiệt đới, đặc biệt mùa hè, có điều kiện nguồn nước kém chất lượng. Đối tượng trẻ em 2 - 4 tuổi có tỷ lệ nhiễm bệnh cao, vậy nên cha mẹ cần sát sao và cẩn thận trong việc giữ vệ sinh cho con.
Nguyên nhân bé bị kiết lỵ
Kiết lỵ là một trong những bệnh đường tiêu hóa thường gặp ở trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ. Bởi khi này, hệ thống miễn dịch hay lợi khuẩn đường ruột vẫn còn yếu, chưa hoạt động thực sự, tạo điều kiện cho vi khuẩn, tác nhân gây hại tấn công, gây viêm và rối loạn hệ tiêu hóa.
Theo các chuyên gia, các yếu tố chính gây bệnh kiết lỵ ở trẻ em gồm có:
- Hệ thống miễn dịch yếu: Như đã nêu ở trên, trẻ em, đặc biệt trẻ có hệ thống miễn dịch yếu thường bị nhiễm trùng, mắc bệnh lý đường ruột như kiết lỵ. Bởi khi này, hệ thống miễn dịch yếu khiến trẻ gặp khó khăn trong việc ứng phó tác nhân gây bệnh, khó phục hồi hơn người lớn.
- Đường ruột yếu: Đường ruột yếu cũng là một trong những yếu tố nguy cơ khiến trẻ bị kiết lỵ. Bởi khi hệ thống hệ tiêu hóa không hoạt động tốt hoặc bị tổn thương, vi khuẩn sẽ thuận lợi xâm nhập gây bệnh.
- Vi khuẩn: Có 2 loại vi khuẩn chính gây bệnh kiết lỵ là khuẩn Amip (Entamoeba histolytica) và trực khuẩn ngắn (Salmonella), thường tồn tại trong nước và thực phẩm nhiễm khuẩn. Thông thường, chúng xâm nhập qua thức ăn chưa được chế biến hoặc nước không được lọc.
- Vệ sinh cá nhân không sạch sẽ: Trẻ em thường ham chơi, có thói quen đút tay vào miệng, gián tiếp đưa vi khuẩn có hại trong môi trường vào cơ thể. Hoặc mẹ vệ sinh đầu vú, quần áo, chăn màn, vật dụng cá nhân không sạch cũng có thể khiến trẻ mắc bệnh.
- Tiếp xúc với động vật: Nhiều trẻ có niềm yêu thích với động vật như chó, mèo. Tuy nhiên, nếu chó mèo không được tiêm phòng đầy đủ, vệ sinh thường xuyên có thể lây vi khuẩn kiết lỵ sang cho trẻ.
Có nhiều nguyên nhân khiến trẻ bị kiết lỵ
Theo các nghiên cứu, mỗi năm trên thế giới có khoảng 1,7 tỷ trường hợp mắc bệnh kiết lỵ, đặc biệt nguy hiểm với trẻ nhỏ. Bởi nếu không được điều trị thích hợp, bệnh có thể gây tử vong.
Những con đường lây lan khiến trẻ em bị kiết lỵ
Bệnh kiết lỵ rất dễ lây lan trong cộng đồng, các con đường chính gây nhiễm trùng đường ruột cho trẻ có thể kể đến:
- Cho trẻ ăn thức ăn, đồ uống không sạch, không đảm bảo vệ sinh: Việc cho trẻ ăn những thức ăn và uống nước không sạch, không tuân thủ vệ sinh là một trong những nguyên nhân gây bệnh kiết lỵ.
- Lây nhiễm từ các nguồn thức ăn và nước uống ôi thiu: Trẻ có thể bị nhiễm bệnh kiết lỵ thông qua các nguồn thức ăn, nước uống, rau quả,... bị ôi thiu, nhiễm khuẩn.
- Lây nhiễm từ các loài động vật mang mầm bệnh: Những loài động vật như chó, mèo, ruồi,... có thể mang mầm bệnh và gây bệnh kiết lỵ cho trẻ khi tiếp xúc với chúng.
- Trẻ dùng tay bẩn bốc thức ăn: Trẻ dùng tay bẩn, không sạch để bốc thức ăn cũng có thể khiến vi trùng gây bệnh xâm nhập vào cơ thể, gây ra bệnh kiết lỵ.
Những dấu hiệu trẻ bị kiết lỵ thường gặp
Dấu hiệu trẻ bị kiết lỵ điển hình nhất là thường xuyên đi ngoài phân lỏng, có lẫn máu, chất nhầy hoặc mủ. Ngoài ra:
- Đại tiện nhiều lần: Trẻ bị kiết lỵ thường có tần suất đại tiện tăng lên đáng kể. Thay vì đi tiêu bình thường, trẻ có thể phải đi tiêu nhiều lần trong một ngày, thậm chí trong khoảng thời gian ngắn.
- Bụng đau khi đại tiện: Một triệu chứng khá phổ biến khi trẻ bị kiết lỵ là cảm giác đau bụng hoặc khó chịu khi đi tiêu. Trẻ có thể cảm giác đau hoặc khó chịu trong vùng bụng dưới.
- Phân ít, dạng lỏng: Kiết lỵ thường làm thay đổi tính chất phân của trẻ. Thay vì phân bình thường, phân của trẻ bị kiết lỵ thường ít, dạng lỏng và có thể có màu sáng hoặc màu xám.
- Trẻ quấy khóc khi đại tiện: Việc đi tiêu có thể gây ra đau hoặc khó chịu cho trẻ bị kiết lỵ, dẫn đến việc trẻ quấy khóc hoặc trở nên không thoải mái khi đại tiện.
Ngay khi thấy trẻ có những biểu hiện của bệnh kiết lỵ như trên, cha mẹ cần theo dõi kỹ tình hình sức khoẻ của trẻ để chuẩn đoán được mức độ mắc bệnh của bé.
(Cha mẹ cần quan tâm đến các dấu hiệu của bệnh ở trẻ)
Trẻ bị kiết lỵ có nguy hiểm không?
Trẻ em đi kiết lỵ có thể gây nguy hiểm cho sức khỏe, gia đình cần chăm sóc đúng cách phòng trường hợp:
- Mất nước và sụt cân: Kiết lỵ gây ra tiêu chảy và làm cho trẻ mất nước và mất cân nặng nhanh chóng. Điều này có thể gây ra tình trạng mất nước nghiêm trọng và suy dinh dưỡng, đặc biệt đối với trẻ nhỏ.
- Suy giảm chức năng thận: Tiêu chảy kéo dài có thể gây ra suy giảm chức năng thận, do mất lượng nước quá nhiều trong cơ thể. Điều này có thể gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.
- Mất cân bằng điện giải: Tiêu chảy do kiết lỵ có thể gây ra mất cân bằng điện giải, làm mất lượng muối và khoáng chất quan trọng trong cơ thể. Điều này có thể gây ra rối loạn điện giải và bệnh kiết lỵ ảnh hưởng đến hoạt động của cơ thể.
- Nhiễm trùng và biến chứng: Trẻ bị kiết lỵ có nguy cơ cao bị nhiễm trùng và có thể phát triển các biến chứng nghiêm trọng như viêm ruột, viêm gan và viêm màng não.
Chấn đoán kiết lỵ ở trẻ nhỏ như thế nào?
Trước tiên, khi đưa trẻ đến bệnh viện, bác sĩ sẽ dựa vào triệu chứng để thăm khám lâm sàng. Tiếp đến, chỉ định xét nghiệm phân và xét nghiệm máu để thu kết quả chính xác, từ đó đưa ra trình điều trị cụ thể, tránh biến chứng xấu.
Nếu nhận thấy trẻ có các triệu chứng kiết lỵ nêu trên, cha mẹ không xác định được nguyên nhân có thể đưa trẻ Khoa Nhi - Bệnh viện Đa khoa Phương Đông. Tại đây, các bác sĩ chuyên khoa sẽ phối hợp với khoa Xét nghiệm, tìm ra nguyên nhân và mức độ nhiễm bệnh của trẻ.
(Hình ảnh 0 - Đưa trẻ đến Bệnh viện Đa khoa Phương Đông khi có dấu hiệu kiết lỵ bất thường)
Cả 2 chuyên khoa đều được đầu tư hệ thống máy móc, thiết bị hiện đại, đáp ứng đầy đủ yêu cầu trong chẩn đoán bệnh. Cùng với đó là đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm, từng có thời gian dài công tác tại bệnh viện tuyến TW như Bệnh viện E, Bệnh viện Nhiệt đới Trung ương, Bệnh viện Nhi Trung Ương.
Gia đình vui lòng liên hệ đến số 1900 1806 hoặc Đặt lịch khám tại Bệnh viện Đa khoa Phương Đông, chúng tôi luôn sẵn sàng đón tiếp và xử lý bệnh tình của trẻ nhỏ. Hoặc trực tiếp di chuyển đến số 9, Phố Viên, Cổ Nhuế 2, Bắc Từ Liêm để được thăm khám, điều trị ngay lập tức.
Xử lý khi bé bị kiết lỵ
Ngay khi thấy những dấu hiệu của bệnh kiết lỵ ở trẻ thì cha mẹ cần can thiệp ngay. Điều trị kiết lỵ ở trẻ em tập trung vào việc khắc phục tình trạng mất nước, điện giải, đồng thời kiểm soát triệu chứng và loại bỏ vi khuẩn gây bệnh. Dưới đây là một số phương pháp điều trị thường được sử dụng:
- Cung cấp đủ nước: Trẻ cần được uống nước, ngăn chặn tình trạng mất nước do tiêu chảy. Đối với trường hợp nghiêm trọng, trẻ có thể cần sử dụng dung dịch điện giải chứa muối và các chất điện giải khác.
- Điều chỉnh chế độ ăn: Trong thời gian này, trẻ cần duy trì chế độ ăn nhẹ và dễ tiệu, hạn chế thực phẩm nặng và khó tiêu hóa. Nếu trẻ vẫn ăn uống bình thường, gia đình có thể tiếp tục cho trẻ ăn nhưng cần chú ý đến vệ sinh.
- Trẻ em bị kiết lỵ uống thuốc gì? Một số trường hợp, trẻ có thể được bác sĩ chỉ định sử dụng thuốc kháng khuẩn trong điều trị. Loại thuốc này có công dụng tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh, tuy nhiên cần có đơn kê của bác sĩ.
Sau khi hồi phục sức khỏe, cha mẹ nên xây dựng chế độ ăn nhạt và tránh sản phẩm sữa lạnh cho trẻ. Đồng thời, ngăn ngừa bệnh tái phát bằng cách vệ sinh cá nhân cẩn thận, chú ý đến nguồn nước và thực phẩm.
Lưu ý khi chăm sóc trẻ em bị kiết lỵ
Trong thời gian chăm sóc trẻ em bị kiết lỵ, phụ huynh cần lưu ý một số vấn đề sau:
- Giám sát trẻ: Chăm sóc trẻ bị kiết lỵ đòi hỏi sự tỉ mỉ và giám sát cẩn thận. Hãy đảm bảo trẻ được nghỉ ngơi đầy đủ, giữ ấm cơ thể và tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình phục hồi.
- Vệ sinh cá nhân và môi trường: Rửa tay sạch trước và sau khi chăm sóc trẻ, đảm bảo vùng mông và khu vực xung quanh được vệ sinh sạch sẽ. Giặt và thay đồ, tã cho trẻ thường xuyên để tránh sự lây lan của vi khuẩn.
- Theo dõi triệu chứng: Quan sát triệu chứng của trẻ và theo dõi tình trạng sức khỏe của trẻ. Nếu triệu chứng trở nên nghiêm trọng hoặc kéo dài, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn và điều trị kịp thời.
- Tạo môi trường yên tĩnh và thoải mái: Trong quá trình chăm sóc, hãy tạo một môi trường yên tĩnh, thoải mái và không gây căng thẳng cho trẻ. Điều này giúp trẻ nghỉ ngơi và phục hồi sức khỏe nhanh hơn.
Thường xuyên quan tâm và theo dõi khi trẻ bị kiết lỵ
Ngoài ra, chỉ cho trẻ ăn thực phẩm đã nấu chín, được đun nóng ở nhiệt độ cao, không ăn thực phẩm đã nấu nhưng để nguội. Đồng thời, uống nước lọc, nước đóng chai hoặc đun sôi, đều đặn rửa sạch tay bằng dung dịch vệ sinh sau khi vệ sinh, trước và sau khi ăn uống.
Lưu ý: Hiện nay ở Bệnh viện Phương Đông gặp rất nhiều trường hợp các bậc phụ huynh chủ quan áp dụng các bài thuốc dân gian chữa kiết lỵ ở trẻ khiến trẻ chẳng khoẻ hơn mà còn chuyển biến nặng thêm. Chính vì thế các cha mẹ cần phải tìm hiểu và áp dụng các phương pháp điều trị, chăm sóc khoa học để đảm bảo an toàn sức khoẻ cho bé.
Biến chứng nếu trẻ bị kiết lỵ kéo dài
Trẻ em bị kiết lỵ nếu không được điều trị tích cực, chăm sóc không đúng cách có thể gặp các biến chứng nặng, dẫn đến tử vong. Đặc biệt với trường hợp mắc bệnh do vi khuẩn Shigella gây ra, vấn đề có trẻ có thể gặp phải như:
- Thủng ruột, giãn ruột.
- Sa trực tràng.
- Co giật, có hoặc không kèm tình trạng sốt cao.
- Nhiễm trùng huyết.
- Hội chứng tan máu.
- Hạ natri kéo dài.
(Hình ảnh 1 - Những biến chứng có thể gặp phải khi trẻ bị kiết lỵ)
Song, biến chứng kiết lỵ ở trẻ em không được điều trị thời phổ biến nhất là sụt cân, tình trạng dinh dưỡng xấu đi nhanh chóng. Bởi trong thời gian nhiễm bệnh, trẻ bị chán ăn, không đáp ứng đủ nhu cầu dinh dưỡng của cơ thể để chống lại nhiễm trùng, tăng cường sửa chữa mô bị tổn thương.
Trường hợp tử vong có thể xảy ra, do tổn thương ruột lan tỏa trên hồi tràng và ruột kết, nhiễm trùng huyết, nhiễm trùng thứ phát hoặc thiếu hụt dinh dưỡng nghiêm trọng. Vậy nên, trong thời gian nhiễm bệnh, cha mẹ càng cần chú ý đến chế độ dinh dưỡng của trẻ, tăng sức đề kháng cũng như hệ miễn dịch.
Bé bị kiết lỵ bao lâu thì khỏi?
Trẻ đi kiết lỵ nếu được chăm sóc đúng cách, điều trị tích cực có thể khỏi bệnh sau 1 - 2 tuần. Tuy nhiên, phụ huynh vẫn cần lưu ý theo dõi tình trạng của trẻ, không được chủ quan vì bệnh thường diễn tiến âm thầm, có thể gây biến chứng nguy hiểm nêu trên.
Thời gian khỏi bệnh có thể nhanh hoặc chậm hơn, tùy thuộc trẻ có được phát hiện sớm hay không, chế độ chăm sóc của gia đình, phác đồ điều trị,... Vậy nên, khi nhận thấy có bất kỳ dấu hiệu bất thường của trẻ, cha mẹ cần đưa bé đến bệnh viện để được hướng dẫn, xử lý kịp thời.
Chế độ dinh dưỡng cho trẻ bị kiết lỵ
Khi trẻ bị kiết lỵ, chế độ ăn uống phù hợp có thể giúp hỗ trợ quá trình phục hồi. Vì vậy các bậc phụ huynh cần đặc biệt lưu ý chế độ ăn uống khi trẻ đang bị bệnh kiết lỵ
Trẻ em bị kiết lỵ nên ăn gì?
Dưới đây là những gợi ý về những thực phẩm trẻ nên ăn khi bị kiết lỵ:
- Đồ ăn dạng lỏng: Trong giai đoạn đầu khi trẻ mới bị kiết lỵ, đồ ăn dạng lỏng có thể được ưu tiên. Ví dụ như: súp, cháo lỏng, canh lọc, nước rau củ quả. Đồ ăn dạng lỏng giúp giảm tải cho đường ruột và dễ tiêu hóa.
- Rau quả tươi: Trẻ nên tiêu thụ rau quả tươi để cung cấp chất xơ và các chất dinh dưỡng cần thiết. Chọn những loại rau quả giàu nước như dưa hấu, dưa chuột, táo, nho, cam và chuối. Tránh các loại rau quả có vỏ cứng và hơi khó tiêu hóa.
- Nước ép trái cây: Trẻ có thể uống nước ép trái cây tươi để cung cấp nước và các dưỡng chất thiết yếu. Lựa chọn các loại trái cây như cam, nho, lựu, táo, bưởi, hay dưa hấu. Tránh nước ép trái cây có nhiều đường và chất tạo ngọt nhân tạo.
(Những thực phẩm tốt cho trẻ bị kiết lỵ)
Trẻ bị kiết lỵ không nên ăn gì?
Bên cạnh đó là những thực phẩm trẻ không nên ăn như:
- Thực phẩm nặng và khó tiêu hóa: Tránh các loại thực phẩm nặng, giàu chất béo và khó tiêu hóa như thịt nhiều mỡ, đồ chiên, đồ ăn nhanh, thực phẩm chế biến có nhiều dầu mỡ. Những thực phẩm này có thể gây áp lực cho hệ tiêu hóa.
- Thức ăn có nhiều đường: Hạn chế đồ ăn có nhiều đường như đồ ngọt, bánh kẹo, nước ngọt có gas và các loại đồ uống ngọt khác. Đường có thể kích thích đường ruột và làm tăng triệu chứng tiêu chảy.
Không nên cho trẻ bị kiết lỵ ăn thực phẩm khó tiêu
Làm sao phòng tránh bị kiết lỵ ở trẻ em?
Để phòng tránh bị kiết lỵ ở trẻ em, có một số biện pháp phòng ngừa sau đây:
- Rửa tay sạch: Hướng dẫn trẻ rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước sạch trước khi ăn, sau khi sử dụng toilet và sau khi tiếp xúc với động vật.
- Sử dụng nước sạch: Đảm bảo trẻ uống nước sạch và sử dụng nước sạch để rửa thực phẩm và đồ dùng. Tránh uống nước không được lọc và tránh tiếp xúc với nước ô nhiễm.
- Chế biến và bảo quản thực phẩm đúng cách: Chế biến thức ăn đảm bảo vệ sinh, rửa sạch rau quả trước khi ăn. Tránh ăn thức ăn đã bị ôi thiu hoặc hỏng. Đảm bảo bảo quản thực phẩm đúng cách để tránh sự phát triển của vi khuẩn.
- Tránh tiếp xúc với nguồn nhiễm khuẩn: Giảm tiếp xúc với động vật bị bệnh, đặc biệt là phân của chúng. Đảm bảo vệ sinh tốt khi chăm sóc động vật cưng và tránh tiếp xúc với côn trùng và ruồi.
- Tiêm chủng và vệ sinh cá nhân: Tuân thủ kế hoạch tiêm phòng theo lịch trình của cơ sở y tế. Đảm bảo vệ sinh cá nhân tốt bằng cách sử dụng muỗng, đũa, chén riêng cho từng người và không chia sẻ các vật dụng cá nhân.
Kết lại, trẻ bị kiết lỵ là một loại bệnh nhiễm trùng đường ruột do vi khuẩn hoặc ký sinh trùng gây ra. Căn bệnh này khởi phát ở trẻ nhỏ sẽ dẫn đến tình trạng tiêu chảy có máu, mủ, chất nhầy, kèm theo đau bụng và thường kéo dài 3 - 7 ngày.
