Mách mẹ cách chăm sóc trẻ bị tiêu chảy cấp tại nhà hiệu quả

Nguyễn Thu Hà

28-07-2021

goole news
16

Hàng năm, khoa Nhi của Bệnh viện Đa khoa Phương Đông tiếp nhận và điều trị hàng trăm bệnh nhi mắc tiêu chảy cấp. Trong những ngày hè nắng nóng, số bệnh nhi nhập viện vì nguyên nhân này tăng đáng kể. Trẻ bị tiêu chảy cấp nếu không được chẩn đoán và điều trị phù hợp, kịp thời sẽ gây ra những biến chứng rất nguy hiểm do mất nước, rối loạn điện giải thậm chí có thể gây tử vong. 

Bệnh tiêu chảy cấp là gì?

Bệnh tiêu chảy cấp là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm. Khi mắc bệnh tiêu chảy, người bệnh có các triệu chứng như tiêu chảy, nôn mửa, mất nước. Nếu không được xử trí kịp thời, bệnh tiêu chảy cấp rất nguy hiểm thậm chí có thể dẫn đến tử vong

Trẻ bị tiêu chảy cấp là tình trạng trẻ nhỏ đi ngoài phân lỏng trên 3 lần trong 24h và không kéo dài quá 14 ngày.

Nguyên nhân nào khiến trẻ bị tiêu chảy cấp?

Theo các chuyên gia y tế, có rất nhiều nguyên nhân gây bệnh tiêu chảy cho trẻ và được phân ra làm 2 nguyên nhân chính là: tiêu chảy do nhiễm trùng và không nhiễm trùng.

Tiêu chảy nhiễm trùng 

Trẻ nhỏ bị tiêu chảy cấp nhiễm trùng là do virus Rotavirus, Norovirus. Trong đó Rotavirus là nguyên nhân chính gây bệnh tiêu chảy cho trẻ em dưới 2 tuổi.

Ngoài virus, nhiều loại vi khuẩn cũng có khả năng gây tiêu chảy cho trẻ em đó là: E Coli, trực trùng, Shigella, Salmonella, phẩy khuẩn tả, ký sinh trùng, nấm...

Rotavirus là nguyên nhân chính gây bệnh tiêu chảy cho trẻ em dưới 2 tuổi

Rotavirus là nguyên nhân chính gây bệnh tiêu chảy cho trẻ em dưới 2 tuổi

Tiêu chảy không nhiễm trùng

Ngoài nguyên nhân gây bệnh là vi khuẩn, virus, một số trường hợp có yếu tố nguy cơ sau dễ mắc tiêu chảy không nhiễm trùng:

  • Trẻ suy dinh dưỡng
  • Trẻ bị sởi
  • Trẻ đẻ non, đẻ yếu
  • Trẻ không được bú sữa mẹ hay ăn nhân tạo không đúng phương pháp
  • Trẻ ăn dặm sớm, các món ăn dặm của trẻ bị để lâu hay nguồn nước sử dụng nấu đồ ăn cho trẻ bị ô nhiễm…
  • Ngoài ra, trẻ khi bị nhiễm khuẩn ngoài ruột như viêm tai giữa, viêm tai xương chũm, nhiễm trùng tiết niệu… cũng có thể gây ỉa chảy. 

Những biểu hiện lâm sàng của tiêu chảy cấp ở trẻ nhỏ

Một số biểu hiện lâm sàng của tiêu chảy cấp ở trẻ nhỏ

Một số biểu hiện lâm sàng của tiêu chảy cấp ở trẻ 

Khi trẻ bị tiêu chảy cấp, biểu hiện lâm sàng thường thấy đó là trẻ đi phân lỏng, có thể có sốt, nôn trớ, mệt nhiều. Kèm theo các dấu hiệu mất nước tùy mức độ như khát nước, uống háo hức, môi khô, mắt trũng, dấu hiệu véo da trở về chậm, mạch nhanh, hạ huyết áp, sốc, liệt ruột cơ năng gây bụng chướng và hạ kali máu do tiêu chảy cấp quá nhiều

Không chỉ vậy, hậu quả của tiêu chảy cấp ở trẻ nhỏ là mất nước và các chất điện giải, rối loạn kiềm toan, thiếu dinh dưỡng và nhiễm khuẩn phối hợp. Nếu mất nước và rối loạn điện giải nặng không bù đủ dịch thì có thể dẫn đến tử vong.

Do vậy nguyên tắc quan trọng nhất trong điều trị tiêu chảy cấp là bù nước và điện giải cho trẻ ngay từ khi bắt đầu ỉa chảy bằng cách uống dung dịch ORS và ăn theo chế độ ăn của trẻ tiêu chảy. 

Tuy nhiên, cha mẹ cần chú ý đến mức độ mất nước ở cơ thể trẻ mà có cách bù dịch phù hợp. Nếu trẻ mất nước nhẹ thì mẹ có thể bù dịch cho con bằng đường uống tại nhà.

Khi nào trẻ bị tiêu chảy cần nhập viện?

Với những trường hợp trẻ dưới 6 tháng tuổi bị tiêu chảy cấp, cha mẹ cần nhanh chóng cho bé đến bệnh viện vì trẻ ở độ tuổi này rất dễ bị mất nước và bệnh trở nặng mà người nhà có thể không nhận biết được. Ở trẻ lớn hơn cần nhập viện nếu có các dấu hiệu sau đây: 

  • Trẻ nôn nhiều, không ăn uống được
  • Trẻ trông lừ đừ, li bì
  • Mắt trẻ trũng sâu, da khô
  • Trẻ xuất hiện co giật...

Hướng dẫn cha mẹ cách pha các dung dịch cho trẻ bị tiêu chảy cấp uống

Cha mẹ cần lưu ý cho trẻ bị tiêu chảy cấp uống oresol đúng cách

Cha mẹ cần lưu ý cho trẻ bị tiêu chảy cấp uống oresol đúng cách

  • Pha Oresol: các bà mẹ bắt buộc phải pha gói Oresol với lượng nước theo đúng như hướng dẫn ghi trên vỏ. Hiện nay các gói Oresol thường pha với đúng 200ml nước. Dung dịch đã pha chỉ dùng trong 24h. Tuyệt đối không tự ý pha Oresol đặc hơn hướng dẫn, vì có thể làm trẻ mất nước nặng hơn.
  • Hướng dẫn bà mẹ cách cho trẻ uống ORS: Cho trẻ uống thường xuyên từng ngụm nhỏ bằng chén hoặc thìa. Nếu trẻ nôn, dừng lại 10 phút sau đó tiếp tục cho uống nhưng uống chậm hơn. Tiếp tục cho trẻ bú mẹ bất cứ khi nào trẻ muốn. Sau 4 giờ đánh giá lại và phân loại tình trạng mất nước của trẻ

Ở các khu vực không có sẵn Oresol có thể thay thế bằng nước cháo muối, nước muối đường, nước dừa non. Nước dừa vị ngon và có nhiều điện giải, có thể thay thế tốt Oresol. Tuy nhiên, cha mẹ cần chú ý không để trẻ uống nước dừa vào ban đêm vì có tính lạnh, dễ gây đầy bụng.

Cho trẻ bị tiêu chảy ăn như thế nào?

trẻ dưới 2 tuổi bị tiêu chảy cấp cần cho bé bú mẹ tích cực

Nếu trẻ bú mẹ thì tiếp tục cho bé bú sữa tích cực

Khi trẻ bị tiêu chảy cấp, cha mẹ hay người chăm sóc trẻ cần nắm rõ nguyên tắc dinh dưỡng trong tiêu chảy như sau: 

  • Nếu trẻ bú mẹ thì tiếp tục cho bú mẹ tích cực
  • Cho trẻ ăn đầy đủ dinh dưỡng nhất là đạm để niêm mạc ruột nhanh hồi phục và phòng suy dinh dưỡng
  • Nên ăn đồ ăn dễ tiêu, giàu dinh dưỡng, nhiều năng lượng.
  • Lipid: đảm bảo nhu cầu và dùng thực vật
  • Bổ sung kẽm cho trẻ: liều lượng kẽm phải theo chỉ định của bác sĩ
  • Các thức ăn nên ăn: sữa chua, cà rốt, bí ngô, thịt gà nạc...
  • Các thức ăn không nên ăn: bánh ngọt, nước ngọt, thức ăn nhiều chất xơ, các thức ăn dễ gây đầy bụng như đồ chiên rán, dầu mỡ, đậu đỗ, lạc...

Với các trẻ có dấu hiệu giảm dung nạp đường lactose như phân mùi chua, có bọt, hậu môn đỏ thì nên cho trẻ ăn các thực phẩm có hàm lượng lactose thấp, ví dụ sữa công thức không có hoặc có ít lactose.

Làm gì khi hậu môn trẻ loét đỏ?

Hậu môn của trẻ bị loét đỏ do tiêu chảy mẹ nên vệ sinh, lau khô và thay bỉm thường xuyên cho bé

Hậu môn của trẻ bị loét đỏ do tiêu chảy mẹ nên vệ sinh, lau khô và thay bỉm thường xuyên cho bé

Khi trẻ nhỏ bị tiêu chảy cấp thường xảy ra hiện tượng hậu môn loét đỏ. Nguyên nhân là do phân trẻ có tính acid, làm viêm hậu môn gây loét đỏ, phân trẻ thường có mùi chua, có bọt, trẻ hay sôi bụng.

Khi thấy hậu môn của trẻ bị loét đỏ, mẹ bé nên thoa các loại thuốc như nước vôi nhì, dung dịch Milian, kẽm oxit… để giúp hậu môn nhanh lành. Ngoài ra mẹ cần thay bỉm cho trẻ ngay lập tức sau khi trẻ đi ngoài, có thể hạn chế phân và nước tiểu tiếp xúc với da trẻ bằng cách thoa 1 lớp dưỡng ẩm mỏng lên da sau khi vệ sinh và lau khô cho bé.

Cách phòng bệnh tiêu chảy cấp ở trẻ nhỏ

Tiêm vắc-xin là cách phòng ngừa bệnh tiêu chảy do rotavirus hiệu quả nhất

Trẻ đi tiêm phòng tại Bệnh viện Đa khoa Phương Đông

- Vệ sinh ăn uống: rửa tay sạch trước khi chế biến thức ăn và trước khi cho trẻ ăn

- Tập cho trẻ thói quen rửa tay bằng xà phòng trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh, rửa mặt sau khi đi chơi, đi học về.

- Nuôi con bằng sữa mẹ, bú hoàn toàn trong 4 tháng đầu.

- Cải thiện tập quán cho trẻ ăn sam, cho ăn thêm thức ăn chế biến từ ngũ cốc, thêm đậu, thịt và rau, thêm 1 thìa dầu thực vật.

- Thức ăn nấu kỹ, nghiền nhỏ và ăn ngay sau khi chế biến. Sau khi khỏi ỉa chảy, cho ăn thêm mỗi ngày một bữa trong thời gian 2 tuần.

- Thức ăn của trẻ phải đảm bảo, không ăn thức ăn để lâu

- Sử dụng nguồn nước sạch cho vệ sinh ăn uống.

- Vệ sinh sàn nhà bằng dung dịch khử khuẩn, vệ sinh đồ dùng, dụng cụ: cốc, bát, thìa, đồ chơi, bô...vv...

- Quản lý phân, nước, rác.

Để phòng ngừa bệnh tiêu chảy, các bậc phụ huynh nên cho con tiêm phòng vắc-xin bởi đây là “tấm lá chắn” hiệu quả nhất ngăn ngừa bệnh tiêu chảy do rotavirus. Bệnh viện Đa khoa Phương Đông đã và đang triển khai dịch vụ tiêm chủng với nhiều loại vắc-xin đa dạng cho các đối tượng khác nhau, từ trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ, người lớn, phụ nữ trước và trong khi mang thai. Để được tư vấn và đặt lịch tiêm vắc xin, quý khách vui lòng gọi hotline 19001806.

TÀI LIỆU THAM KHẢO:

  1. Đồng thuận của hội nhi khoa Việt Nam về chẩn đoán và điều trị tiêu chảy cấp
  2. Giáo trình dinh dưỡng các bệnh lý trẻ em
  3. Patient education: Acute diarrhea in children (Beyond the Basics) Update 2020

BỆNH VIỆN ĐA KHOA PHƯƠNG ĐÔNG

Địa chỉ: Số 9, Phố Viên, Cổ Nhuế 2, Bắc Từ Liêm, Hà Nội
Tổng đài tư vấn: 19001806
Website: https://benhvienphuongdong.vn

 

Lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể.

 
3,638

Bài viết hữu ích?

Chủ đề bệnh trẻ em

Đăng ký nhận tư vấn

Vui lòng để lại thông tin và nhu cầu của Quý khách để được nhận tư vấn

19001806 Đặt lịch khám