U cột sống không phải là bất thường hiếm gặp trên lâm sàng, thường đi kèm với biểu hiện đau nhiều, cơn đau tăng dần theo thời gian. Biến chứng của các bệnh lý này cũng rất khó lường, do đó, người bệnh cần dành thời gian thăm khám và điều trị kịp thời để tránh csc biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra.
Cột sống của chúng ta được tạo thành từ 33 đốt sống cùng với các đĩa đệm ở giữa. Phần thân sống ở phía trước có nhiệm vụ gánh chịu trọng lượng cơ thể, trong khi phía sau là ống sống nơi bảo vệ tủy sống.
Tủy sống chính là một phần của hệ thần kinh trung ương, giống như “đường truyền” giúp não bộ liên lạc với toàn bộ cơ thể. Tủy được bao bọc an toàn bên trong ống sống có nhiệm vụ như “chiếc khung” vững chắc tạo nên từ xương sống và dây chằng. Bên ngoài tủy còn có ba lớp màng bảo vệ:
Bất thường u cột sống là tình trạng xuất hiện một khối u (lành tính hoặc ác tính) trong hoặc xung quanh cột sống. Khối u này có thể phát triển từ chính mô xương của cột sống (u nguyên phát). Đôi khi, các tế bào khối u cũng có thể được phát triển từ các tế bào thần kinh, tủy sống, màng bọc tủy. Hoặc là di căn từ cơ quan khác như phổi, vú, tuyến tiền liệt (u thứ phát).
Khối u dù lành hay ác tính đều có thể gây chèn ép lên tủy sống và rễ thần kinh, dẫn đến đau nhức, rối loạn vận động, thậm chí liệt nếu không được phát hiện và điều trị sớm.
Mọi trường hợp khối u ở khu vực cột sống đều phải điều trị sớm
Các bác sĩ thường phân loại u cột sống dựa trên vị trí và bản chất khối u. Xét trên bị trí xuất hiện, có thể chia các khối u ở cột sống ra thành u cột sống cổ, u cột sống ngực, u cột sống thắt lưng - cùng. Tuy nhiên, nếu xét theo cấu trúc tế bào tức các tế bào tạo nên khối u đó thì có thể chia khối u ra thành các phương pháp điều trị. Lót bên trọng của ống sống là màng bảo vệ tuỷ, gọi là màng cứng, dựa trên cấu trúc này mà có thể chia ra thành:
|
Loại u cột sống |
Đặc điểm chính |
Ví dụ thường gặp |
Lưu ý |
|
U trong màng cứng – ngoài tủy |
Xuất phát từ màng nhện (màng não – tủy). Không xâm lấn, không di căn, nhưng dễ tái phát do khó cắt triệt để. |
Không nêu cụ thể. |
Nguy cơ tái phát cao. |
|
U nội tủy (u tủy sống) |
Hình thành từ tế bào tủy sống. Thường lành tính, hay gặp ở vùng cột sống cổ. |
- U tế bào sao (astrocytoma) - U màng nội tủy (ependymoma) - U mỡ nội tủy |
Ảnh hưởng trực tiếp đến cấu trúc tủy, dễ gây rối loạn vận động, cảm giác. |
|
U ngoài màng cứng |
Xuất phát từ tế bào ngoài màng cứng. Phần lớn do di căn, chỉ có một loại nguyên phát là u Schwann. |
- U Schwann - Các u xương đốt sống (lành tính/ác tính) |
Có thể chèn ép tủy hoặc rễ thần kinh, gây đau và rối loạn vận động. |
|
U di căn cột sống |
Do ung thư từ cơ quan khác di căn đến cột sống. Là loại di căn thường gặp nhất của nhiều ung thư ác tính. |
- Ung thư phổi (nam giới) - Ung thư vú (nữ giới) - Đa u tủy, Lymphoma, Melanoma, Sarcoma - Ung thư tiêu hóa, thận, tuyến giáp |
Dễ gặp, tiên lượng thường nặng; cần phối hợp đa chuyên khoa để điều trị. |
|
U cột sống ở trẻ em |
U nguyên phát hiếm gặp, ảnh hưởng bởi hệ cơ xương chưa phát triển hoàn chỉnh. |
- U xương dạng xương - U nguyên bào xương - Sarcoma Ewing - U hạt ái toan - U mạch máu, sarcoma mạch máu - Chordoma, dị sản sợi, u sợi, u tế bào khổng lồ… |
Quá trình điều trị cần cân nhắc: độ vững cột sống, chỉ định phẫu thuật và bảo tồn chức năng thần kinh cho trẻ. |
Nguyên nhân chính xác dẫn đến sự hinh thành các khối u ở cột sống vẫn chưa được xác định. Tuy nhiên, chuyên gia nhận định một số yếu tố có thể góp phần làm tăng nguy cơ mắc bệnh bao gồm:
Những người thường xuyên phải tiếp xúc với hoá chất có tỷ lệ hình thành các khối u cao
Các chuyên gia Cơ xương khớp cho hay, triệu chứng phổ biến nhất khi cột sống có khối u là đau. Cơn đau này có thể xuất hiện ở cả khối u lành tính và ác tính. Điểm khác biệt là:
Ngoài ra, tùy vào vị trí và hướng phát triển của khối u, người bệnh có thể gặp thêm những biểu hiện như:
Do các triệu chứng khá giống với nhiều bệnh lý thần kinh khác, nên nếu bạn các dấu hiệu dưới đây, bạn nên sắp xếp thời gian đi gặp bác sĩ càng sớm càng tốt:
Khi người bệnh đến khám vì có triệu chứng nghi ngờ, bác sĩ sẽ bắt đầu bằng việc khám thần kinh lâm sàng. Sau đó, để xác định chính xác nguyên nhân, bác sĩ sẽ chỉ định một số kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh hiện đại:
Ngoài ra, trong trường hợp nghi ngờ u ác tính, bác sĩ có thể chỉ định sinh thiết để phân tích mô học, từ đó quyết định hướng điều trị phù hợp. Để đánh giá khối u có di căn sang các cơ quan khác hay không, người bệnh có thể cần làm thêm các xét nghiệm chuyên sâu như CT ngực – bụng, X-quang ngực hoặc PET-CT.
Người bệnh có thể được chỉ định chụp CT để phát hiện sớm các bất thường ở xương
Đây là bệnh nguy hiểm, nếu không được được điều trị có thể dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng về mặt sức khoẻ như sau:
Đặc biệt với các khối u ác tính, mức độ nguy hiểm càng lớn, xảy ra khi u có thể xâm lấn và di căn vào xương đốt sống, gây biến dạng cột sống, xẹp hoặc gãy đốt sống. Khi đó, người bệnh dần rơi vào tình trạng suy kiệt thể lực và trong nhiều trường hợp, có thể dẫn đến tử vong do biến chứng ung thư.
Với những khối u lành tính chỉ gây triệu chứng nhẹ, thậm chí không có triệu chứng, hoặc có dấu hiệu tự thoái lui, bác sĩ thường ưu tiên các phương pháp không phẫu thuật. Một số chỉ định phổ biến, bao gồm:
Bạn có thể phải hoá trị để điều trị
Phẫu thuật thường được chỉ định dựa trên loại u, vị trí và giai đoạn bệnh. Với u di căn xương, mục tiêu chính là giảm đau, phục hồi chức năng và bảo tồn thần kinh, hơn là loại bỏ hoàn toàn u.
Với khối u lành tính, bác sĩ có thể tiến hành cắt trọn khối u và kết hợp phục hồi sau mổ để mang lại hiệu quả điều trị lâu dài.
Phẫu thuật sẽ được cân nhắc trong các trường hợp sau:
Trước khi mổ, bệnh nhân có thể được chỉ định thuyên tắc mạch để giảm lượng máu nuôi khối u. Bác sĩ sẽ luồn ống thông từ động mạch đùi đến vùng có khối u, sau đó bơm một loại keo đặc biệt làm tắc mạch. Điều này giúp thu nhỏ kích thước khối u và giảm nguy cơ chảy máu trong quá trình phẫu thuật.
Về đường tiếp cận khối u khi phẫu thuật có 2 đường mổ chính, bao gồm mổ từ phía lưng hoặc mổ cột sống theo phía ngực bụng. Trong một số ca phức tạp, bác sĩ có thể phải kết hợp cả hai đường mổ để đảm bảo hiệu quả, dù đây không phải phương pháp thường được áp dụng.
Việc chăm sóc bệnh nhân u cột sống không chỉ bắt đầu khi xuất viện mà cần được thực hiện liên tục, ngay từ lúc nằm viện cho đến suốt quá trình hồi phục sau này.
Ngoài ra, sự phục hồi các chức năng thần kinh thường mất khá nhiều thời gian. Do đó, bên cạnh điều trị và tập luyện, gia đình và người thân cũng cần động viên giúp bệnh nhân kiên trì và lạc quan hơn trong quá trình hồi phục.
Có thể nói, u cột sống là bệnh lý phức tạp, có thể gây nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Việc thăm khám sớm khi có triệu chứng bất thường sẽ giúp người bệnh có cơ hội điều trị hiệu quả hơn và nâng cao chất lượng cuộc sống.
BỆNH VIỆN ĐA KHOA PHƯƠNG ĐÔNG
Địa chỉ: Số 9, Phố Viên, Phường Đông Ngạc, Thành phố Hà Nội, Việt Nam
Tổng đài tư vấn: 19001806
Website: https://benhvienphuongdong.vn
Lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể.
Bị ngã chùn cột sống ảnh hưởng trực tiếp đến đốt sống và dây thần kinh, nạn nhân tránh chủ quan khiến sức khoẻ xương khớp sụt giảm nghiêm trọng.
