U xương hàm: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

U xương hàm là gì?

U xương hàm là một bệnh lý khá hiếm gặp khi tế bào trong xương vùng hàm có sự phân chia không kiểm soát. U xương có thể là khối u ác tính (ung thư) hoặc chỉ là khối u lành tính. Thông thường, u lành tính sẽ không gây nguy hiểm đến tính mạng và không lan rộng ra các bộ phận khác trên cơ thể. Tuy nhiên, khối u ác tính có thể phá hủy cấu trúc xương, di căn và gây tử vong. 

U xương hàm được chia thành 3 loại thường gặp bao gồm:

• Nang xương hàm: Là nang biểu mô xương hàm thường liên quan đến nhiễm trùng chân răng, loại nang này phổ biến ở hàm trên nhiều hơn so hàm dưới 4 lần. 
• U lành tính: Là khối u vùng xương hàm thường phát triển khu trú và không di căn, khối u không gây đau, xâm lấn chậm, có giới hạn rõm,.... không ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể. 
• U ác tính: Hay còn được gọi là ung thư xương hàm, gồm nhiều loại khác nhau như ung thư biểu mô do răng xơ cứng, ung thư biểu mô nguyên bào men, ung thư biểu mô tế bào bóng ma do răng, ung thư biểu mô trong xương xuyên phát, Carcinosarcoma do răng, Sarcoma do răng,.... 

U xương hàm là một bệnh lý khá hiếm gặp

Nguyên nhân gây ra u xương hàm

Khối u xương hàm chủ yếu có nguồn gốc từ các tế bào biểu mô hoặc trung mô liên quan đến sự phát triển của răng. Một số khối u có thể ảnh hưởng đến hàm sẽ không có nguồn gốc từ răng mà từ các mô khác trong khoang miệng. Nguyên nhân gây ra u xương hàm hiện nay vẫn chưa được xác định rõ nhưng theo một số nghiên cứu đã chứng minh sự phát triển bất thường có liên quan đến đột biến gen hoặc hội chứng di truyền.

Mặc dù chưa xác định được rõ nguyên nhân gây bệnh nhưng có một số yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Cụ thể như:

• Nhiễm virus HPV. 
• Tiền căn bệnh lý có thể dẫn đến biến chứng u xương hàm như bệnh hồng sản, bệnh bạch sản, nhiễm trùng răng miệng,... 
• Tiền căn gia đình có mắc các hội chứng di truyền như hội chứng Gorlin-Goltz, hội chứng Li-Fraumeni,... 
• Độ tuổi: Độ tuổi thường gặp tình trạng u xương hàm từ 20-30 tuổi. 
• Lối sống và sinh hoạt không lành mạnh: Sử dụng thuốc lá, đồ uống có cồn thường xuyên, chế độ dinh dưỡng không khoa học, vệ sinh răng miệng không đúng cách

Một số triệu chứng thường gặp khi mắc bệnh

Phần lớn các khối u vùng xương hàm có kích thước nhỏ, các triệu chứng không rõ ràng và khó quan sát ngoài da. Một số triệu chứng mà người bệnh có thể gặp bao gồm: 

• Đau hàm
• Sưng vùng lợi hoặc hàm
• Khuôn mặt biến dạng
• Răng lung lay hoặc cảm thấy đau khi nhai
• Chảy máu chân răng
• Vùng niêm mạch khối u thay đổi màu sắc so với vùng niêm mạc lành
• Khối u phát triển tạo lỗ dò và thủng
• Loét miệng lâu lành

Sưng đau vùng xương hàm là một trong những triệu chứng khá phổ biến

Phương pháp chẩn đoán và điều trị bệnh

Khi xuất hiện các triệu chứng cần thăm khám để xác định nguyên nhân gây bệnh, dựa vào đó có phương pháp điều trị phù hợp. Những phương pháp chẩn đoán và điều trị bệnh thường được chỉ định đối với người bệnh u xương hàm bao gồm:

Phương pháp chẩn đoán bệnh

Để chẩn đoán chính xác khối u ở vùng xương hàm, bác sĩ sẽ tiến hành thăm khám lâm sàng, nắm thông tin về bệnh sử, tiền căn của bản thân và gia đình người bệnh:

• Quan sát bên ngoài mặt: Thường ít triệu chứng đặc hiệu, khối u phát triển to có thể có những đặc điểm của viêm như sưng, đau, nóng, đỏ,... 
• Quan sát trong khoang miệng: Nếu khối u có kích thước nhỏ thường khó phát hiện hơn. Nếu khối u lớn có thể nhìn thấy khối phồng xương, giới hạn rõ, có thể có đường dò mủ trong khoang miệng. 

Bác sĩ chuyên khoa răng hàm mặt hoặc tai mũi họng sẽ chỉ định thực hiện một số xét nghiệm cận lâm sàng giúp chẩn đoán chính xác bệnh. Nếu nghi ngờ là khối u ác tính, bác sĩ sẽ theo dõi tình trạng và nguy cơ di căn. Một số xét nghiệm thường được chỉ định gồm: 

• Nội soi tai mũi họng: Cấu trúc của tai mũi họng có sự liên quan đến vùng đầu mặt, bác sĩ sẽ kiểm tra vùng miệng - họng để tìm ra những bất thường có liên quan đến khối u xương hàm. 
• Chụp X-quang toàn cảnh: Phương pháp chẩn đoán bằng hình ảnh cung cấp hình ảnh hai chiều toàn bộ vùng mặt gồm xương hàm trên, hàm dưới, các khoang xương và các xương mặt khác. 
• Chụp cắt lớp vi tính (CT scan): Giúp xác định kích thước khối u, sự hủy xương, mức độ di căn của khối u. 
• Chụp cộng hưởng từ (MRI): Xác định rõ ràng hơn về khối u, hình ảnh mô mềm và các vấn đề liên quan khác. 
• Sinh thiết: Bác sĩ tiến hành lấy mẫu mô bệnh phẩm để giải phẫu giúp xác định đó là u lành tính hay ác tính, từ đó có phương pháp điều trị phù hợp. 

Sinh thiết khối u giúp xác định đây là u lành tính hay ác tính 

Phương pháp điều trị u xương hàm

Nguyên tắc điều trị u xương hàm chủ yếu dựa trên phẫu thuật nhằm loại bỏ khối u, răng bị ảnh hưởng và các mô liên quan. Phương pháp điều trị được lựa chọn sẽ phụ thuộc vào loại tổn thương mà bệnh nhân mắc phải, mức độ tiến triển của tổn thương, các triệu chứng lâm sàng kèm theo và nguy cơ biến chứng. Tùy thuộc vào mục tiêu điều trị và nguyện vọng của người bệnh, bác sĩ sẽ xây dựng phác đồ điều trị cá thể hóa, phù hợp với từng trường hợp cụ thể.

Trong một số tình huống, cần phối hợp điều trị ngoại khoa với điều trị nội khoa. Khi tiến hành phẫu thuật, bác sĩ chuyên khoa phẫu thuật đầu cổ sẽ cắt bỏ khối u hoặc nang xương hàm. Đồng thời, thực hiện việc loại bỏ các răng, mô bệnh xung quanh, thậm chí cắt bỏ một phần hoặc toàn bộ xương hàm bị tổn thương. Mẫu bệnh phẩm được thu nhận trong quá trình mổ sẽ được gửi đến khoa giải phẫu bệnh để phân tích mô học. Nếu phát hiện bất thường, bác sĩ sẽ thực hiện can thiệp bổ sung ngay trong cuộc phẫu thuật.

Các phương pháp điều trị hỗ trợ và phối hợp có thể bao gồm:

• Tái tạo xương hàm hoặc phục hồi các cấu trúc hàm mặt liên quan.
• Điều trị nội khoa sau mổ như giảm đau, kháng viêm, kháng sinh dự phòng,...
• Chăm sóc hậu phẫu nhằm duy trì chất lượng sống như hỗ trợ dinh dưỡng, phục hồi chức năng nói và nuốt, phòng ngừa biến chứng hô hấp,...
• Khối u ác tính (ung thư xương hàm), người bệnh cần can thiệp hóa trị hoặc xạ trị được chỉ định trước hoặc sau phẫu thuật tùy vào giai đoạn bệnh và đáp ứng điều trị.

Xem thêm:

• Viêm xương hàm là gì? Viêm xương hàm có nguy hiểm không?
  

Các biện pháp phòng ngừa u xương hàm

Mặc dù nguyên nhân gây ra bệnh vẫn chưa được xác định rõ ràng nhưng với việc chủ động chăm sóc sức khỏe răng miệng cũng là cách làm giảm nguy cơ mắc u xương hàm. Một số thói quen sinh hoạt có thể áp dụng như: 

• Giữ gìn vệ sinh răng miệng đúng cách: Hãy chải răng đều đặn, sử dụng chỉ nha khoa để loại bỏ mảng bám và thức ăn còn sót lại, đồng thời thăm khám nha khoa định kỳ. 
• Duy trì chế độ dinh dưỡng hợp lý: Một thực đơn cân đối, giàu dưỡng chất là nền tảng cho sức khỏe răng miệng và hệ xương nói chung. Việc bổ sung đầy đủ vitamin và khoáng chất, đặc biệt là canxi cùng vitamin D, sẽ giúp răng và xương chắc khỏe, từ đó hạn chế nguy cơ hình thành các nang hay khối u ở vùng xương hàm.
• Hạn chế tiếp xúc với các yếu tố độc hại: Giảm thiểu việc tiếp xúc với tia bức xạ mạnh từ ánh nắng mặt trời hoặc các hóa chất độc hại có thể giúp giảm nguy cơ phát triển khối u xương hàm.
• Thực hiện tư vấn di truyền khi cần thiết: Nếu trong gia đình có người từng mắc các khối u, nang hoặc hội chứng di truyền liên quan đến u xương hàm, nên thăm khám di truyền sớm sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về nguy cơ cá nhân cũng như các biện pháp dự phòng phù hợp.
• Tránh thuốc lá và hạn chế đồ uống có cồn: Không sử dụng thuốc lá và giảm thiểu rượu bia sẽ mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe răng miệng, đồng thời giúp duy trì hệ miễn dịch ổn định, hỗ trợ phòng tránh các bệnh lý về nướu và xương hàm.

Vệ sinh răng miệng đúng cách cũng là cách hạn chế nguy cơ mắc bệnh

Sù u xương hàm có thể lành tính hoặc ác tính, việc phát hiện sớm và điều trị đúng phác đồ đóng vai trò vô cùng quan trọng. Do đó, bạn nên duy trì thói quen khám răng miệng định kỳ. Nếu nhận thấy bất kỳ dấu hiệu bất thường nào tại vùng hàm mặt, hãy đến cơ sở y tế chuyên khoa để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Qua bài viết này của Bệnh viện Đa khoa Phương Đông, hy vọng sẽ cung cấp những thông tin hữu ích về u xương hàm. Nếu Quý khách có nhu cầu thăm khám và điều trị bệnh có thể liên hệ BVĐK Phương Đông để được nhân viên tư vấn và hỗ trợ nhanh chóng.