Viêm loét đại tràng (ULCERATIVE COLITIS – UC) là gì?

Viêm loét đại tràng là gì?

Bệnh viêm loét đại trực tràng chảy máu là bệnh viêm mạn tính kéo dài, hay tái phát. Tình trạng này gây loét chảy máu ở đại trực tràng, gây tổn thương lan tỏa lớp niêm mạc và dưới niêm mạc, vị trí chủ yếu ở trực tràng và giảm dần cho đến đại tràng phải.

Viêm loét đại tràng là bệnh lý viêm mạn tính

Dấu hiệu nhận biết viêm loét đại tràng

Nhận biết sớm các triệu chứng của bệnh giúp công tác điều trị diễn ra kịp thời và hiệu quả hơn:

• Đau bụng, đau kiểu đau quặn mót rặn đau khiến bệnh nhân phải đi đại tiện ngay. 
• Đại tiện nhầy máu, trong trường hợp nặng có thể đi rất nhiều lần, triệu chứng này rất dễ nhầm với hội chứng lỵ.
• Mệt mỏi, thiếu máu và suy kiệt trong trường hợp nặng.
• Có thể sốt, đau khớp, viêm màng bồ đào, viêm xơ hóa đường mật.

Triệu chứng nhận biết viêm loét trực tràng

Phương pháp chẩn đoán

Chẩn đoán xác định dựa vào lâm sàng, nội soi và sinh thiết mô bệnh học, tuy nhiên nội soi đóng vai trò quan trọng. Trên nội soi tổn thương gặp chủ yếu ở trực tràng, đại tràng sigma; trong trường hợp nặng có thể thấy tổn thương toàn bộ đại tràng.

Nội soi cho thấy tổn thương liên tục, lan tỏa lớp niêm mạc và dưới niêm mạc, mất hết cấu trúc mạng lưới mạch máu, tăng tiết dịch và chảy máu tự nhiên , có thế gặp nhiều ổ loét nông ở đại trực tràng nhưng thường gặp nhiều hơn ở phần trực tràng, một số trường hợp tổn thương dạng giả polyp (pseudopolyp) hoặc cầu niêm mạc.

• Dải lympho và tương bào đáy khe tuyến.
• Khe tuyến viêm, teo, biến đổi, xoắn vặn, apxe khe tuyến.
• Mất tế bào hình đài chế chầy.
• Dị sản tế bào Paneth.

Hình ảnh nội soi chẩn đoán đại tràng bị viêm loét

Biến chứng nguy hiểm

Viêm loét trực tràng nếu không được kiểm soát tốt, kịp thời có thể dẫn tới loạt hệ lụy nghiêm trọng như:

• Phình giãn đại tràng: thường gặp ở thể viêm loét đại tràng nặng, viêm toàn bộ đại tràng. Đại tràng giãn to chủ yếu giãn đại tràng ngang, d > 6cm. Đây là 1 cấp cứu nội khoa vì có nguy cơ thủng đại tràng.
• Thủng đại tràng: đây là một biến chứng cấp cứu ngoại khoa
• Chảy máu: chảy máu ồ ạt không đáp ứng với điều trị nội khoa. Trong trường hợp này phải đặt ra chỉ định phẫu thuật ngoại khoa can thiệp, cắt toàn bộ đại tràng.
• Suy dinh dưỡng: do quá trình viêm mạn tính lâu ngày, do mất albumin qua đường tiêu hóa…
• Ung thư hóa: nguy cơ ung thư hóa ở bệnh nhân viêm loét đại trực tràng chảy máu tăng lên theo thời gian bị bệnh. Theo nghiên cứu tỉ lệ mắc ung thư đại trực tràng trong 10 năm đầu của bệnh là 2%, sau 20 năm bị bệnh là 8% và sau 30 năm là 18%.

Loạt biến chứng nghiêm trọng nếu viêm loét trực tràng không được điều trị kịp thời

Điều trị viêm loét đại tràng

Điều trị viêm loét đại tràng có thể chỉ định riêng lẻ hoặc kết hợp giữa nhiều phương pháp như dùng thuốc phẫu thuật, ăn uống, thay đổi chế độ sinh hoạt. Hơn hết người bệnh cần tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ, ngăn ngừa nguy cơ tái phát.

Mục tiêu điều trị

Điều trị viêm loét đại tràng cần đảm bảo 4 mục tiêu sau:

• Đạt được sự lui bệnh (điều trị tấn công) và duy trì sự lui bệnh ( điều trị duy trì)
• Duy trì mà không cần dùng steroid
• Tránh được các biến chứng của bệnh và thuốc
• Nâng cao chất lượng cuộc sống

Điều trị cụ thể

Dựa theo tình trạng sức khỏe, mức độ tổn thương và giai đoạn bệnh, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp can thiệp phù hợp

• Điều trị bằng thuốc: Trong viêm loét đại trực tràng chảy máu, các thuốc thường được dùng phối hợp là corticoid, sulfasalazin và các dẫn chất của nó, azathioprin, cyclosporine, các thuốc sinh học. Tuy nhiên, tùy theo tình trạng, giai đoạn của bệnh, tổng trạng của bệnh nhân mà bác sĩ sẽ chỉ định dùng thuốc cụ thể.
• Điều trị phẫu thuật: Phẫu thuật cắt bỏ đại tràng là biện pháp duy nhất để điều trị khỏi bệnh hoàn toàn, thường được áp dụng trong trường hợp nặng gây nhiễm độc, nguy cơ thủng đại tràng hoặc khi bệnh không đáp ứng với điều trị bằng thuốc.
• Điều trị hỗ trợ: Bao gồm chế độ ăn hợp lý tùy thuộc vào từng thể bệnh, với thể nhẹ, vừa thường ăn mềm, dễ tiêu hóa, hạn chế chất xơ; còn với thể nặng thì nên nhịn ăn, nuôi dưỡng tĩnh mạch. Bổ sung sắt, acid folic, vitamin AD, B12
• Điều trị chống bội nhiễm: Dùng kháng sinh chống bội nhiễm, bù nước điện giải.

Phương pháp điều trị viêm loét đại tràng

Theo dõi viêm loét đại tràng

Viêm loét đại trực tràng chảy máu chỉ có thể phát hiện được khi làm nội soi, vậy khi có rối loạn đại tiện: đại tiện nhầy, máu nhiều lần, đau bụng nhiều thì cần đến các cơ sở y tế để kiểm tra và điều trị kịp thời.

Tránh để ra tình trạng muộn như đi đại tiện 2 – 3 ngày liền, mất máu thì việc điều trị sẽ khó khăn, tốn kém hơn. Mọi người cần được theo dõi thường xuyên 6 tháng 1 lần bằng nội soi đại tràng, sinh thiết đại tràng để kịp thời phát hiện bệnh ở giai đoạn đầu cũng như dự phòng tiến triển ung thư.

Khách hàng nội soi định kỳ tại Bệnh viện Đa khoa Phương Đông

Cùng với việc điều trị theo chỉ định của bác sĩ, thì một chế độ dinh dưỡng tốt cho hệ tiêu hóa cũng làm giảm nguy cơ mắc bệnh và thúc đẩy quá trình tiến triển bệnh tốt hơn. Bệnh nhân nên ăn những thức ăn mềm, ít chất xơ như cơm nhão, cháo, thịt nạc, cá, sữa đậu nành, lưu ý tránh ăn rau sống… 

Bên cạnh đó, sự căng thẳng quá mức cũng làm tình trạng bệnh viêm loét đại tràng thêm trầm trọng. Do vậy bệnh nhân nên thư giãn, tránh suy nghĩ quá mức, không dùng các chất kích thích, uống đủ nước và khám sức khỏe định kỳ. Đây cũng là những biện pháp giảm nguy cơ mắc bệnh đối với người khỏe mạnh.

Kết luận

Viêm loét đại tràng thuộc nhóm bệnh mạn tính nên cần được theo dõi sát sao kết hợp điều trị y khoa, chế độ dinh dưỡng và lối sống hợp lý. Chủ động nội soi định kỳ hàng năm, tuân thủ phác đồ của bác sĩ là cách giúp kiểm soát triệu chứng, ngừa biến chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống người bệnh.