Viêm tiểu phế quản ở trẻ em: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị bệnh

1. Viêm tiểu phế quản ở trẻ em là gì?

Viêm tiểu phế quản ở trẻ là một bệnh truyền nhiễm do virus gây ra tình trạng nhiễm trùng đường hô hấp. Khi virus xâm nhập vào cơ thể sẽ gây ra viêm tiểu phế quản, khiến các thở nhỏ của phổi (tiểu phế quản) bị sưng lên làm cho quá trình lưu thông khí qua phổi bị cản trở, từ đó khiến trẻ khó thở. 

Virus gây ra bệnh thường phát triển mạnh vào khoảng mùa đông và đầu xuân (tháng 11 đến tháng 4 năm sau, cao điểm là tháng 1 và tháng 2). Ngoài ra, trẻ dưới 24 tháng tuổi dễ bị mắc bệnh hơn vì hệ miễn dịch vẫn còn yếu, đường thở bé và dễ tắc nghẽn hơn. Do đó, trẻ trong độ này dễ mắc bệnh viêm tiểu phế quản. 

Trẻ mắc bệnh viêm tiểu phế quản thường gặp ở trẻ dưới 2 tuổi, trong đó, trẻ từ 2 tháng tuổi đến 6 tháng tuổi hoặc trẻ có tiền sử về các bệnh đường hô hấp có nguy cơ mắc bệnh viêm tiểu phế quản cao hơn. Có đến 11% trẻ bị mắc bệnh này trong 12 tháng đầu tiên. 

Viêm tiểu phế quản ở trẻ em là một bệnh lý về đường hô hấp phổ biến do virus gây ra

2. Nguyên nhân gây ra viêm tiểu phế quản ở trẻ

Nguyên nhân chính gây ra bệnh viêm tiểu phế quản ở trẻ em là do các chủng virus đường hô hấp như cúm, virus hợp bào hô hấp (RSV), virus Parainfluenza, siêu vi trùng, vi khuẩn,...

Khi bị nhiễm, virus sẽ sinh sôi và phát triển trong cơ thể người bệnh gây ra nhiễm trùng đường hô hấp trên (gồm mũi, miệng và cổ họng). Sau đó, tình trạng viêm do virus sẽ lan rộng xuống khí quản và phổi gây ra sưng, viêm ống thở. Virus này lây truyền qua đường hô hấp khi trẻ tiếp xúc với nước bọt hoặc chất nhầy của người mắc virus khi hắt xì, ho hoặc nói chuyện. 

Nguyên nhân phổ biến nhất gây ra bệnh viêm tiểu phế quản là do sự xâm nhập của virus RSV, chiếm khoảng 30-50% tổng số ca mắc bệnh. Đây cũng là loại virus có khả năng lây lan nhanh và mạnh mẽ, từ đó dễ gây ra bùng phát dịch bệnh. Đối với trẻ trên 2 tuổi khi nhiễm loại virus này thường chỉ có những triệu chứng nhẹ. Tuy nhiên, đối với trẻ dưới 2 tuổi sẽ dễ chuyển biến nặng hơn. Ngoài ra, một số virus khác cũng có thể gây ra bệnh như virus cúm (khoảng 25% tổng số ca bệnh) và Adenovirus (khoảng 10% trên tổng số ca mắc). 

Nguyên nhân chính gây ra bệnh là các chủng virus đường hô hấp

Bất kỳ đứa trẻ nào cũng đều có khả năng mắc bệnh viêm tiểu phế quản, tuy nhiên, có một số trẻ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn như: 

• Trẻ dưới 24 tháng tuổi, đặc biệt là trẻ từ 2-6 tháng tuổi. 
• Trẻ sống trong vùng dịch cúm hoặc các bệnh viêm đường hô hấp do virus RSV. 
• Trẻ không được bú sữa mẹ.
• Trẻ sinh non. 
• Trẻ hay tiếp xúc với khói bụi và khói thuốc lá. 
• Trẻ có tiền sử mắc các bệnh viêm đường hô hấp như: Viêm amidan, viêm VA, viêm mũi họng,...
• Trẻ có hệ miễn dịch yếu.

3. Các triệu chứng của viêm tiểu phế quản ở trẻ em

Các triệu chứng của bệnh

Tiêu phế quản sẽ có tình trạng sưng viêm kèm theo tiết dịch nhầy làm cho đường thở bị hẹp và tắc nghẽn. Từ đó, trẻ có thể gặp một số biểu hiện như: 

• Ho
• Chảy nước mũi
• Sốt vừa hoặc có thể sốt cao. 

Sau khi có những triệu chứng này, khoảng 3-5 ngày sau sẽ có những dấu hiệu khác nặng hơn: 

• Những cơn ho trở nặng và kèm theo thở rít, khó thở. 
• Xuất hiện các triệu chứng như thở nhanh, lồng ngực rút lõm, thông khí phổi kém, nghe được tiếng rít khi thở. 
• Trẻ bỏ bú, cơ thể tím tái. 

Nếu chăm sóc tốt, các cơn ho của trẻ sẽ được giảm dần sau 14 ngày. Tuy nhiên, có một số trường hợp có thể trở nặng và kéo dài tới vài tuần. 

Các triệu chứng của bệnh như ho, chảy nước mũi, thở rít

Khi nào nên đến gặp bác sĩ

Trong giai đoạn đầu, các dấu hiệu của bệnh khá giống với tình trạng cảm cúm thông thường. Chính vì vậy, bác sĩ khuyên các bậc phụ huynh nên đưa trẻ đến khám sớm khi trẻ có dấu hiệu bất thường về đường hô hấp dưới đây: 

• Trẻ ho nhiều, khó thở sau ho. 
• Trẻ bỏ ăn, bỏ bú. 
• Ngủ nhiều, ngủ li bì. 
• Sốt cao, hay quấy khóc
• Miệng khô và không đi tiểu trong thời gian dài (6-8 tiếng). 
• Nhịp thở nhanh, khó thở, tức ngực. 
• Đối với trẻ sinh non, mắc bệnh bẩm sinh (tim, phổi bẩm sinh), hệ thống miễn dịch suy giảm,... cha mẹ nên chăm sóc trẻ cẩn thận và đưa trẻ đến viện kịp thời trong trường hợp cần thiết. 

Các biến chứng của bệnh 

Nếu trẻ bị viêm tiểu phế quản mà không được phát hiện và theo dõi điều trị bệnh sớm, bệnh có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, đặc biệt là đối với trẻ sinh non hoặc có cách bệnh lý nền khác. Một số biến chứng có thể gặp bao gồm: 

• Rối loạn chứng năng hô hấp
• Suy hô hấp cấp
• Tràn khí màng phổi
• Viêm phổi ở trẻ
• Xẹp phổi
• Hen phế quản ở trẻ
• Viêm tai giữa

Ngoài ra, bệnh có thể gây ra nguy cơ tử vong 0,1% khi trẻ không được điều trị bệnh kịp thời. 

Trẻ có thể gặp một số biến chứng nếu không được theo dõi và điều trị bệnh

4. Phương pháp điều trị bệnh viêm tiểu phế quản ở trẻ em

Phương pháp chẩn đoán bệnh 

Để chẩn đoán bệnh viêm tiểu phế quản ở trẻ em, cha mẹ cần cung cấp thông tin về tiền sử bệnh và tình trạng hiện tại của bé với bác sĩ. Sau đó, bác sĩ sẽ khám đường hô hấp của trẻ, đặc biệt là phổi. Ngoài ra, bác sĩ sẽ chỉ định thực hiện một số xét nghiệm khác để chẩn đoán bệnh chính xác và loại trừ một số bệnh lý khác về đường hô hấp. 

Một số xét nghiệm có thể được chỉ định như: 

• Chụp X-quang ngực: Bằng phương pháp này, có thể nhìn thấy hình ảnh ở các mô, xương và cơ quan. Từ đó giúp bác sĩ phát hiện được tình trạng viêm phổi của bé. 
• Xét nghiệm máu: Bằng phương pháp này, bác sĩ sẽ xác định được số lượng bạch cầu và oxy có trong máu, từ đó xác định được nguyên nhân gây bệnh cho trẻ. 
• Đo SpO2 (Đo oxy xung): Đo lượng oxy trong máu, bác sĩ sẽ phát hiện được tình trạng thiếu hụt oxy có trong máu. 
• Xét nghiệm siêu vi: Đây là cách nhanh chóng để phát hiện sự tồn tại của RSV và các loại virus khác. 

Phương pháp điều trị bệnh

Bệnh viêm tiểu phế quản ở trẻ em hiện nay vẫn chưa có thuốc đặc trị, vậy nên điều trị bệnh theo hướng làm giảm nhẹ và điều trị các triệu chứng của bệnh. Điều này phụ thuộc khá nhiều vào độ tuổi, tình trạng sức khoẻ và các triệu chứng bệnh đang ở mức độ nào. Viêm tiểu phế quản ở trẻ em do virus gây ra nên không thể điều trị bằng thuốc kháng sinh, trừ trường hợp trẻ bị bội nhiễm do vi khuẩn gây ra. Khi mắc bệnh có các triệu chứng ở mức độ nhẹ, mẹ có thể chăm sóc trẻ tại nhà: 

• Cho trẻ uống nhiều nước để tránh tình trạng mất nước. 
• Có chế độ ăn uống phù hợp, cung cấp đủ chất dinh dưỡng. 
• Vệ sinh mũi miệng của trẻ bằng nước muối sinh lý hàng ngày. 
• Làm thông thoáng mũi cho bé giúp hít thở dễ dàng hơn
• Cho bé uống thuốc theo chỉ định của bác sĩ và theo dõi sát sao các triệu chứng của trẻ.
• Tránh cho trẻ tiếp xúc ở môi trường khói bụi, khói thuốc lá và phấn hoa. 
• Tái khám theo lịch hẹn của bác sĩ. 

Vệ sinh mũi miệng cho bé hằng ngày bằng nước muối sinh lý

Đa số các trường hợp nhẹ, trẻ có thể điều trị tại nhà dưới sự hướng dẫn của bác sĩ và theo dõi của cha mẹ. Tuy nhiên, nếu gặp các vấn đề nghiêm trọng cần đưa đến bệnh viện để đảm bảo tình trạng bệnh không nguy hiểm đến bé. 

Các biện pháp y tế khác hỗ trợ điều trị bệnh gồm: 

• Truyền dịch tĩnh mạch để bù nước và điện giải cho bé nếu có dấu hiệu mất nước nghiêm trọng. 
• Sử dụng máy thở để thở dễ dàng và ổn định nhịp thở. 
• Hút dịch nhầy từ mũi và miệng của trẻ giúp dễ thở, lưu thông không khí. 
• Sử dụng máy phun sương để tạo độ ẩm cho phòng. 
• Để trẻ trong không gian thoáng mát, sạch sẽ sẽ giúp trẻ cảm thấy thoải mái và dễ chịu hơn. 

Thông thường, các triệu chứng của bệnh viêm tiểu phế quản ở trẻ em sẽ tự thuyên giảm và dần biến mất, có thể khỏi hoàn toàn sau 1-2 tuần. 

Lưu ý: Cha mẹ không nên tự ý cho trẻ uống thuốc khi không có sự chỉ định của bác sĩ. 

5. Cách phòng ngừa bệnh viêm tiểu phế quản ở trẻ

Theo một số nghiên cứu chỉ ra rằng, sau khi bệnh được điều trị hoàn toàn, viêm tiểu phế quản có thể tái phát đến 75%. Chính vì vậy, hãy chủ động phòng ngừa bệnh viêm tiểu phế quản cho bé yêu của bạn. 

Viêm tiểu phế quản ở trẻ em là bệnh lây truyền qua đường hô hấp nên để ngăn ngừa nhiễm bệnh hiệu quả nhất là thường xuyên khử khuẩn, rửa tay và đeo khẩu trang cho bé cũng như những người xung quanh. Một số cách phòng ngừa bệnh như: 

• Rửa tay, khử khuẩn bằng xà phòng hoặc cồn trước và sau khi chạm vào trẻ. 
• Cách ly trẻ với trẻ khác khi có biểu hiện của bệnh viêm tiểu phế quản và người lại nhằm ngăn sự lây lan của virus. 
• Tiêm Palivizumab, đặc biệt là trẻ có nguy cơ mắc bệnh để phòng chống sự tấn công của virus RVS. 
• Cho bé uống nước mỗi ngày. 
• Cho bé bú sữa mẹ trong 6 tháng đầu. Bởi vì trong sữa mẹ có các kháng thể giúp trẻ chống lại nhiễm trùng và có thể ngăn ngừa bệnh. 
• Tránh cho trẻ tiếp xúc với môi trường khói bụi, ô nhiễm và khói thuốc lá. 
• Vệ sinh không gian sống, đồ chơi và các đồ vật xung quanh bé sạch sẽ. 
• Giữ cho cơ thể bé ấm, không để bị lạnh. 
• Cho trẻ ăn uống đầy đủ, đảm bảo cung cấp các nhóm dinh dưỡng chính. 
• ….

Giữ cho cơ thể bé luôn trong trạng thái ấm, tránh để bị lạnh 

Viêm tiểu phế quản ở trẻ em là một trong những bệnh lý truyền nhiễm thường gặp, có thể gây ra một số các biến chứng nguy hiểm nếu không được phát hiện và theo dõi điều trị bệnh kịp thời và đúng cách. Chính vì vậy, cha mẹ nên chủ động thực hiện các biện pháp phòng ngừa bệnh cho trẻ, đặc biệt là khi thời tiết giao mùa và chuyển lạnh. 

Qua bài viết này, Bệnh viện Đa khoa Phương Đông hy vọng đã cung cấp những thông tin hữu ích về bệnh viêm tiểu phế quản ở trẻ. Khi có bất kỳ dấu hiệu nào của bệnh, hãy chăm sóc trẻ đúng cách hoặc thăm khám tại các cơ sở y tế uy tín, chất lượng để đảm bảo bé yêu luôn khoẻ mạnh.