Những biến chứng quai bị nguy hiểm thường gặp

Các biến chứng quai bị thường gặp

Quai bị là một bệnh do virus gây ra và có thể lây lan rộng rãi. Khi mắc bệnh, người bệnh xuất hiện tình trạng sưng đau tuyến mang tai. Đối tượng có nguy cơ mắc bệnh cao là trẻ em và thanh thiếu niên. Ngoài ra, sau khi mắc bệnh, người bệnh sẽ có miễn dịch với virus và hiếm khi bị tái nhiễm. 

Quai bị được đánh giá là một bệnh lý lành tính và các triệu chứng sẽ thoái lui sau 10 ngày và không để lại nhiều biến chứng. Tuy nhiên, có một số trường hợp không được chăm sóc và điều trị có thể gây ra những hậu quả, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe.

Viêm tinh hoàn

Ở nam giới, khi mắc bệnh quai bị, biến chứng nguy hiểm nhất là viêm tinh hoàn gây ra tình trạng teo tinh hoàn, khả năng sản xuất tinh trùng giảm. Khi trẻ ở trong giai đoạn dậy thì, nguy cơ bị quai bị biến chứng tinh hoàn là khoảng 20-30%, trong khi đó biến chứng này khá hiếm gặp ở trẻ dưới 2 tuổi và người trên 50 tuổi. 

Sau khi có triệu chứng sưng mang tai 5-10 ngày, biến chứng viêm tinh hoàn bắt đầu xuất hiện. Người bệnh sẽ sốt cao, ớn lạnh, nhức đầu và đau ở tinh hoàn. Lúc này, tinh hoàn sẽ sưng to, da bìu màu đỏ, mào tinh đôi khi cũng bị sưng. Hầu hết người bệnh chỉ sưng một bên tinh hoàn, chỉ có số ít trường hợp bị sưng cả 2 bên. 

Viêm tinh hoàn là một biến chứng nguy hiểm nhất của quai bị

Sau khoảng 4- 5 ngày, người bệnh hết sốt nhưng tinh hoàn vẫn sưng, không hóa mủ. Có khoảng 10-30% người bệnh quai bị bị viêm tinh hoàn cả 2 bên. Tinh hoàn của người bệnh sẽ hết sưng sau khoảng 2 tuần và mất thêm 2 tháng để đánh giá tinh hoàn có teo hay không. 

Theo một số nghiên cứu, tỷ lệ teo tinh hoàn sau khi bị quai bị 2- 4 tháng là khoảng 30- 40%. Nếu người bệnh chỉ bị teo một bên tinh hoàn sẽ ít gây ảnh hưởng đến khả năng sinh sản, nếu bị teo cả 2 bên thì có nguy cơ bị vô sinh. 

Viêm buồng trứng

Khi mắc quai bị ở tuổi dậy thì, có khoảng 1/15 phụ nữ gặp biến chứng viêm buồng trứng. Bệnh sẽ gây ra tình trạng sốt, đau hạ vị, mệt mỏi,... Các triệu chứng này sẽ hết sau khi khỏi bệnh quai bị và ít gây biến chứng, không ảnh hưởng đến khả năng sinh sản. Tuy nhiên, phụ nữ mang thai mắc bệnh quai bị sẽ tăng nguy cơ sảy thai, sinh non hoặc lưu thai. 

Nhồi máu phổi

Nhồi máu phổi là biến chứng dễ gặp ở nam giới sau khi bị viêm tinh hoàn hậu quai bị. Huyết khối ở tĩnh mạch tuyến tiền liệt dễ lọt vào mạch máu phối làm cản dòng lưu thông bình thường ở một vùng phổi. Biến chứng này có thể làm hoại tử một vùng mô ở phổi. 

Nhồi máu phổi có thể làm hoại tử một vùng mô ở phổi

Viêm màng não

Viêm màng não là biến chứng có thể gặp sau khi trẻ nhỏ mắc bệnh quai bị, chiếm khoảng 10- 35% trường hợp thường gặp. Biến chứng có thể xuất hiện sau khi viêm tuyến mang tai khoảng 3-10 ngày hoặc xảy ra đơn độc. 

Biến chứng viêm màng não sau quai bị gây ra các triệu chứng như: Sốt cao, đầu đau nhức, buồn nôn, nôn, cứng gáy, co giật, rối loạn ý thức,... Nếu viêm màng não xảy ra sau khi bị viêm tuyến mang thai thì nguyên nhân có thể là do virus quai bị gây ra. 

Viêm não

Viêm não là biến chứng hiếm gặp hơn so với viêm màng não, bệnh cũng có những triệu chứng như các bệnh viêm não do virus gây ra như sốt cao, đau đầu, co giật, rối loạn hành vi,... 

Các rối loạn về vận động và ý thức khi bị virus quai bị tấn công hệ thần kinh thường có khả năng tự phục hồi, ít để lại di chứng vĩnh viễn. 

Biến chứng viêm não do quai bị có các triệu chứng tương tự các bệnh viêm não do virus

Viêm tụy

Viêm tụy là biến chứng chiếm khoảng 3-7% ở người lớn và thường không xuất hiện triệu chứng, chỉ có thể phát hiện qua xét nghiệm. Biến chứng này thường xuất hiện vào ngày 4-10 khi viêm tuyến mang tai đã thuyên giảm. Khi bị viêm tuyến tụy, người bệnh bị đau thượng vị cấp, đau dữ dội, nôn, đầy bụng, đi ngoài, chán ăn,... 

Các biến chứng khác

Theo một số nghiên cứu, ngoài các biến chứng thường gặp trên, bệnh quai bị có thể gây ra những tổn thương thần kinh sọ não khiến người bệnh mù, điếc. Có khoảng 1/25 người mắc bệnh bị mất thính lực tạm thời như viêm tủy sống cắt ngang, viêm đa rễ thần kinh,... 

Biến chứng quai bị có nguy hiểm không?

Bệnh quai bị là một bệnh lành tính, có tỷ lệ tử vong thấp nhưng có thể để lại di chứng gây ảnh hưởng đến sức khỏe của người bệnh. Hiện nay, quai bị chưa có thuốc điều trị đặc hiệu nên bệnh có thể áp dụng các phương pháp chữa trị cả đông và tây y. Virus quai bị có thể gây tổn thương nhiều cơ quan trong cơ thể, nhưng tinh hoàn là bộ phận đáng lo ngại vì phản ứng viêm. biến chứng quai bị viêm tinh hoàn thường gặp ở trẻ dậy thì hoặc thanh thiếu niên. 

Với trường hợp quai bị để lại biến chứng, khi xuất hiện các triệu chứng như sốt cao, nôn, đau nhức đầu hoặc bộ phận sinh dục sưng to cần đến bệnh viện để được điều trị sớm. Đặc biệt khi gặp các biểu hiện như nôn liên tục, choáng,... người bệnh cần được đưa đến bệnh viện nhanh chóng.

Các biến chứng của quai bị có chữa được không?

Hiện nay, vì chưa có thuốc điều trị bệnh đặc hiệu, do đó nếu gặp các biến chứng, bác sĩ sẽ điều trị theo triệu chứng của bệnh. Khi có dấu hiệu xuất hiện các biến chứng, người bệnh cần nhanh chóng đến bệnh viện để được bác sĩ chẩn đoán và điều trị. Bệnh nhân không được tự ý điều trị, dùng thuốc truyền tay hoặc truyền miệng vì có thể gây ra hậu quả nặng nề. 

Đối với nam giới, nếu gặp biến chứng viêm tinh hoàn quai bị cần nghỉ ngơi đến khi hết sưng, không hoạt động mạnh từ 3-6 tháng. Người bệnh nên mặc quần lót chặt để treo tinh hoàn và khi sưng đau nên chườm ấm. 

Bác sĩ có thể chỉ định sử dụng dùng thuốc giảm đau để giảm triệu chứng đau nhức. Ngoài ra, sử dụng thuốc Corticoid để chống viêm, giảm đau. 

Với biến chứng viêm màng não và viêm não, bệnh nhân có biểu hiện nhức đầu, nôn liên tục (biểu hiện tăng áp nội sọ) có thể chọc dò tủy sống lấy dịch não tủy làm giảm áp lực, mỗi lần lấy dịch không quá 15ml. Ngoài ra, chế độ dinh dưỡng và chăm sóc bệnh nhân khoa học cũng cần được chú ý. 

Đối với biến chứng viêm tụy, người bệnh có thể chườm nóng vùng thượng vị, lựa chọn các loại thực phẩm mềm, lỏng. Sử dụng thuốc giảm đau theo chỉ định của bác sĩ. 

Các biến chứng của bệnh cần được điều trị kịp thời

Biện pháp phòng ngừa biến chứng của quai bị

Bệnh quai bị là một bệnh lành tính nhưng cần chăm sóc, điều trị để hạn chế những biến chứng ảnh hưởng đến sức khỏe. Một số biện pháp phòng ngừa biến chứng quai bị như: 

• Vệ sinh cá nhân thường xuyên, sạch sẽ, súc miệng bằng nước muối hoặc các dung dịch kháng khuẩn khác. 
• Giữ môi trường sống xung quanh sạch sẽ, thông thoáng, vệ sinh các độ chơi và vật dụng thường xuyên. 
• Không tiếp xúc với người bệnh, sau khi tiếp xúc cần rửa tay với xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn, tránh đưa tay lên mũi miệng. 
• Đeo khẩu trang ở những nơi đông người, nơi có nguy cơ lây nhiễm bệnh cao. 
• Tiêm phòng vaccine là biện pháp phòng tránh bệnh hiệu quả. 

Theo WHO và các cơ quan y khoa khuyến cáo, nên đưa vaccine quai bị vào chương trình tiêm chủng để phòng chống bệnh hiệu quả, giảm tỷ lệ mắc bệnh và giảm những biến chứng của bệnh. 

Hiện nay, ở Việt Nam, vaccine quai bị thường được phối hợp với vaccine rubella và sởi trong cùng 1 mũi tiêm (3in1). Đây là biện pháp phòng tránh bệnh truyền nhiễm dễ gặp hiệu quả. Tiêm phòng vaccine không chỉ được khuyến cáo áp dụng với trẻ em mà cả người lớn, đặc biệt là phụ nữ có kế hoạch mang thai đều nên tiêm phòng.

Tiêm phòng vaccine ngừa quai bị, rubella và sởi (3in1) cho trẻ

Bệnh quai bị là một bệnh truyền nhiễm lành tính, nếu được chăm sóc và điều trị khoa học. Biến chứng quai bị có thể ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản, hệ thần kinh,... do đó cần chủ động phòng tránh để hạn chế tối đa nguy cơ mắc bệnh và biến chứng. 

Qua bài viết này của Bệnh viện Đa khoa Phương Đông, hy vọng đã cung cấp những thông tin hữu ích về biến chứng quai bị. Việc chủ động tiêm phòng vaccine quai bị là biện pháp phòng tránh an toàn, đơn giản và đạt hiệu quả cao. 

Nếu Quý khách xuất hiện các biến chứng của bệnh quai bị hoặc có nhu cầu tiêm vaccine phòng ngừa quai bị, Rubella và sởi có thể liên hệ theo hotline 1900 1806 hoặc để lại thông tin tại đặt lịch khám. Nhân viên Bệnh viện sẽ liên hệ và tư vấn cho Quý khách hàng nhanh chóng nhất.