Tổng hợp các xét nghiệm trào ngược dạ dày thường gặp nhất

Các xét nghiệm trào ngược dạ dày phổ biến 

Khi xuất hiện các triệu chứng như ợ nóng, đau rát ngực, ợ chua hoặc trào ngược axit, người bệnh không nên tự ý mua thuốc hoặc chẩn đoán tại nhà. Nguyên nhân là bởi nhiều triệu chứng của trào ngược dạ dày thực quản (GERD) có thể giống với những bệnh lý nghiêm trọng khác, chẳng hạn như bệnh tim mạch hoặc viêm loét dạ dày. Vì vậy, việc thăm khám và làm xét nghiệm chuyên sâu là cần thiết để xác định đúng nguyên nhân và đưa ra phác đồ điều trị hiệu quả.

Thông thường, bác sĩ sẽ bắt đầu bằng cách khai thác bệnh sử và thăm khám lâm sàng. Nếu nghi ngờ trào ngược dạ dày, bác sĩ có thể chỉ định điều trị thử. Tuy nhiên, nếu triệu chứng không cải thiện hoặc xuất hiện thêm dấu hiệu bất thường, người bệnh sẽ được khuyến nghị làm thêm các xét nghiệm chuyên biệt.

Nội soi tiêu hóa

ThS. Bác sĩ Nguyễn Tuấn Dũng - Giám đốc Trung tâm Nội soi Bệnh viện Phương Đông đang tiến hành nội soi dạ dày cho bệnh nhân

Nội soi là xét nghiệm thường được sử dụng để chẩn đoán trào ngược dạ dày và các biến chứng đi kèm. Trong thủ thuật này, bác sĩ sẽ đưa một ống mềm nhỏ gắn camera qua đường miệng xuống thực quản và dạ dày, từ đó quan sát trực tiếp niêm mạc.

Có hai phương pháp nội soi phổ biến:

• Nội soi gây mê: Bệnh nhân được gây mê toàn thân, giúp họ không cảm thấy khó chịu trong suốt quá trình thực hiện.
• Nội soi không gây mê: Được thực hiện với thuốc tê tại chỗ để giảm cảm giác khó chịu, bệnh nhân vẫn tỉnh táo và hợp tác với bác sĩ.

Quy trình nội soi thường kéo dài khoảng 15–20 phút, an toàn, không gây đau đớn và không ảnh hưởng đến khả năng hô hấp.

Nội soi có thể giúp bác sĩ phát hiện những biến chứng liên quan đến trào ngược dạ dày như viêm thực quản, loét niêm mạc hoặc Barrett thực quản – một tình trạng tiền ung thư thực quản. Tuy nhiên, không phải tất cả người bệnh đều có thay đổi rõ rệt ở niêm mạc thực quản để quan sát bằng nội soi, vì vậy có thể cần kết hợp thêm các xét nghiệm khác để đưa ra kết luận chính xác.

Chụp X–quang hệ tiêu hoá 

Phương pháp chụp X-quang huỳnh quang đường tiêu hóa dưới

Chụp X-quang hệ tiêu hoá là một phương pháp chẩn đoán hình ảnh phổ biến trong y học, sử dụng tia X để tạo ra hình ảnh chi tiết của đường tiêu hoá. Kỹ thuật này giúp bác sĩ đánh giá cấu trúc giải phẫu cũng như phát hiện các bất thường như viêm loét, hẹp đường tiêu hoá, khối u hoặc rối loạn vận động.

Có 2 loại chụp X–quang đường tiêu hoá chính, bao gồm: 

• Chụp X–quang đường tiêu hóa trên: Sử dụng chất cản quang (thường là Barium) để làm rõ hình ảnh thực quản, dạ dày và tá tràng. Đây là phương pháp thường được chỉ định khi người bệnh có triệu chứng ợ nóng, đau bụng trên, khó nuốt, nôn ói hoặc nghi ngờ loét dạ dày – tá tràng. 
• Chụp X–quang đường tiêu hoá dưới: Dùng chất cản quang để quan sát đại tràng, giúp phát hiện các vấn đề như viêm đại tràng, polyp, khối u hoặc hẹp lòng ruột. 

Trước khi chụp X–quang, người bệnh cần chuẩn bị theo hướng dẫn của bác sĩ. Thông thường, người bệnh sẽ được yêu cầu uống chất cản quang để làm nổi rõ hình ảnh của đường tiêu hoá trên hoặc đại tràng. Chất cản quang có thể được uống dưới dạng dung dịch hoặc bơm qua ống thông vào đại tràng. Người bệnh cũng có thể được yêu cầu nhìn ăn hoặc uống ít nhất 6h trước khi chụp. 

Chụp X–quang đường tiêu hoá là một thủ thuật an toàn, tuy nhiên có thể gây ra một số tác dụng phụ không mong muốn như: Buồn nôn, táo bón, đầy hơi, sưng bụng. Các tác dụng phụ này có thể tự hết trong vài ngày. Nếu có sự chuyển biến tiêu cực, bạn hãy liên hệ ngay với bác sĩ để được xử trí kịp thời. 

Thử nghiệm thăm dò axit ambulatory (pH)

Phương pháp theo dõi pH thực quản truyền thống – Tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán GERD

Thử nghiệm thăm dò axit ambulatory (đo pH thực quản 24 giờ) là phương pháp chẩn đoán chính xác nhất để xác định liệu tình trạng trào ngược dạ dày – thực quản (GERD) có phải nguyên nhân gây ra các triệu chứng ở người bệnh hay không.

Trong kỹ thuật này, bác sĩ sẽ sử dụng một thiết bị theo dõi pH để ghi lại nồng độ axit trong thực quản liên tục trong 24 giờ. Độ pH ở thực quản của người bình thường khoảng 7,4; nếu chỉ số này giảm xuống dưới 4, nghĩa là có sự trào ngược axit từ dạ dày lên thực quản.

Quá trình thực hiện có thể được tiến hành theo hai cách:

• Đầu dò qua mũi: Một ống mảnh, mềm được đưa từ mũi xuống thực quản, đầu dò này sẽ ghi nhận thời điểm trào ngược và thời gian axit tồn tại trong thực quản.
• Viên cảm biến gắn trong thực quản: Trong quá trình nội soi, bác sĩ có thể đặt một cảm biến nhỏ tại niêm mạc thực quản. Viên cảm biến này sẽ tự rơi ra và theo phân ra ngoài sau khoảng 48 giờ.

Tất cả dữ liệu từ cảm biến được kết nối với một máy ghi nhỏ mà bệnh nhân đeo bên người. Nhờ đó, bác sĩ có thể đánh giá chính xác tần suất, mức độ cũng như mối liên quan giữa trào ngược axit và triệu chứng lâm sàng của bệnh nhân.

Xem thêm:

• Trào ngược dạ dày gây mất ngủ và những tác hại tiềm ẩn đến sức khỏe
  
• Chế độ ăn cho người trào ngược dạ dày: Thực đơn 7 ngày khoa học
  

Một số lưu ý dành cho người bệnh khi xét nghiệm trào ngược dạ dày 

Để kết quả xét nghiệm trào ngược dạ dày – thực quản được chính xác và quá trình thực hiện diễn ra thuận lợi, người bệnh cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng. Dưới đây là những điều cần lưu ý theo khuyến nghị từ bác sĩ chuyên khoa:

• Nhịn ăn và uống trước khi xét nghiệm: Một số xét nghiệm, đặc biệt là theo dõi pH thực quản 24 giờ, yêu cầu bệnh nhân nhịn ăn và uống trong vòng 8–12 giờ trước khi tiến hành. Việc này giúp đảm bảo môi trường dạ dày ổn định, tránh ảnh hưởng đến kết quả đo lường.
• Thông báo về thuốc đang sử dụng: Nếu đang dùng thuốc điều trị (ví dụ: thuốc kháng acid, thuốc giảm tiết dịch vị, thuốc chống viêm…), bạn cần trao đổi trực tiếp với bác sĩ. Trong nhiều trường hợp, bác sĩ sẽ hướng dẫn ngưng thuốc trong một khoảng thời gian nhất định trước khi xét nghiệm để tránh sai lệch kết quả.
• Cung cấp tiền sử bệnh đầy đủ: Người bệnh nên chủ động thông báo về các bệnh lý đang mắc phải, thủ thuật y tế đã từng thực hiện, cũng như tiền sử dị ứng thuốc. Thông tin này giúp bác sĩ đánh giá tổng thể tình trạng sức khỏe và lựa chọn phương pháp xét nghiệm phù hợp, an toàn.
• Chuẩn bị trang phục thoải mái: Nên mặc quần áo rộng rãi, dễ cởi thay để thuận tiện trong quá trình thực hiện xét nghiệm. Điều này cũng giúp người bệnh cảm thấy thoải mái, giảm căng thẳng trong quá trình thăm khám.
• Nên có người thân đi cùng: Trong một số xét nghiệm xâm lấn nhẹ, bệnh nhân có thể cảm thấy lo lắng hoặc mệt mỏi. Vì vậy, việc có người thân hoặc bạn bè đi cùng sẽ giúp người bệnh an tâm hơn và dễ dàng được hỗ trợ khi cần thiết.

Chuẩn bị tốt trước khi xét nghiệm không chỉ giúp kết quả chẩn đoán chính xác hơn mà còn đảm bảo quá trình thực hiện an toàn, thuận lợi. Nếu có bất kỳ thắc mắc nào, hãy trao đổi trực tiếp với bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa để được hướng dẫn chi tiết.

Kết luận

Việc thực hiện các xét nghiệm trào ngược dạ dày không chỉ giúp bác sĩ đưa ra chẩn đoán chính xác mà còn hỗ trợ xây dựng phác đồ điều trị hiệu quả, giảm nguy cơ biến chứng lâu dài. Nếu bạn đang gặp các triệu chứng nghi ngờ trào ngược dạ dày, đừng chần chừ mà hãy chủ động đến cơ sở y tế uy tín để được thăm khám và tư vấn kịp thời.