Chấn thương đầu là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây suy giảm chức năng thần kinh, tàn tật hoặc tử vong ở người lớn. Mọi sang chấn nhẹ đến nặng đều có thể ảnh hưởng đến não bộ, gây bầm tím da, chấn động não, gãy xương sọ, chảy máu trong hoặc tổn thương nhu mô não.
Chấn thương đầu bao gồm bất kỳ dạng tổn thương nào xảy ra ở não, hộp sọ hoặc da đầu. Mức độ có thể dao động từ va đập nhẹ đến chấn thương sọ não nghiêm trọng, kéo theo những hậu quả về sức khỏe cũng như tính mạng khác nhau.
Dạng chấn thương này có thể xảy ra ở hai dạng, bao gồm:
Chấn thương đầu gồm hai dạng kín và hở
Các loại chấn thương thường gặp nhất bao gồm chấn động não, gãy xương sọ và vết thương da đầu. Đặc điểm chung của các sang chấn là rất khó đánh giá mức độ nghiêm trọng thông qua quan sát bên ngoài.
Do có những chấn thương nhẹ gây chảy máu nhiều, đổi lại cũng có trường hợp tổn thương nặng nhưng không làm chảy máu. Vì sở hữu tính chất khó lường nên mọi trường hợp đều xét vào diện nghiêm trọng, cần thăm khám và xử trí sớm tại cơ sở y tế.
Nguyên nhân sang chấn vùng đầu được chia thành hai nhóm:
Rung lắc mạnh và va đập trực tiếp là nguyên nhân khiến vùng đầu bị chấn thương
Trong đa số trường hợp, hộp sọ sẽ thực hiện nhiệm vụ bảo vệ não tránh khỏi các tổn thương nghiêm trọng. Tuy nhiên nếu lực tác động đủ mạnh, không chỉ vùng đầu chịu chấn thương mà có thể kèm theo ảnh hưởng lên cột sống, đặc biệt cột sống cổ.
Chấn thương đầu được phân loại dựa trên tính chất tổn thương, mức độ nghiêm trọng cũng như cơ chế gây bệnh. Mỗi loại sở hữu đặc điểm riêng, từ tác động lên mạch máu, mô não, xương sọ đến tế bào thần kinh, cần chẩn đoán và phác đồ xử trí thích hợp.
Đây là tình trạng máu ứ đọng hoặc đông bất thường bên ngoài mạch máu, đặc biệt nguy hiểm nếu xuất hiện trong não. Khối máu tụ có thể làm tăng áp lực trong hộp sọ, khiến bệnh nhân mất ý thức hoặc chịu tổn thương não vĩnh viễn.
Xuất huyết là tình trạng chảy máu không kiểm soát ở khoang dưới nhện quanh não hoặc trong mô não. Hai dạng chính liên quan đến chấn thương đầu có thể gặp phải:
Xuất huyết não là dạng sang chấn đầu nguy hiểm
Khi xảy ra lực tác động đủ mạnh vào đầu như đập đầu vào tường, sàn nhà, ngã từ độ cao,... gây ảnh hưởng đến não. Chấn động não thông thường chỉ tạm thời làm rối loạn chức năng nhưng nếu lặp đi lặp lại các sang chấn, nguy cơ tổn thương não vĩnh viễn.
Mọi tổn thương tác động đến não đều có thể dẫn đến phù não, hộp sọ không thể co giãn để chứa phần sưng khiến áp lực nội sọ tăng cao. Áp lực này có thể chèn ép mô não vào thành sọ, gây tổn thương tế bào thần kinh và tiềm ẩn nguy cơ tử vong nếu không xử trí kịp thời.
Hộp sọ gồm 22 xương kết nối với nhau bằng các đường khớp sọ, đến tuổi trưởng thành các xương sẽ hợp nhất và trở nên cứng hơn nhằm mục đích bảo vệ não. Chỉ khi chịu lực tác động lên vùng đầu cực kỳ mạnh, hộp sọ mới có thể vỡ ra.
Vỡ hộp sọ xảy ra khi vùng đầu chịu lực tác động mạnh
Vỡ hộp sọ khiến não mất đi lớp bảo vệ bên ngoài, tăng nguy cơ tổn thương. Tình trạng này có thể kèm theo xuất huyết, phù não, chấn thương sọ não, đe dọa trực tiếp đến tính mạng người bệnh.
Tổn thương sợi trục lan tỏa là loại tổn thương không gây chảy máu nhưng có thể làm hư hại các tế bào thần kinh. Khi này các tế bào thần kinh mất khả năng hoạt động, khiến tổn thương tiến triển nặng hơn.
Loại chấn thương này rất nguy hiểm nhưng khó nhận diện bằng mắt thường hoặc thông qua quan sát bên ngoài. Chủ quan, bỏ lỡ thời điểm vàng điều trị có thể làm giảm hiệu quả hoạt động của tế bào não, tình trạng sưng tấy thậm chí còn làm tăng mức độ nguy hiểm.
Chảy máu trên bề mặt não hoặc bên trong mô não là vấn đề nguy hiểm với mọi trường hợp chấn thương đầu, do vị trí này có mật độ mạch máu cao, dày đặc. Tuy nhiên không phải mọi chấn thương đều dẫn đến chảy máu, nên người bệnh cần kết hợp nhận diện với các triệu chứng lâm sàng khác.
Người bệnh có thể theo dõi các biểu hiện chấn thương nhẹ hoặc nặng dưới đây:
Sang chấn đầu nhẹ hay chấn động não là một dạng thường gặp, không gây nguy hiểm nghiêm trọng nhưng các triệu chứng vẫn có thể ảnh hưởng đến sức khỏe, chất lượng cuộc sống. Dưới đây là một số vấn đề bạn có thể gặp phải:
|
Về thần kinh |
Về thể chất |
|
Xét về khía cạnh thần kinh, người bệnh có thể gặp phải các biểu hiện lâm sàng sau:
|
Ở mặt thể chất, người bệnh có thể đối mặt với các tình trạng:
|
Nếu cơ thể xuất hiện tình trạng nêu trên, người bệnh cần nhanh chóng di chuyển đến bệnh viện để được can thiệp y tế. Tuyệt đối không chủ quan sang chấn nhẹ tự ý điều trị tại nhà, tiềm ẩn nguy cơ biến chứng.
Triệu chứng chấn thương đầu nặng có thể bao gồm các biểu hiện của chấn thương nhẹ như đau đầu, buồn nôn, nôn, mất ý thức, mất trí nhớ, lú lẫn, khó tập trung, thay đổi tính cách hoặc hành vi. Ngoài ra còn có:
Triệu chứng xảy ra do sang chấn đầu nặng
Chấn thương đầu là dạng sang chấn tuyệt đối không được xem nhẹ, chủ quan không điều trị. Dù chỉ với triệu chứng nhẹ, người bệnh vẫn cần thăm khám y tế với CT-Scan hoặc MRI, xác định chính xác tình trạng và phát hiện sớm tổn thương cấu trúc liên quan.
BỆNH VIỆN ĐA KHOA PHƯƠNG ĐÔNG
Địa chỉ: Số 9, Phố Viên, Phường Đông Ngạc, Thành phố Hà Nội, Việt Nam
Tổng đài tư vấn: 19001806
Website: https://benhvienphuongdong.vn
Lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể.
Di chứng sau chấn thương sọ não gồm một hoặc nhiều hậu quả ảnh hưởng lâu dài đến chức năng não, thần kinh, thể chất và tâm lý người bệnh.
