Chỉ số Triglyceride trong xét nghiệm máu là gì? Cùng tìm hiểu ngay

Chỉ số Triglyceride trong xét nghiệm máu là gì?

Triglyceride là một dạng chất béo (lipid) lưu hành trong máu, đóng vai trò quan trọng trong quá trình chuyển hóa năng lượng của cơ thể. Chúng được hình thành từ ba phân tử acid béo liên kết với một phân tử glycerol, là thành phần chính của mỡ dự trữ trong mô mỡ và cũng tồn tại trong các loại thực phẩm chứa chất béo. Sau bữa ăn, cơ thể chuyển hóa lượng calo dư thừa (đặc biệt là từ carbohydrate và chất béo) thành triglyceride và dự trữ trong các tế bào mỡ. Khi cơ thể cần năng lượng, hormone sẽ giải phóng triglyceride từ mô mỡ để tạo năng lượng sử dụng cho các hoạt động sống.

Về mặt sinh học, triglyceride là nguồn dự trữ năng lượng chính của cơ thể, chiếm phần lớn chất béo trong khẩu phần ăn và trong cơ thể người. Chúng cũng đóng vai trò trong việc cấu tạo màng tế bào và điều hòa các quá trình trao đổi chất thông qua việc tương tác với các lipoprotein như VLDL (very-low-density lipoprotein) – một loại protein vận chuyển triglyceride trong máu.

Sự liên quan của chỉ số TyG với các bệnh khác nhau

Ghi chú: Chỉ số TyG có liên quan chặt chẽ đến các bệnh toàn thân khác nhau, chỉ ra vai trò của các thông số chuyển hóa trong nhiều bệnh khác nhau. Các bệnh liên quan bao gồm tiền tiểu đường, tiểu đường tuýp 2, biến chứng vi mạch của tiểu đường, biến chứng mạch máu lớn của tiểu đường, đái tháo đường thai kỳ, bệnh tim mạch, rung nhĩ, bệnh động mạch vành, nhồi máu cơ tim, hội chứng mạch vành cấp, suy tim, tăng huyết áp, hội chứng chuyển hóa, gan nhiễm mỡ, viêm tụy cấp, tăng axit uric máu, bệnh tuyến giáp, COVID-19, rối loạn tâm lý, đột quỵ, suy giảm nhận thức, bệnh thận, bệnh hệ thống sinh sản, ung thư,...

Tại sao lại cần xét nghiệm Triglyceride? 

Xét nghiệm đo chỉ số triglyceride trong máu thường được thực hiện như một phần của bộ xét nghiệm lipid máu (lipid profile), nhằm đánh giá nguy cơ mắc các bệnh tim mạch. Việc đo lường chỉ số này giúp các bác sĩ phát hiện sớm các bất thường về chuyển hóa lipid và đưa ra hướng theo dõi, phòng ngừa nguy cơ xơ vữa động mạch, đột quỵ hoặc bệnh lý tim mạch. 

Theo Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA), chỉ số triglyceride được xem là bình thường khi dưới 150 mg/dL. Mức tăng cao có thể không biểu hiện triệu chứng lâm sàng rõ ràng nhưng lại là dấu hiệu cảnh báo sớm về các rối loạn chuyển hóa, đặc biệt là hội chứng chuyển hóa, tiểu đường type 2 và bệnh lý mạch vành.

Chỉ số Triglyceride như thế nào là bình thường?

Giá trị của chỉ số Triglyceride được chia thành các nhóm sau: 

Các yếu tố có thể tác động đến việc đánh giá chỉ số Triglyceride

• Thức ăn: Tiêu thụ cà phê, rượu bia hay thức ăn giàu chất béo trước khi thực hiện xét nghiệm có thể làm thay đổi kết quả. Do đó, việc nhịn ăn trước khi làm xét nghiệm là cần thiết để đảm bảo kết quả chính xác. 
• Thuốc: Các loại thuốc lợi tiểu, corticosteroid, thuốc tránh thai và một số loại thuốc khác có thể làm thay đổi kết quả xét nghiệm; 
• Cơ sở y tế thực hiện: Một đơn vị xét nghiệm khác nhau có thể sử dụng các trị số tham chiếu khác nhau. Điều này có thể dẫn đến việc đánh giá kết quả không nhất quán. Tuy nhiên, sự chênh lệch này không đáng kể; 
• Các yếu tố khác: Như cơ địa, thai kỳ, chế độ ăn uống hàng ngày, các bệnh lý nền cũng có thể ảnh hưởng đến mức độ triglyceride trong máu. 

Xem thêm:

• Rối loạn lipid máu: Triệu chứng, nguyên nhân và cách điều trị
  
• Tăng lipid máu: Triệu chứng, nguyên nhân và phương pháp điều trị
  

Nguyên nhân dẫn đến chỉ số Triglyceride cao? Tác hại thế nào?

Triglyceride cao có thể phân thành 2 nhóm chính: Tăng Triglyceride nguyên phát và thứ phát. 

Nhóm tăng Triglyceride nguyên phát

• Type 1: Liên quan tới thiếu enzyme LPL hoặc apo-CII, di truyền hoặc nhiễm sắc thể lặn ở trẻ em; 
• Type 2: Tăng VLDL máu( Very Low-Density Lipoprotein) là một loại lipoprotein có vai trò trong việc vận chuyển triglyceride từ gan đến các mô trong cơ thể), di truyền hoặc sắc thể trội ở người trưởng thành cùng các rối loạn lipid máu hỗn hợp; 
• Type 3: Tăng triglyceride hỗn hợp, bao gồm cả chylomicron và VLDL 

Nhóm làm tăng Triglyceride thứ phát

• Chế độ ăn nhiều tinh bột, đường, rượu
• Thừa cân, béo phì
• Tiểu đường không kiểm soát
• Bệnh lý gan, thận, tuyến giáp
• Một số thuốc (thuốc tránh thai, corticoid, thuốc lợi tiểu…)
• Di truyền (rối loạn chuyển hóa mỡ máu bẩm sinh)

Tác hại của Triglyceride cao

Chỉ số Triglyceride cao có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm, cụ thể: 

• Gây rối loạn mỡ máu, tăng nguy cơ xơ vữa động mạch, nhồi máu cơ tim, gan nhiễm mỡ, mỡ máu và đột quỵ;
• Tạo điều kiện thuận lợi cho việc hình thành các mảng xơ vữa, gây chít hẹp lòng mạch máu dẫn đến tăng huyết áp; 
• Sự tiết ra quá nhiều triglyceride có thể khiến chúng ứ đọng ở gan, dẫn đến gan nhiễm mỡ;
• Tăng nguy cơ viêm tụy cấp (nếu > 500 mg/dL);
• Nguy cơ đái tháo đường type 2 có thể tăng do cholesterol cao, trong đó có triglyceride. 

Chỉ số Triglyceride thấp có nguy hiểm không?

Theo Viện Tim, Phổi và Máu Quốc gia Hoa Kỳ (NHLBI), chỉ số Triglyceride < 50 mg/dL (miligam trên decilit máu) được coi là thấp bất thường.

Dù mức Triglyceride thấp không phổ biến, nhưng nếu kéo dài hoặc đột ngột giảm mạnh, nó có thể là dấu hiệu của một số vấn đề sức khỏe, bao gồm:

• Kém hấp thu chất béo: Bệnh lý như bệnh Celiac, xơ nang (Cystic Fibrosis), hoặc bệnh lý đường tiêu hóa có thể làm giảm hấp thu chất béo, kéo theo mức Triglyceride hạ thấp.
• Suy dinh dưỡng hoặc ăn kiêng quá mức: Nhịn ăn kéo dài, chế độ ăn cực kỳ ít chất béo, hay giảm cân thiếu kiểm soát có thể khiến Triglyceride xuống quá thấp.
• Cường giáp (Hyperthyroidism): Tuyến giáp hoạt động quá mức sẽ tăng cường chuyển hóa, dẫn đến hạ lipid máu, trong đó có Triglyceride.
• Tăng hoạt động tuyến thượng thận hoặc hội chứng chuyển hóa hiếm gặp.

Không phải ai có Triglyceride thấp cũng mắc bệnh. Tuy nhiên, nếu kéo dài tình trạng này hoặc đi kèm với các dấu hiệu bất thường khác (mệt mỏi, sụt cân, tiêu hóa kém…), bạn nên gặp bác sĩ để được kiểm tra toàn diện.

Cách kiểm soát và giảm chỉ số Triglyceride

Để giảm nồng độ Triglyceride trong máu và ngăn ngừa nguy cơ các vấn đề liên quan, một số giải pháp giúp kiểm soát và cải thiện có thể được áp dụng bao gồm: 

• Điều chỉnh chế độ ăn uống: Hạn chế các loại chất béo bão hoà, đường fructose, chất béo chuyển hóa, các loại carbohydrate tinh chế. Thay vào đó, hãy tăng cường tiêu thụ chất béo không bão hoà đơn và đa, cùng chất xơ hoà tan và các thực phẩm giàu vitamin B3.
• Duy trì lối sống lành mạnh: Tập thể dục mỗi ngày ít nhất 30 phút. Không hút thuốc lá, uống rượu bia để giảm triglyceride. 
• Sử dụng thuốc: Thuốc statin, fibrate và niacin có thể được sử dụng để giảm triglyceride và điều chỉnh các mức độ cholesterol. 
• Khám sức khỏe định kỳ: Điều này giúp phát hiện và điều trị sớm các nguy cơ tăng triglyceride. Đồng thời ngăn chặn các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng và duy trì sức khoẻ tổng thể. 

Khi nào nên xét nghiệm Triglyceride?

Xét nghiệm triglyceride giúp đánh giá sức khỏe tim mạch và phát hiện sớm các vấn đề liên quan đến lipid máu

Xét nghiệm Triglyceride là một phần quan trọng trong chẩn đoán và tầm soát các bệnh lý liên quan đến rối loạn lipid máu và tim mạch. Theo Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA) và Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ (NIH), bạn nên thực hiện xét nghiệm Triglyceride trong các trường hợp sau:

• Người trưởng thành nên làm xét nghiệm lipid máu, bao gồm Triglyceride, ít nhất 4-6 năm/lần từ sau tuổi 20, để đánh giá nguy cơ mắc bệnh tim mạch sớm.
• Người có tiền sử gia đình mắc bệnh tim sớm, cao huyết áp, tiểu đường, béo phì, hút thuốc lá, hoặc ít vận động, bác sĩ có thể chỉ định xét nghiệm Triglyceride thường xuyên hơn để kiểm soát nguy cơ.
• Người đang điều trị bằng thuốc hạ mỡ máu hoặc thay đổi lối sống để kiểm soát mỡ máu cần theo dõi chỉ số Triglyceride định kỳ để đánh giá hiệu quả can thiệp.
• Nếu có biểu hiện như gan nhiễm mỡ, đau tức ngực, mệt mỏi không rõ nguyên nhân, bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm để xác định chỉ số Triglyceride và các thành phần lipid khác.
• Trẻ em béo phì, có bệnh tiểu đường type 1 hoặc type 2, hoặc có tiền sử gia đình mắc bệnh tim mạch sớm cũng nên được xét nghiệm mỡ máu bao gồm Triglyceride.

Lưu ý: Xét nghiệm Triglyceride thường được thực hiện sau 9–12 giờ nhịn ăn để có kết quả chính xác nhất, do mức Triglyceride có thể tăng cao tạm thời sau khi ăn.

Kết luận

Việc theo dõi chỉ số Triglyceride trong xét nghiệm máu không chỉ giúp bạn đánh giá nguy cơ rối loạn mỡ máu, mà còn là công cụ quan trọng để phòng ngừa các bệnh lý tim mạch và chuyển hóa. Nếu kết quả cho thấy chỉ số này cao hơn mức cho phép, hãy chủ động điều chỉnh chế độ ăn, tăng cường vận động và thăm khám định kỳ theo chỉ định của bác sĩ. Sức khỏe là vốn quý – và đôi khi, chỉ từ một chỉ số nhỏ, bạn có thể làm chủ cả một tương lai sống khỏe mạnh và bền vững.