Cứng khớp là biểu hiện của bệnh gì? Khi nào cần đi khám?

Cứng khớp là gì?

Cứng khớp là hiện tượng các khớp cử động khó khăn, thường xuất hiện ở các đốt ngón tay gần, bàn ngón tay, cổ tay, khuỷu, gối, cổ chân và bàn ngón chân (hai bên). Bất thường này có thể xảy ra với bất kỳ ai. Trong giai đoạn đầu, người bệnh chỉ có cảm giác cứng ở các khớp nhè nhẹ. Tuy nhiên, theo thời gian, triệu chứng sẽ trở nên nghiêm trọng khiến người bệnh bị hạn chế vận động, thậm chí không cử động được ở vùng chi bị ảnh hưởng. 

Theo các bác sĩ chuyên khoa, cảm giác cứng bất thường ở khớp thường khởi phát sau khi ngủ dậy vào buổi sáng hoặc khi đã duy trì tư thế bất động kéo dài. Nếu người bệnh có động tác gấp duỗi thì các cơ sẽ bận động dễ dàng hơn hoặc gần như mức bình thường (các bác sĩ gọi là dấu hiệu phá khớp kéo dài từ 15 - 20 phút, thậm chí có thể hơn 1 giờ. 

Cảm giác cứng ở khớp là biểu hiện thường gặp

Bên cạnh triệu chứng cứng, khó chịu ở các khớp, không ít bệnh nhân cho hay họ còn phải chịu đựng các cơn đau khớp và có xu hướng đau càng dữ dội khi vận động. Đây có thể là biểu hiện báo hiệu các tổn thương về khớp, giảm chức năng vận động và có thể tàn phế. 

Một số vị trí thường xuất hiện hiện tượng này bao gồm:

• Cứng khớp gối chủ yếu là do các xương vùng gối bị thoái hoá, chấn thương hay viêm màng dịch khớp gối,... Các nguyên nhân này có thể dẫn tới lượng dịch ở khớp gối càng ngày càng ít khiến bôi trơn khó khăn và hạn chế vận động
• Cứng khớp ngón tay có thể cảnh báo viêm khớp dạng thấp hoặc thoái hoá khớp
• Cứng khớp cổ tay thường xuất phát từ các chấn thương, bó bột lâu ngày hay ảnh hưởng từ bệnh gout, thoái hoá,...
• Cứng khớp cổ chân thường xuất hiện ở những người trên 40 tuổi và phổ biến ở những người sau 60 tuổi

Các triệu chứng của cứng khớp

Biểu hiện điển hình nhất của bất thường về mặt xương khớp này là các khớp xơ, cứng và rất khó cử động. Cụ thể, các khớp gối, bàn tay, ngón tay, khớp cổ bị cứng khiến dù thực hiện những hoạt động đơn giản như co duỗi tay chân, cúi người, xoay cổ khó khăn thì người bệnh phải xoa bóp một hồi mới tiến hành được.

Các triệu chứng sẽ bộc lộ rõ nhất khi người bệnh ngủ dậy buổi sáng hoặc đầu giờ chiều. Bạn không thể lập tức đứng dậy ngay khi tay chân không thể co duỗi linh hoạt, tự nhiên. Trung bình, mỗi lần bạn phải mất khoảng 15 - 20 phút để khớp giãn ra bình thường.

Đôi khi, cảm giác cứng ở khớp còn đi kèm với các cơn đau vừa phải. Số ít bệnh nhân nhận thấy họ chỉ bị sưng nhẹ, nóng đỏ và có thể đi kèm sốt nhẹ, mệt mỏi. 

Chúng ta có thể vừa bị cứng vừa bị đau khớp

Nguyên nhân gây ra các cơn cứng khớp

Trên thực tế, có rất nhiều lý do có thể dẫn đến cảm giác bất thường ở khớp. Một số người cho rằng các bệnh lý xương khớp có thể đến từ tuổi tác tăng cao, thiếu hoạt động thể chất hàng ngày, thừa cân, hoạt động tư thế,.... Điều này đúng nhưng chưa đủ, hiện nay các vấn đề sức khỏe liên quan đến xương khớp chủ yếu đến từ các nguyên nhân chính như sau:

Do bệnh lý

• Viêm khớp dạng thấp là bệnh lý gây sưng viêm phổ biến, thường bắt gặp ở nữ nhiều hơn nam. Bệnh này khiến hệ miễn dịch của cơ thể tự tấn công các tế bào khớp khỏe mạnh. 
• Viêm cột sống dính khớp xảy ra khi cầu xương giữa các đốt sống bị  vôi hoá và dính khớp cùng chậu. Hệ quả là bạn mất khả năng di chuyển, triệu chứng thường gặp là đau và căng cứng ở khu vực hông, lưng dưới đặc biệt là sau khi ngủ dậy hoặc sau thời gian dài không vận động
• Thoái hoá khớp - bệnh viêm khớp thoái hoá do hao mòn có thể bắt gặp ở khớp háng, khớp gối và khớp vai
• Viêm bao hoạt dịch cũng có thể gây viêm, cứng và sưng đau ở khớp, thường gặp ở khớp vai, khớp háng và khớp gối
• Ung thư xương tuy hiếm gặp nhưng hoàn toàn có thể xảy ra 
• Gout xảy ra khi cơ thể bị rối loạn chuyển hoá protid, thường khởi phát đột ngột và ảnh hưởng đến nam giới thường xuyên hơn nữ giới. Bệnh phát triển nhanh và các triệu chứng đôi khi xuất hiện trong một đêm, thường là ở ngón chân cái với biểu hiện khớp cứng, sưng, nóng đỏ và đau khớp
• Lupus ban đỏ hệ thống đây là bệnh tự miễn có thể gây ra các biến chứng ở khớp

Do chấn thương

Như đã đề cập đến ở trên, sau khi trải qua va chạm từ tai nạn giao thông, bó bột hoặc sau phẫu thuật, người bệnh có thể bị tổn thương sụn, trật khớp, gãy xương, ít vận động khớp,...

Xem thêm: Bong gân và trật khớp trong chấn thương thể thao

Chấn thương có thể gây ra các triệu chứng bất thường

Do vừa trải qua phẫu thuật

Không thể loại trừ các triệu chứng bất thường xuất hiện sau khi cơ thể vừa trải qua phẫu thuật, thay khớp, bó bột do co rút dây chằng và bao khớp trong thời gian dài mà không được phục hồi chức năng đúng cách. 

Đối tượng có nguy cơ cao bị cứng khớp

Mặc dù triệu chứng này có thể gặp ở mọi lứa tuổi, tuy nhiên các đối tượng sau có nguy cơ rất cao mắc bệnh, bao gồm:

• Người từ 30 - 50 tuổi, đặc biệt là phụ nữ có nguy cơ mắc bệnh cao gấp 3 lần nam giới
• Gia đình có tiền sử mắc bệnh liên quan đến xương khớp
• Bệnh nhân có hệ miễn dịch kém
• Những người đang mang thai hoặc mới sinh con
• Bệnh nhân thừa cân hoặc có thói quen uống rượu bia, hút thuốc lá thường xuyên

Chẩn đoán bệnh lý cứng khớp như thế nào?

Có rất nhiều nguyên nhân có thể dẫn đến biểu hiện nay. Để chẩn đoán chính xác các bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra sức khoẻ lâm sàng trước bằng cách kiểm tra các triệu chứng đau, sưng đỏ, cứng và phạm vi hoạt động bình thường của bệnh. Qua đây, bác sĩ sẽ có chẩn đoán sơ bộ và khoanh vùng được các bệnh lý mà bệnh nhân có nguy cơ cao mắc phải. 

Tiếp theo, các bác sĩ xét nghiệm máu để đánh giá tốc lắng hồng cầu, protein phản ứng C để đánh giá tình trạng viêm trong cơ thể. Nếu nghi ngờ mắc bệnh viêm khớp dạng thấp, bệnh nhân có thể thực hiện xét nghiệm peptide citrullinated (khối CCP) để tránh chu kỳ nhằm xác định chẩn đoán

Cuối cùng, các xét nghiệm chụp X Quang, chụp cộng hưởng từ, siêu âm,.... sẽ giúp bác sĩ đánh giá cấu trúc bên trong và rà soát các tổn thương khớp (nếu có). 

Bị cứng khớp có nguy hiểm không?

Mặc dù cảm giác khô cứng, khó vận động ở khớp không phải bệnh lý nhưng chúng ta cũng cần cảnh giác, hạn chế từ triệu chứng gây ra các vấn đề sức khoẻ nghiêm trọng như:

• Mất khả năng vận động sau thời gian dài các khớp đều bị cứng, giảm khả năng vận động 
• Teo cơ khớp, biến dạng và tàn phế nếu không được chữa trị kịp thời. Bởi ở khu vực khớp không cử động lâu ngày có thể dẫn đến hạn chế lưu thông máu, teo cơ, biến dạng và dính khớp
• Ảnh hưởng đến tim mạch: Nếu không được chữa trị kịp thời bệnh sẽ gây tổn thương tim, thậm chí biến chứng thành hở van tim khi bệnh tiến triển đến giai đoạn muộn

Người bệnh có thể mất khả năng vận động sau thời gian dài

Các biện pháp điều trị cứng các khớp

Để xoa dịu các triệu chứng khó chịu ở đầu gối, gợi ý bạn nên tham khảo một trong số các gợi ý dưới đây:

Chườm nóng

Để giảm viêm hoặc sưng, hỗ trợ khớp vận động dễ dàng và giảm đau nhanh chóng, bạn có thể thử chườm đầu gối theo hướng dẫn dưới đây: 

• Sử dụng túi chườm nóng, khăn ấm hoặc đèn hồng ngoại
• Chườm 15-20 phút mỗi lần, 2-3 lần/ngày
• Nhiệt độ 40-45°C, không quá nóng để tránh bỏng

Dùng thuốc

Bên cạnh chườm, dùng thuốc cũng là một trong số các phương thức điều trị cứng khớp phổ biến. Để thuyên giảm các cơn đau cứng khớp, bạn có thể được chỉ định dùng một số các loại thuốc sau Ibuprofen, Naproxen, Diclofenac,... Tuy nhiên, việc dùng thuốc phải tuân theo chỉ định của bác sĩ chuyên khoa Cơ xương khớp, bệnh nhân không tự ý uống hay ngừng thuốc. 

Tập vật lý trị liệu

Tập thể dục và vật lý trị liệu là các phương pháp điều trị hữu hiệu giúp tăng cường khả năng vận động của khớp và giảm độ cứng của khớp. Ngoài ra đây các bài tập vật lý trị liệu cũng hỗ trợ giảm và duy trì cân nặng rất tốt. 

Bạn có thể tập theo các bài tập co duỗi nhẹ nhàng, xoay khớp theo các hướng và kéo giãn cơ gân,... theo hướng dẫn của các chuyên gia. Đồng thời, trong thời gian đầu bạn nên bắt đầu với các bài tập nhẹ nhàng trước, duy trì cường độ luyện tập và kết hợp nhiều dạng bài tập khác nhau. 

Tập vật lý trị liệu có thể giảm hỗ trợ người bệnh vận động linh hoạt hơn

Các phương pháp điều trị tự nhiên

Bạn có thể tham khảo các phương pháp điều trị tự nhiên như sau:

• Dầu cá bị đau và cứng khớp vào buổi sáng hơn vì trong dầu cá có chứa chất béo không bão hoà, bạn có thể thêm các món cá vào bữa ăn hàng tuần để tăng thêm nguồn dinh dưỡng chứa axit béo omega 3
• Bổ sung hạt lanh chứa nhiều axit béo omega 3, axit alpha linolenic để giúp giảm viêm 

Cách chăm sóc bệnh nhân bị cứng khớp

Để quá trình hồi phục và dưỡng bệnh diễn ra suôn sẻ, người bệnh và gia đình nên lưu ý các điểm quan trọng sau:

• Áp dụng thực đơn dưỡng chất đa dạng, cân bằng, giảm lượng chất béo bão hoà, tăng omega 3 từ đầy đủ thịt cá, trứng, sữa, hạn chế thịt đỏ hay hải sản
• bổ sung vitamin D và E trong sữa động vật, sữa đậu nành, rau củ, quả và ngũ cốc
• Uống đủ nước
• Tập thể dục thường xuyên nhưng không quá sức, không nên tập trước gương để điều chỉnh tư thế đúng
• Chú ý các triệu chứng để dừng lại đúng lúc, hạn chế tổn thương khớp khiến bệnh lý trở nên nghiêm trọng

Phòng tránh các bệnh lý xương khớp như thế nào?

Để bảo vệ bản thân khỏi các vấn đề về xương khớp, bạn nên chủ động thực hiện các biện pháp như sau:

• Kết hợp tập thể dục hàng ngày để loại bỏ các vấn đề xương khớp, có thể bắt đầu bằng đi 10.000 bước. ngày
• Tập luyện thể dục thể thao để tăng cường sức khoẻ cơ bắp và xương khớp như các bài tập tăng cường, bài tập phạm vi chuyển động, bài tập aerobic, bài tập thăng bằng
• Ưu tiên bổ sung các loại thực phẩm giàu canxi, vitamin D, collagen giúp khớp dẻo dai, khung xương chắc khoẻ
• Bổ sung thêm 2 - 3 ly sữa mỗi ngày để đáp ứng đầy đủ các dưỡng chất  của cơ thể (đối với người cao tuổi)
• Khám sức khỏe định kỳ, chú trọng thực phẩm trong bữa ăn hàng ngày như thịt gia cầm, thịt heo, cá biển, tôm, cua, sò,... 
• Tắm nước nóng thúc đẩy tuần hoàn máu và giảm co thắt cơ bắp

Có thể nói, cứng khớp là triệu chứng thường gặp trên thực tế lâm sàng. Để điều trị bệnh đúng cách, đúng lúc và sớm trở lại cuộc sống bình thường, bạn nên dành thời gian thăm khám định kỳ và khám ngay trước khi phát hiện cơ thể có các triệu chứng bất thường.