Không chỉ xuất hiện ở người lớn tuổi, đau thần kinh tọa đang ngày càng trở nên phổ biến ở người trẻ. Nguyên nhân có thể đến từ thói quen sinh hoạt, đặc thù nghề nghiệp hoặc chấn thương trong quá trình vận động. Nếu không phát hiện sớm và điều trị kịp thời, các cơn đau dây thần kinh toạ ở người trẻ có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng vận động và cuộc sống của người bệnh.
Dây thần kinh tọa (còn gọi là dây thần kinh hông hoặc thần kinh ngồi) là dây thần kinh lớn nhất và dài nhất trong cơ thể, xuất phát từ vùng thắt lưng – chậu hông, chạy dọc theo mặt sau đùi xuống tận bàn chân.
Đau dây thần kinh tọa là tình trạng dây thần kinh này bị chèn ép hoặc tổn thương khiến người bệnh cảm thấy đau nhức, tê bì, yếu cơ dọc theo đường đi của dây thần kinh.
Cơn đau thường bắt đầu từ thắt lưng, lan xuống mông, đùi, bắp chân và có thể tới gót chân hoặc các ngón chân. Ở giai đoạn nặng, người bệnh có thể gặp rối loạn cảm giác, teo cơ hoặc mất khả năng vận động ở chi bị ảnh hưởng.
Trước đây, bệnh chủ yếu gặp ở người trung niên hoặc cao tuổi, nhưng hiện nay người trẻ (từ 20 – 40 tuổi) cũng đang mắc nhiều hơn do lối sống ít vận động, ngồi sai tư thế, làm việc văn phòng lâu hoặc lao động nặng.
Đau dây thần kinh toạ gây ra các cơn đau nhức dữ dội
Có rất nhiều yếu tố gây đau thần kinh tọa, tuy nhiên ở người trẻ, bệnh thường liên quan đến thói quen sinh hoạt sai cách, chấn thương hoặc bị ảnh hưởng bởi các bệnh lý xương khớp tiềm ẩn. Dưới đây là các nguyên nhân thường gặp:
Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây đau thần kinh tọa ở người trẻ. Khi đĩa đệm giữa các đốt sống bị rách bao xơ, phần nhân nhầy bên trong tràn ra ngoài và chèn ép vào rễ thần kinh tọa. Tình trạng này thường xảy ra sau khi mang vác vật nặng sai tư thế, cúi gập người quá sâu, hoặc vận động mạnh đột ngột.
Thoát vị đĩa đệm không chỉ gây đau vùng thắt lưng – hông mà còn khiến người bệnh tê lan xuống chân, khó cúi người hoặc xoay lưng.
Xem thêm: Điều trị thoát vị đĩa đệm phục hồi chức năng tại Bệnh viện Đa khoa Phương Đông
Trượt đốt sống là tình trạng một đốt sống bị trượt ra trước hoặc ra sau so với đốt sống bên dưới, gây chèn ép rễ thần kinh tọa, trực tiếp dẫn đến các cơn đau ở vị trí này.Nguyên nhân có thể do dị tật bẩm sinh, chấn thương hoặc thoái hóa cột sống. Ở người trẻ, bệnh thường xuất hiện do tập thể hình sai tư thế, chơi thể thao quá sức hoặc tai nạn lao động.
Người bị trượt đốt sống thường cảm thấy đau thắt lưng, nhất là khi đứng lâu hoặc cúi người, đôi khi có cảm giác tê hoặc yếu chân.
Đây là bệnh lý mạn tính, thường gặp ở nam giới dưới 40 tuổi. Viêm cột sống dính khớp khiến các đốt sống dần dính lại với nhau, làm cột sống cứng và đau, đặc biệt là vào buổi sáng hoặc sau khi nằm nghỉ lâu.
Khi bệnh tiến triển, cột sống biến dạng, gây chèn ép dây thần kinh tọa và dẫn đến đau lan xuống chân, hạn chế vận động.
Một số bệnh nhiễm trùng như lao cột sống hoặc viêm cột sống do tụ cầu khuẩn có thể gây phù nề, viêm mô quanh rễ thần kinh tọa, dẫn đến đau dữ dội. Người bệnh thường kèm sốt, sụt cân, mệt mỏi hoặc đau kéo dài dù nghỉ ngơi vẫn không đỡ.
Nếu không điều trị đúng, nhiễm trùng có thể phá hủy cấu trúc xương, gây biến dạng cột sống hoặc liệt chi dưới.
Cột sống bị nhiễm trùng có thể đẫn dến các cơn đau dây thần kinh toạ
Một số nghề nghiệp đặc thù khiến người trẻ dễ bị đau thần kinh tọa sớm hơn bình thường, chẳng hạn:
Việc thiếu vận động xen kẽ với tư thế sai lặp lại lâu dài là yếu tố nguy cơ rất lớn gây đau thần kinh tọa ở thanh thiếu niên hiện nay.
Chấn thương vùng lưng, xương chậu hoặc mông có thể làm tổn thương trực tiếp dây thần kinh tọa, có thể kể đến như:
Những tổn thương này có thể khiến người bệnh bị đau nhói, tê lan xuống chân hoặc mất cảm giác một bên chi dưới.
Các khối u nguyên phát (như u thần kinh, u đốt sống, u màng tủy) hoặc u di căn (từ phổi, vú, tuyến tiền liệt, thận, đường tiêu hóa, v.v.) đều có thể chèn ép vào dây thần kinh tọa.
Tình trạng này thường gây đau âm ỉ kéo dài, không giảm dù nghỉ ngơi hoặc dùng thuốc giảm đau thông thường. Một số người còn có cảm giác tê lan, yếu chi hoặc sụt cân không rõ nguyên nhân.
Một số bệnh truyền nhiễm như giang mai giai đoạn III, thương hàn, sốt rét hoặc thấp tim có thể gây viêm dây thần kinh tọa. Tuy hiếm gặp ở người trẻ hiện nay, nhưng nếu không điều trị đúng, các bệnh này vẫn có thể gây viêm, sưng đau và rối loạn cảm giác ở vùng hông – đùi.
Ngoài những nguyên nhân trên, một số yếu tố sau cũng có thể tăng áp lực lên cột sống và gián tiếp khiến các dây thần kinh toạ dễ bị tổn thương hơn, bao gồm:
Người bị đau thần kinh tọa thường phải chịu đựng một loạt các triệu chứng điển hình như sau:
Ở người trẻ, cơn đau có thể xuất hiện sau khi vận động mạnh, tập thể thao sai cách hoặc ngồi lâu trong cùng tư thế. Ban đầu, cảm giác đau chỉ thoáng qua, nhưng nếu chủ quan, bệnh sẽ nặng dần và bắt đầu gây ảnh hưởng đến khả năng sinh hoạt và làm việc.
Các cơn đau ở thắt lưng có thể báo hiệu bạn đang bị đau dây thần kinh toạ
Tùy vào nguyên nhân và mức độ đau, bác sĩ sẽ lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp nhằm giảm đau, phục hồi chức năng và ngăn ngừa tái phát. Một số phương hướng điều trị có thể được cân nhắc áp dụng cho bệnh nhân bao gồm:
Vật lý trị liệu nếu được thực hiện đúng cách sẽ đem lại hiệuq qủa giãn cơ, giảm áp lực lên dây thần kinh và cải thiện khả năng vận động. Một số phương pháp phổ biến gồm:
Người bệnh nên tập dưới hướng dẫn của chuyên viên vật lý trị liệu để đảm bảo đúng kỹ thuật và tránh làm nặng thêm triệu chứng.
Bạn có thể tập các bài vật lý trị liệu theo hướng dẫn
Việc dùng thuốc có thể được các bác sĩ kết hợp để giảm nhẹ các cơn đau trong quá trình điều trị, bao gồm sử dụng thuốc giảm đau như Paracetamol, NSAIDs. Hoặc thuốc giãn cơ giúp giảm co thắt cơ quanh vùng thắt lưng và vitamin nhóm B liều cao (B1, B6, B12) hỗ trợ phục hồi dây thần kinh.
Trong một số trường hợp bệnh nhân đau nhiều, các bác sĩ sẽ chỉ định cho bệnh nhân dùng thuốc an thần nhẹ theo chỉ định để duy trì giấc ngủ bình thường.
Can thiệp ngoại khoa sẽ được các bác sĩ chuyên khoa Cơ xương khớp cân nhắc trong các trường hợp như sau:
Các phương pháp phẫu thuật hiện nay gồm mổ hở truyền thống hoặc can thiệp bằng laser, giúp giải phóng chèn ép và phục hồi chức năng vận động.
Để ngăn ngừa đau thần kinh tọa ở người trẻ, bạn hoàn toàn có thể bắt đầu từ những thói quen nhỏ trong sinh hoạt hằng ngày:
Cuối cùng, nếu bạn nhận thấy các dấu hiệu bất thường như đau lưng, tê chân hoặc lan dọc xuống mông, đừng chủ quan. Hãy đi khám sớm để được chẩn đoán và điều trị kịp thời, tránh biến chứng ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe.
Tóm lại, đau thần kinh tọa ở người trẻ không còn là bệnh hiếm gặp. Việc duy trì tư thế đúng, tập luyện đều đặn, ăn uống lành mạnh và thăm khám định kỳ là điều quan trọng nhất giúp bạn chủ động bảo vệ cột sống, phòng ngừa và điều trị hiệu quả căn bệnh này.
BỆNH VIỆN ĐA KHOA PHƯƠNG ĐÔNG
Địa chỉ: Số 9, Phố Viên, Phường Đông Ngạc, Thành phố Hà Nội, Việt Nam
Tổng đài tư vấn: 19001806
Website: https://benhvienphuongdong.vn
Lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể.
Chấn thương hông là tình trạng tổn thương xảy ra ở vùng khớp hông do va đập, té ngã, vận động quá sức hoặc thoái hóa.
