Dây chằng nhân tạo: Phân loại, ưu điểm và cách chăm sóc

Dây chằng nhân tạo là gì?

Dây chằng nhân tạo (Ligament Augmentation Reconstruction System - LARS) là một loại vật liệu được sử dụng trong phẫu thuật tái tạo dây chằng chéo trước (ACL) và dây chằng chéo sau(PCL). Ngoài ra còn được ứng dụng trong các ca tái tạo bộ duỗi gối, dây chằng cổ chân, gân vai và gân hông.

Trải qua ba thế hệ phát triển, dây chằng nhân tạo đã khắc phục được những điểm hạn chế trước đây. Đặc biệt xử trí tốt tình trạng cấy ghép thất bại, hoặc khởi phát tình trạng viêm màng hoạt dịch.

Cấu tạo LARS bao gồm hai phần chính:

• Trong khớp chứa các bó sợi dọc tự do, mô phỏng lại cấu trúc và chuyển động tự nhiên như dây chằng thật.
• Trong xương chứa các sợi dệt ngược đặc biệt, có khả năng cố định chắc chắn dây chằng vào xương.

Dây chằng nhân tạo là vật liệu được sử dụng chính trong tái tạo dây chằng

Hiện nay, polyethylene terephthalate (PET) là vật liệu chính được dùng để sản xuất LARS. Loại sợi tổng hợp này có thể chịu được lực kéo lên tới 2700 - 5000N, cùng với đó là khả năng xử lý tạp chất gây phản ứng viêm hoặc miễn dịch trong cơ thể.

Với thiết kế sợi xoắn 90 độ cùng độ thấm cao, dây chằng LARS còn tham gia thúc đẩy sự phát triển của mô sợi và tế bào xương. Quá trình phục hồi của người bệnh nhờ đó diễn ra nhanh chóng, tăng khả năng cảm nhận khớp và liên kết bền vững với mô tự nhiên.

Các quốc gia tiên tiến như Anh, Pháp, Đức, Canada, Trung Quốc và Úc đã và đang ứng dụng vật liệu này vào phẫu thuật thay thế dây chằng. Kết quả ghi nhận phản hồi tốt ở một số nhóm bệnh nhân, đặc biệt người cao tuổi và vận động thể thao chuyên nghiệp.

Phân loại dây chằng nhân tạo

Ngoài vật liệu PET được sử dụng rộng rãi trong phẫu thuật tái tạo, dây chằng nhân tạo còn được sản xuất từ hai loại khác:

• Dacron nổi bật với ưu điểm mềm mại, linh hoạt cao hơn PET, thường sử dụng trong phẫu thuật tái tạo dây chằng bên ngoài LCL và dây chằng bên trong MCL.
• Collagen tự nhiên mang lại khả năng tương thích sinh học cao, ít gây phản ứng dị ứng nhưng giá thành cao và độ bền thấp hơn các loại khác.

Ưu điểm của dây chằng nhân tạo

So với việc sử dụng mảnh ghép tự thân, mảnh ghép đồng loại, dây chằng nhân tạo sở hữu những đặc điểm ưu việt hơn như:

• Không gây tổn thương vùng mô ghép: Khác với sử dụng mảnh ghép tự thân, sử dụng LARS không làm suy giảm chức năng, gây đau hoặc khởi phát biến chứng tại vị trí lấy gân.
• Rút ngắn thời gian hồi phục: Bệnh nhân có thể sớm đi lại, sinh hoạt bình thường sau 1 - 2 ngày phẫu thuật, tối ưu thời gian phục hồi chức năng hậu phẫu.
• Mô phỏng cấu trúc tự nhiên: Với thiết kế sợi xoắn 90 độ, LARS có thể tái tạo hướng và và hình thành tương tự dây chằng thật, đảm bảo khả năng hoạt động ổn định và linh hoạt của khớp gối.
• Giảm lực tác động lên mảnh ghép: Nhờ cấu trúc sợi đặc biệt, người bệnh không cần quá lo lắng về nguy cơ bị mài mòn hoặc tổn thương cơ học, tăng độ bền sử dụng về lâu dài.
• Thúc đẩy tái tạo mô mới: Bề mặt sợi cho phép tế bào xương và mô sợi liên kết, thúc đẩy quá trình tích hợp sinh hoạt giữa sản phẩm nhân tạo với mô tự nhiên.
• Tỷ lệ viêm màng hoạt dịch thấp: Dữ liệu thống kê ghi nhận có rất ít trường hợp xuất hiện biến chứng viêm màng hoạt dịch, nhờ khả năng xử lý vật liệu tối ưu và cải tiến thiết kế so với hai thế hệ dây chằng trước đây.

Ưu điểm khi tiến hành phẫu thuật tái tạo dây chằng mới

Tuy nhiên, tương tự mọi phương pháp phẫu thuật khác, thay thế dây chằng vẫn tồn tại một số hạn chế nhất định. Trong đó xác nhận vẫn còn tình trạng lỏng khớp sau mổ, chức năng vận động chưa thực sự được khôi phục.

Chỉ định và chống chỉ định thay dây chằng

Ước tính có khoảng 90% bệnh nhân bị đứt dây chằng đều có thể thực hiện phẫu thuật thay thế dây chằng nhân tạo. Tuy nhiên vẫn còn số ít trường hợp được chống chỉ định can thiệp:

• Bệnh nhân bị đứt dây chằng quá nhiều, việc đưa lượng lớn vật thể nhân tạo vào cơ thể có thể khiến cơ thể xảy ra kích ứng.
• Đứt dây chằng quá lâu: Dây chằng đứt trong thời gian dài không được điều trị kịp thời có thể rơi vào tình trạng tiêu biến. Khi này mạch máu, dây thần kinh vùng gốc dây chằng không còn đủ khả năng nuôi dưỡng dây chằng mới, đặc biệt vật liệu nhân tạo.

Những trường hợp chống chỉ định can thiệp thay dây chằng

Biến chứng tiềm ẩn sau thay dây chằng

Sau khi thay LARS, nguy cơ biến chứng thường không quá phổ biến nhưng vẫn có thể xảy ra. Bệnh nhân và bác sĩ cần chủ động theo dõi và kiểm soát chặt chẽ:

• Đứt dây chằng tại hai đầu xương do chịu áp lực lớn hoặc xảy ra sai lệch trong quá trình phục hồi chức năng.
• Mòn ở các vị trí neo cố định khiến độ bền dây chằng sụt giảm, khớp mất sự ổn định.
• Viêm màng hoạt dịch tỷ lệ xảy ra thấp nhưng vẫn tiềm ẩn nguy cơ phản ứng với các vật liệu nhân tạo hoặc vi hạt.
• Tái phát mất vững khớp gối, khớp gối lỏng lẻo, kém linh hoạt sau một thời gian phẫu thuật.
• Tiêu xương khiến khả năng bám của dây chằng nhân tạo sụt giảm.
• Tràn dịch khớp mạn tính gây ra các triệu chứng khó chịu như sưng, đau và hạn chế vận động.

Xem thêm: Biến chứng sau mổ tái tạo dây chằng chéo trước. Cách phòng ngừa

Những biến chứng tiềm ẩn sau thay dây chằng

Dây chằng nhân tạo dùng được bao lâu?

Dây chằng nhân tạo có thể tồn tại lâu dài trong cơ thể nếu được cấy ghép đúng kỹ thuật, chăm sóc phục hồi đúng cách. Do khi đặt vào khớp, vật liệu này đóng vai trò như cầu nối sinh học, giúp các mô sợi tự nhiên bám vào và phát triển dọc theo sợi tổng hợp để hình thành cấu trúc tương tự dây chằng thật.

Dây chằng nhân tạo nếu được chăm sóc tốt có thể tồn tại lâu dài trong cơ thể

Sau khoảng 8 tuần phẫu thuật, ghi nhận sự phát triển của các tế bào xương và bám men theo bề mặt dây chằng nhân tạo. Từ tuần thứ 14, các tế bào collagen bắt đầu xuất hiện, tham gia củng cố và bao phủ quanh sợi nhân tạo để hình thành dây chằng mới.

Hơn hết với khả năng tái tạo mô sinh học cùng việc được sản xuất từ vật liệu bền chắc, dây chằng nhân tạo trở thành giải pháp điều trị chấn thương ổn định và lâu dài. Đặc biệt phù hợp với nhóm bệnh nhân cần phục hồi chức năng, lấy lại biến độ vận động nhanh chóng.

Chăm sóc sau thay dây chằng nhân tạo

Theo như thông tin được Bệnh viện Đa khoa Phương Đông chia sẻ ở nội dung trên, sau khi sử dụng sợi tổng hợp thay thế dây chằng bị tổn thương, bệnh nhân cần tuân thủ hướng dẫn chăm sóc để quá trình phục hồi diễn ra suôn sẻ. Dưới đây là một số gợi ý:

• Dành thời gian nghỉ ngơi, tĩnh dưỡng trong vài tuần đầu tiên hậu phẫu.
• Thời gian đầu sau mổ, người bệnh có thể chườm lạnh để thuyên giảm cơn đau kèm tình trạng sưng nề.
• Vật lý trị liệu chuyên sâu để tăng cường sức mạnh, biên độ vận động của khớp.
• Hạn chế vận động mạnh, dùng sức nhiều trong một vài tháng đầu hậu phẫu.
• Tuân thủ chỉ định dùng thuốc theo hướng dẫn, đơn kê của bác sĩ.

Xem thêm: 10 điều tránh sau mổ dây chằng chéo giúp phục hồi hiệu quả

Hướng dẫn chăm sóc hậu phẫu tái tạo dây chằng mới

Dây chằng nhân tạo ghi nhận nhiều lợi ích ưu việt trong phẫu thuật chỉnh hình hiện đại, nổi bật từ hiệu quả giảm đau, rút ngắn thời gian hồi phục đến cải thiện chức năng vận động. Tuy nhiên, để thực sự đạt hiệu quả điều trị mong muốn, người bệnh cần lựa chọn cơ sở y tế uy tín, giảm ngừa các biến chứng không mong muốn.