Gai đôi cột sống: Triệu chứng, nguyên nhân và hướng điều trị

Gai đôi cột sống là gì?

Gai đôi cột sống hay tật nứt cột sống là một dạng dị tật bẩm sinh xảy ra khi ống thần kinh không khép kín hoàn toàn trong giai đoạn sớm thai kỳ. Tình trạng này dẫn tới cột sống, tủy sống không phát triển đầy đủ, đặc biệt dễ bị tổn thương ở vùng cột sống thắt lưng.

Bệnh được phân thành ba loại chính như sau, phục vụ công tác chẩn đoán và điều trị:

• Thoát vị tủy - màng tủy là thể bệnh nặng nhất, ống sống của trẻ bị hở ở nhiều đốt sống khiến tủy cùng các màng não tủy bị đẩy ra ngoài. Khi này lưng trẻ xuất hiện một túi gồm mô và dây thần kinh, tiềm ẩn nguy cơ nhiễm trùng ảnh hưởng đến chức năng vận động, bàng quang hoặc ruột.
• Thoát vị màng tủy cũng là một thể nặng nhưng ít nghiêm trọng hơn thể thoát vị tủy - màng tủy. Tình trạng này được xác định khi màng não tủy thoát ra ngoài qua khe hở cột sống, trong khi đó tủy sống vẫn phát triển bình thường. Bệnh nhân có thể phẫu thuật loại bỏ túi màng mà không dẫn đến tổn thương thần kinh.
• Gai đôi cột sống ẩn là thể bệnh phổ biến và nhẹ nhất trong ba loại. Chỉ có một hoặc vài đốt sống không được khép kín hoàn toàn, khe hở rất nhỏ. Trẻ ít xuất hiện triệu chứng khó chịu, thường vô tình phát hiện qua khám sức khỏe hoặc chẩn đoán hình ảnh định kỳ.

Gai đôi cột sống là một dạng dị tật bẩm sinh do ống thần kinh không khép hoàn toàn

Những vị trí xuất hiện bệnh gai đôi cột sống

Theo dữ liệu thống kê, phần lớn bệnh nhân bị gai đôi cột sống L5 S1. Đau nhức xương khớp là dấu hiệu nhận biết ban đầu, tuy nhiên không đặc trưng nên rất dễ chủ quan, bỏ qua không can thiệp sớm.

Bệnh gai đôi cột sống S1 và L5 có chung một số đặc điểm như:

• Xuất hiện ngay từ giai đoạn phôi phai.
• Người trong khoảng 20 - 50 tuổi là nhóm đối tượng dễ mắc bệnh nhất.
• Cột sống có thể bị mất đi một phần đường cong sinh lý.
• Rễ thần kinh bị chèn ép, nguy cơ dẫn tới thoát vị đĩa đệm.

Xem thêm: Chẩn đoán thoát vị đĩa đệm chuẩn tuyệt đối nhờ phương pháp chụp MRI

Tật nứt cột sống thường xuất hiện ở đốt sống S1 và L5

Triệu chứng gai đôi cột sống lưng

Mỗi thể tật nứt cột sống sẽ gây triệu chứng khó chịu nhất định, hoặc cũng có trường hợp không hình thành biểu hiện. Song nếu nhận thấy các vấn đề dưới đây, người bệnh hoặc phụ huynh cần nhanh chóng đưa con thăm khám tại bệnh viện:

• Đau nhức lan rộng vừng thắt lưng, chi dưới, xương chậu. Một số trường hợp đau lan xuống ống quyển, bắp chân hoặc bàn chân.
• Tay chân tê ngứa, hoạt động thiếu linh hoạt do gai xương chèn ép vào rễ thần kinh.
• Tiểu tiện, đại tiện không kiểm soát do rối loạn cảm giác hoặc rối loạn cơ tròn.
• Mất cảm giác ở chân và vùng mông, người bệnh không cảm nhận được nhiệt độ nóng và lạnh.

Một số triệu chứng điển hình của gai đôi cột sống lưng

Nguyên nhân gây bệnh gai đôi cột sống

Đến nay nguyên nhân chính xác gây tật nứt cột sống chưa được xác định, song tồn tại một số yếu tố làm gia tăng nguy cơ hở ống thần kinh dưới đây:

• Bẩm sinh: Trong giai đoạn mang thai mẹ ăn uống thiếu chất, đặc biệt acid folic.
• Thói quen sinh hoạt: Các hoạt động nằm, đi, đứng, ngồi không đúng tư thế, tác động tiêu cực đến cột sống.
• Chấn thương cột sống: Cơ chế tự chữa lành của cơ thể diễn ra liên tục, tạo điều kiện cho gai xương hình thành ở cột sống.
• Tuổi tác: Theo thời gian sụn khớp dần bị thoái hóa, các đầu xương khi này va chạm trực tiếp với nhau dẫn đến hình thành các nốt gai xương.

Yếu tố làm tăng nguy cơ trẻ mắc chứng tật nứt cột sống

Tật nứt cột sống có nguy hiểm không?

Gai đôi cột sống thuộc nhóm bệnh lý phức tạp cần được can thiệp sớm, đúng cách nhằm hạn chế những ảnh hưởng đến sức khỏe. Một số biến chứng nguy cơ có thể xuất hiện như:

• Chèn ép rễ thần kinh cột sống khiến các cơn đau nhức khởi phát dữ dội, thậm chí lan xuống chi dưới.
• Chức năng cơ bắp sụt giảm do yếu cơ, vận động trở nên khó khăn.
• Rối loạn đại tiểu tiện như tiểu không kiểm soát, bí tiểu, tiểu rắt, táo bón mạn tính.
• Liệt hai chân, mất khả năng di chuyển với những trường hợp nặng.
• Trường hợp tổn thương lan rộng khiến tay chân, phần thân trên suy yếu.
• Viêm màng não, nhiễm trùng màng não do mô thần kinh, dịch não tủy bị hở, vi khuẩn dễ dàng xâm nhập
• Tử vong nếu không được kiểm soát tình trạng kịp thời.

Gai đôi cột sống cần được can thiệp sớm phòng ngừa biến chứng nguy hiểm

Cách chữa gai đôi cột sống

Điều trị tật nứt cột sống sẽ được căn cứ dựa vào mức độ nặng nhẹ, vị trí tổn thương kèm theo các biến chứng nguy cơ. Mục tiêu chính tập trung thuyên giảm triệu chứng, ngừa các tổn thương thần kinh nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống cho người bệnh.

Dùng thuốc

Chữa gai đôi cột sống là phương pháp điều trị thường được áp dụng, có khả năng thuyên giảm đau nhức và cải thiện chất lượng đời sống người bệnh. Dưới đây là ba nhóm thuốc mà người bệnh có thể tham khảo:

Nhìn chung, dù sử dụng bài thuốc nào để điều trị tật nứt cột sống, người bệnh đều cần tìm hiểu kỹ lưỡng và tham khảo ý kiến của bác sĩ chuyên môn. Đồng thời kết hợp với lối sinh hoạt, dinh dưỡng lành mạnh để tăng hiệu quả.

Vật lý trị liệu

Trong hoặc sau khi dùng thuốc, người bệnh có thể kết hợp điều trị với các kỹ thuật vật lý trị liệu. Phương pháp này tập trung xoa bóp, châm cứu tác động đến các huyệt đạo để giảm đau, thư giãn cơ bắp và lưu thông khí huyết.

Vật lý trị liệu bằng cách xoa bóp, châm cứu chữa trị tật nứt cột sống

Phẫu thuật gai đôi cột sống

Phẫu thuật chỉ được xem xét khi các phương pháp điều trị bằng thuốc, vật lý trị liệu, phục hồi chức năng không mang lại kết quả. Kỹ thuật này tập trung loại bỏ các gai xương, từ đó giải ép thần kinh và khôi phục chức năng vận động.

Song can thiệp ngoại khoa không thể trị tận gốc nguy cơ gai xương hình thành trở lại. Hậu phẫu bệnh nhân cần theo dõi sát sao bệnh tình, tái khám định kỳ để kiểm soát tình trạng tái phát hoặc có biện pháp xử trí kịp thời.

Cần lưu ý gì khi chữa gai đôi cột sống

Người bệnh gai đôi cột sống cũng cần chú ý thiết lập chế độ chăm sóc sức khỏe lành mạnh, bắt đầu từ việc thay đổi lối sinh hoạt thường ngày. Đây là giải pháp hạn chế sự tiến triển và giảm ngừa nguy cơ tái phát luôn được chuyên gia y tế khuyến nghị.

Nghỉ ngơi

Bệnh nhân mắc tật nứt cột sống cần tránh các hoạt động bê vác nặng, thường xuyên phải cúi người, khom lưng hay ngồi đứng trong thời gian dài. Bạn vẫn có thể tập luyện thể thao nhưng cần kiểm soát cường độ và tần suất, tránh tạo áp lực lên cột sống.

Chế độ dinh dưỡng

Dinh dưỡng là một phần không thể thiếu trong mọi quá trình điều trị bệnh lý, đặc biệt với gai cột sống. Người bệnh nên ưu tiên bổ sung rau xanh, trái cây tươi, protein và chất béo lành mạnh; tránh tiêu thụ đồ ăn quá nhiều dầu mỡ hoặc chất béo bão hòa.

Thiết lập chế độ dinh dưỡng giàu protein, vitamin và khoáng chất tốt cho sức khoẻ

Gai đôi cột sống là một dạng dị tật bẩm sinh phực tạp, có thể ảnh hưởng đến chức năng vận động và chất lượng sinh hoạt thường ngày. Tuy nhiên với những tiến bộ y học hiện đại ngày nay, nếu được can thiệp sớm và đúng cách, người bệnh vẫn có khả năng vận động như người bình thường.