Gù lưng: Nguyên nhân, triệu chứng và hướng điều trị

Gù lưng là gì?

Gù lưng (hay gù cột sống) là tình trạng cột sống cong ra ngoài nhiều hơn mức cần thiết, khiến phần lưng trên bị ngả về phía trước. Người cao tuổi là đối tượng dễ bị gù nhất, do chất lượng xương sụt giảm theo độ tuổi và làm lún xẹp đốt sống.

Gù lưng là tình trạng cột sống cong gập quá mức về phía trước

Ở trạng thái sức khỏe bình thường, cột sống vốn đã sở hữu những đường cong tự nhiên hỗ trợ các hoạt động diễn ra dễ dàng. Tuy nhiên lưng cong quá mức có thể ảnh hưởng tiêu cực đến cơ thể, người bệnh gặp khó khăn khi đứng thẳng.

Phần lớn các trường hợp gù cột sống không gây ra vấn đề về sức khỏe nghiêm trọng, ít phải can thiệp y tế. Tuy nhiên với những trường hợp gây đau nhức, khó thở hoặc tự ti về ngoại hình, bệnh nhân có thể cần phẫu thuật.

Phân loại lưng bị gù

Các loại gù lưng có sự khác biệt nhất định về nguyên nhân, mức độ nghiêm trọng và cách điều trị. Một số dạng phổ biến thường gặp có thể kể đến:

Gù tư thế

Gù tư thế là dạng gù cột sống thường gặp ở tuổi thiếu niên, do thói quen ngồi khom lưng hoặc sai tư thế khi ngồi học. Điều này khiến dây chằng, cơ giữa cột sống bị kéo giãn, các đốt sống bị kéo lệch khỏi vị trí ban đầu dẫn đến dáng lưng còng.

Nguyên nhân này thường ảnh hưởng đến nữ giới nhiều hơn nam và không gây đau nhức. Nếu thực hiện các bài tập chống gù phù hợp, theo hướng dẫn của bác sĩ, tình trạng gù có thể được cải thiện hiệu quả và rõ rệt.

Gù cột sống Scheuermann

Gù cột sống Scheuermann là tình trạng các đốt sống phát triển bất thường thành hình nêm thay vì hình chữ nhật. Đốt sống hình nêm khiến lưng người bệnh cong về phía trước, tạo thành dáng gù.

Gù cột sống Scheuermann là tình trạng đốt sống phát triển thành hình nêm

Dạng này thường gặp ở nam giới nhiều hơn nữ giới, có thể gây đau khi vận động, ngồi hoặc đứng lâu. Bệnh nhân không thể cải thiện triệu chứng bệnh bằng cách thay đổi tư thế, do cấu trúc đốt sống khi này đã cứng lại.

Gù lưng bẩm sinh

Gù lưng bẩm sinh là tình trạng dị tật cột sống xuất hiện ngay khi trẻ chào đời, do cột sống không phát triển đầy đủ trong thai kỳ. Bệnh cũng thường đi kèm với một số dị tật bẩm sinh khác ở thận hoặc tim.

Khi trẻ lớn dần mức độ gù lưng có xu hướng tiến triển nặng, ảnh hưởng đến khả năng vận động và phát triển thể chất. Nhằm hạn chế tình trạng trong gù tiến triển, trẻ sẽ được chỉ định phẫu thuật hình hình cột sống trong thời gian sớm nhất.

Người bị gù lưng do đâu?

Gù cột sống xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, phổ biến nhất có thể kể đến:

• Gãy xương cột sống do chấn thương, chịu lực nén hoặc xương yếu có thể làm đứt gãy liên kết các đốt sống, dẫn tới cong vẹo.
• Loãng xương thường gặp ở phụ nữ mãn kinh, người lớn tuổi hoặc dùng corticosteroid kéo dài.
• Thoái hóa đĩa đệm theo độ tuổi, đĩa đệm người cao tuổi có xu hướng co lại và xẹp xuống.
• Bệnh Scheuermann là nguyên nhân hàng đầu khiến cột sống cong vẹo, đốt sống phát triển bất thường trước tuổi dậy thì.
• Thói quen cúi người, dựa lưng vào ghế, mang balo nặng có thể khiến các cơ, dây chằng căng quá mức, làm tăng độ cong cột sống theo thời gian.
• Một số vấn đề khác như hội chứng Ehlers-Danlos, dị tật bẩm sinh hoặc cột sống bất thường ngay khi sinh.

Nguyên nhân khiến lưng người bị gù, cong vẹo

Triệu chứng gù cột sống

Mỗi nguyên nhân gây bệnh, mức độ nghiêm trọng của lưng bị gù mà người bệnh sẽ khỏi phát những triệu chứng khác nhau. Trong đó điển hình nhất cần đề cập đến:

• Đứng hoặc ngồi lâu vai có xu hướng đổ về phía trước, mất dáng đi thẳng.
• Lưng trên xuất hiện đường cong rõ rệt, thậm chí nhìn thấy bướu lưng.
• Phía sau đùi thằng căng nhức, khiến việc vận động, đi lại bình thường bị hạn chế và mỏi mệt.

Với trường hợp gù lưng nặng, triệu chứng thường chuyển biến nghiêm trọng hơn như:

• Lưng, vai bị đau, căng cứng, tăng lên khi vận động mạnh hoặc đứng ngồi lâu.
• Chân tê, yếu, châm chích do cột sống cong chèn ép lên dây thần kinh.
• Tình trạng mệt mỏi kéo dài khiến việc tham gia hoạt động thường ngày sụt giảm.
• Khó giữ thăng bằng, người bệnh dễ bị té ngã khi đi lại trên bề mặt gồ ghề, thiếu bằng phẳng.
• Rối loạn tiểu tiện, đại tiện do tủy sống và dây thần kinh cột sống bị chèn ép.
• Cột sống căng nặng chèn ép lên lòng ngực, thu hẹp dung tích phổi khiến việc hít thở gặp khó khăn khi gắng sức, thậm chí xảy ra cả khi nghỉ ngơi.

Biểu hiện triệu chứng lưng gù nghiêm trọng

Phương pháp chẩn đoán

Để đánh giá chính xác tình trạng gù cột sống, bác sĩ thường bắt đầu với việc khám lâm sàng toàn diện. Bao gồm đo chiều cao, đánh giá vóc dáng, đánh giá tư thế và khám thần kinh.

Kết hợp với đó là các biện pháp thăm dò cận lâm sàng như:

• Chụp X-quang cung cấp hình ảnh chi tiết về cấu trúc xương, xác định độ gù và kiểm tra dị tật.
• Chụp CT chỉ định khi bác sĩ cần hình ảnh chi tiết hơn về cột sống.
• Chụp MRI giúp đánh giá cụ thể tình trạng tuỷ sống như dị tật, nhiễm trùng hoặc khối u.
• Điện chẩn thần kinh cơ với bệnh nhân có triệu chứng tê, yếu cơ.
• Kiểm tra mật độ xương giúp kịp thời chỉ định thuốc can thiệp, chống loãng xương.
• Xét nghiệm chức năng phổi nhằm kiểm tra đường thở có bị hạn chế, thu hẹp hay không.

Phương pháp chẩn đoán hình ảnh cận lâm sàng

Gù lưng có ảnh hưởng gì đến sức khỏe không?

Gù lưng độ nhẹ có thể chưa ảnh hưởng nhiều đến sức khoẻ nhưng nếu tiến triển nghiêm trọng, có thể để lại các biến chứng lo ngại như:

• Cơ lưng yếu dần, gặp khó khăn khi thực hiện các động tác đi bộ hoặc đứng dậy. Bệnh nhân gù cột sống cũng rất khó khăn khi nhìn lên trên, lái xe hoặc đau nhức khi nằm xuống.
• Đường tiêu hoá có thể bị ảnh hưởng bởi tình trạng gù lưng, điển hình như trào ngược acid, nuốt khó.
• Bệnh nhân bị gù cột sống lâu ngày có xu hướng tự ti về vóc dáng, dễ dẫn đến tress, mặc cảm, đặc biệt ở độ tuổi thanh thiếu niên.

Gù cột sống khiến cơ lưng yếu dần, ảnh hưởng đến tiêu hoá và thẩm mỹ

Gù lưng có chữa được không?

Gù lưng có chữa được không? Với sự phát triển của y học hiện đại ngày nay, gù lưng hoàn toàn có thể chữa trị được. Nguyên tắc điều trị tập trung ngăn chặn sự tiến triển của độ cong, biến dạng cột sống.

Dựa vào từng kết luận chẩn đoán cá nhân, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp phù hợp như:

• Dùng thuốc giảm đau như Acetaminophen, Ibuprofen, Naproxen Natri, thuốc điều trị loãng xương.
• Vật lý trị liệu với các bài tập chuyên sâu giúp kéo giãn cơ, dây chằng nhằm tăng cường tính linh hoạt và giảm đau xương khớp.
• Đeo nẹp thường được áp dụng với tình trạng gù lưng ở trẻ nhỏ, do giai đoạn này xương vẫn đang phát triển.
• Phẫu thuật hiếm khi được áp dụng với tình trạng gù lưng, trừ trường hợp tuỷ sống hoặc rễ thần kinh bị chèn ép.

Tuỳ mức độ lưng gù có thể được điều trị bằng nắn chỉnh hoặc phẫu thuật

Bệnh nhân lưu ý, ngay cả khi điều trị thành công, gù cột sống vẫn có thể tái phát. Việc chủ động tuân theo hướng dẫn chăm sóc, tập luyện đóng vai trò quan trọng, đảm bảo cột sống phát triển khoẻ mạnh.

Biện pháp phòng tránh gù cột sống

Gù lưng là tình trạng có thể phòng ngừa ngay từ đầu, với các biện pháp đơn giản tại nhà như:

• Giữ các hoạt động ở tư thế đúng như ngồi thẳng lưng, hai chân đặt xuống sàn.
• Không mang vác đồ quá nặng, quá sức tải của cơ thể trên lưng.
• Thể dục thể thao đều đặn để bảo vệ lưng linh hoạt, chắc khoẻ hơn.
• Khám sức khỏe cơ xương khớp định kỳ mỗi năm 1 - 2 lần, kịp thời phát hiện các dấu hiệu bất thường.

Phương pháp phòng tránh gù cột sống

Gù lưng khởi phát bởi nhiều nguyên nhân, vậy nên mức độ ảnh hưởng ở mỗi người có sự khác biệt nhất định. Phát hiện sớm triệu chứng, khám sức khỏe định kỳ, tuân thủ chỉ định điều trị là giải pháp an toàn nhất để hạn chế biến chứng, cải thiện dáng người và nâng cao chất lượng đời sống.