Hoại tử xương hay còn gọi là tình trạng các mô xương suy yếu, tiêu biến sẽ gây đau đớn vô cùng cho người bệnh, hạn chế đi lại và thậm chí biến dạng và phải thay khớp. Đây là bệnh lý cần phát hiện và điều trị trong vòng 36 tháng kể từ khi phát hiện nhưng diễn biến lại khá âm thầm và chỉ gây ra các triệu chứng đầu tiên sau nhiều tháng, thậm chí nhiều năm.
Hoại tử xương là tình trạng chết mô xương do mất nguồn cung cấp máu tạm thời hoặc vĩnh viễn. Khi máu không đến được xương, các tế bào xương và tủy xương bắt đầu thoái hoá dẫn đến cấu trúc xương bị suy yếu, xương yếu và rất dễ gãy.
Đây là bệnh lý nguy hiểm, có thể ảnh hưởng đến một phần xương hoặc nhiều xương cùng lúc. Các chuyên gia cơ xương khớp ghi nhận bệnh có thể ảnh hưởng đến nhiều xương ở các thời điểm khác nhau.
Trên thực tế lâm sàng, mọi xương trên cơ thể đều có thể bị hoại tử. Tuy nhiên, một số xương có nguy cơ hoại tử cao hơn bình thường, bao gồm:
Đây là bệnh lý nguy hiểm, cần được điều trị càng sớm càng tốt. Nếu không có thể dẫn đến tình trạng suy giảm xương, hư hỏng khớp, khiến người bệnh đau đớn và tàn tật.
Minh hoạ hình ảnh xương bị hoại tử
Các dấu hiệu của hoại tử xương thường không xuất hiện ngay lập tức mà chỉ biểu hiện ra sau vài tuần đến vài tháng khi mạch máu bị tổn thương. Đa số người bệnh sẽ cảm thấy các cơn đau đầu tiên và mức độ tăng dần sau đó. Khi quan sát hoặc sờ nắn, bệnh nhân có thể thấy khớp bị xẹp lại và đau dữ dội khi vận động hoặc mang vác đồ đạc. Khi bạn nằm yên một chỗ nghỉ ngơi, các cơn đau này mới có xu hướng giảm dần.
Ngoài ra tùy theo vị trí hoại tử mà bệnh lý này có thể kéo theo một số triệu chứng khác như:
Các chấn thương trong thể thao, do va chạm bất ngờ hoặc tai nạn giao thông là nguyên nhân phổ biến nhất gián đoạn lượng máu truyền đến xương. Ví dụ, tình trạng trật khớp, gãy xương sau va chạm có thể làm làm các mạch máu nuôi xương bị đứt hoặc tổn thương.
Mặt khác, các mảnh xương gãy hoặc tình trạng tụ máu sau chấn thương có thể chèn ép lên mạch khiến máu bị ức tắc trong thành mạch. Theo thời gian, tế bào xương sẽ chết dần, gây hoại tử.
Một số loại thuốc, đặc biệt là corticosteroid liều cao sử dụng trong điều trị các bệnh chống viêm, bệnh tự miễn và bisphosphonate chỉ định trong điều trị loãng xương, đa u tuỷ xương có thể để lại các tác dụng phụ ở xương.
Với corticosteroid, khi đi vào cơ thể chúng có thể làm tăng nồng độ lipid máu và dẫn đến tắc nghẽn lòng mạch máu nhỏ. Mặt khác, loại thuốc này nếu sử dụng nhiều có thể tăng nguy cơ hình thành các cục máu đông, trực tiếp gây nghẽn mạch.
Bisphosphonate thì có tác dụng làm tăng mật độ xương nhưng nếu dùng thường xuyên có thể khiến xương bị hoại tử. Tình trạng này đã được xác nhận ở một số bệnh nhân đang điều trị đa u tuỷ xương và điều trị ung thư di căn xương.
Tác dụng phụ của thuốc có thể khiến các mô xương bị phá huỷ, gây hoại tử
Nếu bạn mắc bệnh K và đang điều trị bằng xạ trị thì có thể gặp phải tình trạng xương bị hoại tử. Phẫu thuật ghép thận, ghép tạng,... cũng làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
Như đã giải thích ở trên, hoại tử xương xảy ra khi nguồn cung cấp máu đến xương bị gián đoạn, dẫn đến thiếu máu cục bộ. Theo đó, các tế bào xương thiếu oxy và dưỡng chất nên chết dần.
Cơ chế bệnh lý nếu không liên quan đến chấn thương được giải thích bằng do tắc mạch máu. Tình trạng này xảy ra do cục máu đông, mỡ tích tụ trong thành mạch hoặc chèn ép mạch máu từ bên ngoài. Thông thường, cơ thể người bệnh sẽ tự sửa chữa lại bằng cách loại bỏ các mô đã tổn thương, thay thế bằng mô mới.
Tuy nhiên, đa số cơ chế tự sửa chữa này không thành công. Máu bị tắc nghẽn dẫn đến hoại tử, khiến các xương dài bị dẹt về bề mặt, thoái hoá và biến dạng, hỏng khớp.
Cơ chế của bệnh lý đến từ tình trạng các mạch máu bị tắc
Người bệnh sau khi thăm khám lâm sàng để khai thác triệu chứng, tiền sử bệnh lý và kiểm tra phạm vi chuyển động của khớp sẽ được chỉ định thực hiện:
Bệnh nhân có thể được kê các loại thuốc để kiểm soát triệu chứng và làm chậm quá trình suy yếu, tiêu biến của xương như sau:
Để duy trì khả năng đi lại, bệnh nhân nên kết hợp tập vật lý trị liệu cùng với dùng thuốc. Tất nhiên, việc luyện tập phải được tiến hành theo nguyên tắc ưu tiên nghỉ ngơi, chỉ dùng nạng để giảm tải trọng lượng lên khớp.
Vật lý trị liệu cũng là cách hỗ trợ điều trị bệnh hiệu quả
Tiếp theo, các kỹ thuật viên vật lý trị liệu sẽ hỗ trợ người bệnh tập một số bài tập để đi lại bình thường, cải thiện phạm vi chuyển động của khớp. Trong một vài trường hợp, liệu pháp kích thích điện sẽ được sử dụng để kích thích cơ thể sản sinh và hoàn thiện các mô xương mới thay cho các mô cũ mất chức năng.
Trên thực tế, vì các cơn đau do hoại tử xương chỉ xuất hiện trong vài năm khi các mô xương đầu tiên bắt đầu chết đi nên người được chẩn đoán xương bị hoại tử thường phải phẫu thuật.
Bệnh nhân sẽ phải trải qua hàng loạt các cuộc phẫu thuật như sau:
Mặc dù không thể phòng tránh hoàn toàn nhưng bạn có thể hạn chế nguy cơ hoại tử ở xương bằng cách chủ động thực hiện các biện pháp sau:
Bạn nên kiêng các món dầu mỡ
Có. Bệnh phải được phẫu thuật trong 3 năm kể từ khi được chẩn đoán. Một khi xương đã bị xẹp ở khớp thì các xương ở khớp khác cũng có thể bị xẹp.
Tiên lượng sống của bệnh nhân còn phụ thuộc vào thời điểm chẩn đoán và có tiền sử bệnh lý hay không. Tuy nhiên, bệnh sẽ tiến triển xấu nếu:
Nếu bạn chỉ bị hoại tử xương nhỏ thì không cần điều trị mà vẫn có thể tự khỏi bệnh. Ngược lại, các trường hợp xương bị hoại tử đã diễn biến nặng cần phải theo dõi và can thiệp ngoại khoa (nếu cần).
Có thể nói, hoại tư xương là tình trạng thiếu máu tạm thời hoặc thiếu máu nuôi dưỡng xương vĩnh viễn khiến xương yếu, dễ gãy và không còn khả năng chịu lực. Đây là bệnh lý nguy hiểm vì có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng. Do đó, bạn cần chủ động thăm khám và kiểm tra xương khớp định kỳ ở các Bệnh viện uy tín để có hướng điều trị kịp thời.
BỆNH VIỆN ĐA KHOA PHƯƠNG ĐÔNG
Địa chỉ: Số 9, Phố Viên, Phường Đông Ngạc, Thành phố Hà Nội, Việt Nam
Tổng đài tư vấn: 19001806
Website: https://benhvienphuongdong.vn
Lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể.
Hoại tử xương hàm sau COVID 19 mặc dù hiếm gặp nhưng có thể khiến bệnh nhân bị nhiễm trùng máu, hoại tử sàn sọ, thậm chí viêm màng não...
