Chỉ số LDL Cholesterol trong máu là gì? Cảnh báo bệnh gì?

LDL Cholesterol là gì?

LDL cholesterol (tiếng Anh là Low-density lipoprotein cholesterol) thường được biết đến tên gọi là “cholesterol xấu”. Đây là một loại chất béo trong máu, đóng vai trò vận chuyển cholesterol từ gan đến các tế bào trong cơ thể.

Nếu lượng LDL cholesterol trong máu tăng cao có thể tích tụ dần trong thành mạch máu tạo thành các mảng bám. Những mảng bám này có thể khiến lòng mạch bị hẹn, từ đó cản trở quá trình lưu thông máu, dẫn đến các vấn đề sức khỏe nguy hiểm.

LDL cholesterol là một loại chất béo trong máu có thể tích tụ thành mảng bám

Chỉ số LDL Cholesterol bao nhiêu là cao?

Chỉ số LDL cholesterol bình thường còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau như độ tuổi, giới tính, các yếu tố nguy cơ,... Tuy nhiên, theo khuyến cáo của Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA), mức LDL cholesterol lý tưởng của người trưởng thành khỏe mạnh nên dưới 100 mg/dL. 

Chỉ số LDL cholesterol được xác định là cao khi vượt qua ngưỡng sau:

• LDL cholesterol bình thường: Dưới 100 mg/dL (dưới 2.6 mmol/L). 
• Giới hạn cao: 100-129 mg/dL (2.6-3.3 mmol/L).
• Cao: 130-159 mg/dL (3.4-4.0 mmol/L).
• Rất cao: 160-189 mg/dL (4.1-4.8 mmol/L).
• Cực kỳ cao: Trên 190 mg/dL (trên 4.9 mmol/L).

Các bệnh lý có thể gặp khi LDL-C cao

Mức LDL-C cao có thể là nguy cơ gây ra nhiều bệnh lý khác nhau, đặc biệt là các bệnh lý tim mạch như bệnh mạch vành, đột quỵ, xơ vữa động mạch,... 

Bệnh mạch vành

LDL-C trong máu là nguyên nhân chính gây ra bệnh mạch vành, bệnh có thể khiến người bệnh tử vong do nhồi máu cơ tim. LDL-C dư thừa kết hợp với một số chất khác hình thành mảng xơ vữa trong lòng động mạch. 

Các động mạch nuôi tim bị hẹp ở một số vị trí nhất định khiến lượng máu đến tim bị giảm hoặc ngưng đột ngột do tắc nghẽn hoắc tắc hoàn toàn. Các mảng xơ vữa này có thể bị vỡ và di chuyển theo dòng máu đến các mạch máu nhỏ hơn gây tắc nghẽn một phần hoặc toàn bộ. Người bệnh có thể xuất hiện cơn đau thắt ngực khi lượng máu đến tim giảm hoặc nhồi máu cơ tim nếu mạch máu bị tắc hoàn toàn. 

LDL-C là nguyên nhân chính gây ra bệnh mạch vành

Xơ vữa động mạch

Xơ vữa động mạch là một quá trình sinh lý diễn ra âm thầm trong cơ thể, đặc biệt ở bên trong lòng động mạch. Nguyên nhân chủ yếu bắt nguồn từ việc cholesterol xấu (LDL-C) dần dần tích tụ và lắng đọng tại các vị trí tổn thương của lớp nội mạc mạch máu. LDL-C vốn lưu thông trong máu đến khắp các cơ quan, khi gặp vùng thành mạch bị tổn thương sẽ dễ dàng xâm nhập, bám dính và thẩm thấu vào bên trong thành động mạch.

Khi các đại thực bào (một loại bạch cầu) không thể phân giải hoàn toàn các phân tử LDL-C, chúng sẽ bị vỡ ra, giải phóng trở lại khối mỡ xấu. Các đại thực bào mới tiếp tục đến để “ăn” các phần mỡ này, nhưng khi quá tải cũng sẽ bị phá vỡ, lặp lại chu trình. Quá trình lắng đọng và phá vỡ liên tiếp này dần hình thành nên các mảng xơ vữa, làm thu hẹp lòng động mạch, cản trở lưu thông máu.

Khi mảng xơ vữa phát triển lớn, lớp nội mạc mỏng bên trên dễ bị rách, khiến mảng xơ vữa bị nứt vỡ. Đây là yếu tố nguy cơ quan trọng dẫn đến các biến cố nghiêm trọng như nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ.

Bệnh mạch máu não

Bệnh lý mạch máu não hiện là nguyên nhân tử vong đứng thứ hai và là một trong ba nguyên nhân hàng đầu gây tàn tật trên toàn cầu. Các thể bệnh thường gặp bao gồm: đột quỵ thiếu máu não cục bộ, đột quỵ xuất huyết não, và cơn thiếu máu não thoáng qua (TIA).

Trong đó, đột quỵ thiếu máu cục bộ xảy ra khi một động mạch cung cấp máu cho não bị tắc nghẽn thường do các mảng xơ vữa hình thành từ cholesterol xấu (LDL-C) cùng các thành phần khác. Ngược lại, đột quỵ xuất huyết thường do tình trạng vỡ mạch máu trong não, gây chảy máu và tổn thương mô não.

Sự gia tăng nồng độ LDL-C trong máu góp phần quan trọng vào quá trình hình thành mảng bám trong lòng động mạch. Khi các mảng này tích tụ tại hệ mạch não, chúng có thể làm tắc nghẽn dòng máu lên não, từ đó làm tăng đáng kể nguy cơ đột quỵ thiếu máu não.

Bệnh động mạch ngoại biên 

Bên cạnh các bệnh lý tim mạch và mạch máu não, sự tích tụ cholesterol xấu (LDL-C) còn có thể ảnh hưởng đến hệ thống mạch máu ở tay, chân và các khu vực ngoại vi khác được gọi chung là bệnh động mạch ngoại biên. Xơ vữa động mạch khi vỡ ra và di chuyển theo mạch máu đến các vị trí khác làm hạn chế tuần hoàn máu. 

Bệnh nhân thường có biểu hiện như: đau nhức hoặc co thắt bắp chân khi vận động, giảm hoặc hết đau khi nghỉ ngơi, vết loét ở chân khó lành, thay đổi màu sắc da ở chi, hoặc đau khi sử dụng tay chân kéo dài.

Cơn đau thắt ngực 

Khi nồng độ LDL-C trong máu tăng cao, các mảng xơ vữa có thể hình thành và làm hẹp lòng động mạch vành (mạch máu nuôi dưỡng cơ tim). Tình trạng này làm giảm lượng máu giàu oxy đến tim, từ đó gây ra cơn đau thắt ngực khi gắng sức, kèm cảm giác đè nặng hoặc bóp nghẹt vùng ngực.

Các mảng xơ vữa động mạch có thể ảnh hưởng đến lượng máu đến tim gây ra con đau thắt ngực

Phình động mạch chủ 

Phình động mạch chủ là tình trạng thành động mạch chủ, đây là mạch máu lớn nhất cơ thể khiến chúng trở nên yếu và giãn nở bất thường, tạo thành một túi phình chứa máu. Dù nguyên nhân chính xác chưa được xác định hoàn toàn, nhưng xơ vữa động mạch được xem là yếu tố nguy cơ quan trọng góp phần làm suy yếu thành mạch và gây ra tình trạng này.

Các yếu tố gây ra Cholesterol xấu tăng cao

LDL cholesterol có thể bị tác động bởi nhiều yếu tố khác nhau như lối sống không lành mạnh, chế độ ăn chứa nhiều dầu mỡ,... Dưới đây là một số yếu tố ảnh hưởng đến chỉ số LDL cholesterol trong máu: 

• Chế độ dinh dưỡng không lành mạnh: Đây là một trong những nguyên nhân phổ biến khiến mức cholesterol xấu trong máu tăng cao. Một số loại thực phẩm có thể kể đến như thịt đỏ, thịt mỡ, sữa nguyên kem, đồ ăn nhanh, nội tạng động vật, thực phẩm chiên rán,... 
• Thừa cân, béo phì: Khi thừa cân, béo phì có thể khiến mức LDL-C tăng cao hà HDL-C giảm, từ đó ẩn chứa nhiều nguy cơ mắc bệnh lý nguy hiểm. 
• Hút thuốc lá: Hút thuốc có thể làm giảm mức HDL-C, việc này đồng nghĩa rằng mức LDL-C tăng cao do cơ thể thiếu hụt lượng HDL-C lành mạnh để loại bỏ LDL-C dư thừa ra khỏi máu. 
• Ít vận động: Do tính chất công việc và lối sống khiến nhiều người ít tập luyện thể dục, thậm chí không vận động. Từ đó, các acid béo bão hòa trong cơ thể tăng, lượng LDL-C cũng tăng cao. 
• Gia đình có tiền sử bị cholesterol cao: Trong gia đình có người thân bị cholesterol cao thì con cũng có nguy cơ gặp phải tình trạng này. 
• Tuổi tác: Đây cũng là một nguyên nhân khiến LDL-C tăng cao vì mức cholesterol có xu hướng tăng lên tự nhiên. 
• Gặp các vấn đề sức khỏe khác: Các bệnh lý khiến mức LDL-C cao hơn bình thường có thể kể đến như tiểu đường, thận mãn tính, HIV,... Ngoài ra, khi sử dụng một số loại thuốc như steroid, thuốc điều trị HIV cũng có thể khiến mức LDL-C tăng cao. 

Xem thêm:

• Bệnh mạch vành là gì? Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị
  

Cách cải thiện chỉ số LDL Cholesterol trong máu

Việc áp dụng lối sống lành mạnh chính là biện pháp cải thiện tình trạng LDL-C cao. Tuy nhiên, nếu chỉ thay đổi thói quen sinh hoạt là không đủ, bác sĩ có thể kê đơn thuốc giúp giảm lượng cholesterol xấu. Một số cách cải thiện chỉ số LDL cholesterol trong máu mà được AHA khuyến nghị như sau: 

• Chế độ dinh dưỡng hỗ trợ sức khỏe tim mạch cần tập trung vào việc sử dụng các loại chất béo tốt có trong dầu ô liu, các loại hạt và bổ sung nhiều rau xanh, trái cây cùng ngũ cốc nguyên hạt. Nên giảm tối đa các thực phẩm chứa nhiều chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa như thịt đỏ nhiều mỡ, sữa nguyên kem, đồ ăn chế biến sẵn, thức ăn nhanh, món chiên rán nhiều dầu, bánh kẹo ngọt.
• Thể dục thể thao đều đặn: Người trưởng thành nên duy trì ít nhất 30 phút vận động mỗi ngày và thực hiện tối thiểu 5 ngày trong tuần. Có thể bắt đầu bằng những bài tập nhẹ nhàng rồi tăng dần cường độ và thời gian tập luyện để đạt hiệu quả lâu dài.
• Cần duy trì cân nặng để giảm gánh nặng cho tim mạch.
• Ngừng hút thuốc và tránh tiếp xúc với môi trường có khói thuốc cũng góp phần bảo vệ hệ tim mạch.
• Người có nguy cơ nên kiểm tra đường huyết thường xuyên nhằm đảm bảo chỉ số luôn nằm trong ngưỡng an toàn.
• Trong trường hợp điều chỉnh lối sống không mang lại hiệu quả mong muốn, bác sĩ có thể chỉ định sử dụng thuốc để kiểm soát nồng độ LDL-C.

Cách cải thiện chỉ số LDL Cholesterol trong máu

LDL Cholesterol trong máu là một loại cholesterol xấu, khi nồng độ LDL-C cao cảnh báo các bệnh lý liên quan đến tim mạch, nguy cơ gây đột quỵ, tử vong. Chính vì vậy, cần nắm rõ các yếu tố có thể ảnh hưởng đến chỉ số LDL-C để chủ động điều chỉnh lối sống, giúp chỉ số luôn trong ngưỡng ổn định. 

Qua bài viết này của Bệnh viện Đa khoa Phương Đông, hy vọng đã cung cấp những thông tin hữu ích về LDL cholesterol. Nếu Quý khách có bất kỳ thắc mắc hoặc có nhu cầu thăm khám có thể liên hệ BVĐK Phương Đông qua Hotline 1900 1806 hoặc Đặt lịch khám để được nhân viên tư vấn và hỗ trợ nhanh chóng.