Nấm candida miệng: Nguyên nhân, triệu chứng và điều trị

Nấm candida miệng là gì?

Nấm candida miệng hay nấm lưỡi là một loại nhiễm trùng do nấm Candida gây nên, xuất hiện trong khoang miệng và cổ họng. Triệu chứng của nấm candida miệng thường là những mảng trắng trên niêm mạc miệng, lưỡi, nướu, gây cảm giác đau rát, khó nuốt nước bọt hay thức ăn.

Những mảng trắng trong miệng là dấu hiệu dễ nhận biết nhất đối với bệnh nấm lưỡi

Bệnh nấm lưỡi xảy ra ở mọi độ tuổi, thường gặp ở trẻ sơ sinh, người lớn tuổi và người bị suy giảm hệ miễn dịch. Ngoài ra, những cá nhân dùng thuốc kháng sinh, thuốc ức chế miễn dịch dài ngày cũng là đối tượng của nấm Candida.

Nguyên nhân bị nấm candida ở miệng

Thực tế, nấm candida luôn tồn tại trong cơ thể và không gây ảnh hưởng đáng kể. Tuy nhiên, nếu sự cân bằng của các loại vi khuẩn mất đi, hệ miễn dịch suy yếu, nấm candida sẽ có điều kiện thuận lợi để sinh sôi.

Những nguyên nhân chủ yếu gây nên bệnh nấm candida miệng bao gồm:

• Thuốc kháng sinh: khi sử dụng thuốc kháng sinh phổ rộng, dài ngày, cơ thể sẽ mất đi một lượng vi khuẩn có lợi, tạo điều kiện để vi nấm phát triển và gây bệnh.
• Thuốc chứa corticosteroid: đây là loại thuốc tạo khả năng cao cho việc xuất hiện nấm lưỡi, đặc biệt là loại thuốc ở dạng hít.
• Hệ miễn dịch suy yếu: người mắc phải HIV/AIDS, ung thư hoặc đang sử dụng các loại thuốc ức chế miễn dịch, khiến hệ miễn dịch trở nên suy yếu, là những đối tượng có nguy cơ cao mắc phải nấm candida miệng.
• Bệnh tiểu đường: chỉ số đường huyết cao cũng là nguyên nhân gây mất cân bằng hệ miễn dịch, từ đó khiến người bệnh dễ bị nhiễm trùng, không ngoại trừ nhiễm trùng do nấm candida.
• Vệ sinh răng miệng: vệ sinh răng miệng không sạch sẽ, không vệ sinh răng giả hay đeo niềng răng không đúng cách là những yếu tố gây tăng nguy cơ mắc bệnh.
• Chế độ ăn uống: ăn uống không đầy đủ dưỡng chất, tiêu thụ đường và carbohydrate quá mức sẽ gây bất lợi cho cơ thể, giảm khả năng chống chọi với nấm miệng.
• Khô miệng, nghiện rượu, nghiện thuốc lá cũng là những lý do không thể thiếu trong việc tăng nguy cơ nhiễm trùng bởi nấm candida. 

Có khá nhiều nguyên nhân gây nên bệnh nấm miệng

Triệu chứng nhiễm nấm Candida miệng

Theo các chuyên gia bác sĩ, triệu chứng nhiễm nấm miệng sẽ khác nhau ở các độ tuổi khác nhau. Thế nhưng, điểm chung là đều gây khó khăn trong việc hoạt động vùng miệng và cổ họng, để lại cảm giác đau rát, sưng tấy.

Nấm miệng Candida ở người lớn

Đối với người lớn mắc phải nấm candida ở miệng, thông thường sẽ gặp những triệu chứng sau đây:

• Các mảng trắng xuất hiện trên lưỡi, nướu, niêm mạc miệng, cổ họng hay viêm amidan, dễ chảy máu khi cạo.
• Khó khăn khi nuốt thức ăn, cảm giác thức ăn vẫn còn trong cổ họng. 
• Vị giác suy giảm, thậm chí biến mất.
• Lưỡi không cảm nhận được mùi vị thức ăn, chỉ thấy bị đắng hoặc thấy vị kim loại.
• Khóe miệng xuất hiện các vết nứt, nướu sưng đỏ và đau, khô miệng và khô cổ họng.

Nấm miệng Candida ở trẻ nhỏ

Đối với trẻ nhỏ, khả năng cao mắc phải nấm miệng candida nếu cơ thể xuất hiện những dấu hiệu sau:

• Các mảng trắng trên nướu, lưỡi và niêm mạc miệng, khó vệ sinh và khi cạo ra sẽ bị chảy máu.
• Hay quấy khóc và không muốn ăn uống, bú bình, bú sữa mẹ.
• Có thể phát ban tã vì nấm Candida sẽ lây lan xuống khu vực sử dụng tã lót.

Bị nấm Candida ở miệng có nguy hiểm không?

Đây là căn bệnh không thể xem thường, bởi loại nấm này sẽ lan rộng và gây ra biến chứng nếu không được chữa trị kịp thời. Không dừng lại ở vùng miệng, nấm lưỡi còn có khả năng xuất hiện ở vùng thực quản, khiến người bệnh ăn uống thêm phần khó khăn.

Nấm Candida miệng là căn bệnh cần phải điều trị ngay khi vừa phát hiện

Trong trường hợp người bị nấm miệng mắc bệnh HIV/AIDS, ung thư, nguy cơ nấm lây lan và nhiễm trùng toàn thân là rất cao. Chất lượng cuộc sống dần suy giảm, khó chịu, đau đớn, không thể ăn uống là những tình trạng phát sinh của nấm candida miệng.

Khi nào nấm miệng cần khám bác sĩ?

Thoạt đầu, nấm Candida sẽ gây nhiễm trùng và các mảng trắng bắt đầu xuất hiện ở vùng miệng, cổ họng. Người bệnh nên theo dõi, nếu sau vài ngày tự điều trị mà không thuyên giảm, đồng thời còn đi kèm các dấu hiệu bên dưới thì hãy khám bác sĩ càng sớm càng tốt.

• Các mảng trắng ở miệng, cổ họng không biến mất dù đã làm sạch.
• Miệng và cổ họng thường xuất hiện cảm giác đau rát họng, khó chịu.
• Ăn uống khó khăn, khó nuốt ở họng, cảm thấy đau đớn khi nuốt.
• Ở khóe miệng bắt đầu có vết nứt đỏ.
• Trẻ em quấy khóc, không ăn uống.
• Đi kèm với sốt hoặc mệt mỏi trong người.

Phương pháp chẩn đoán

Có nhiều phương pháp chẩn đoán nấm miệng, tùy thuộc vào vị trí của nấm mà cách thức chẩn đoán sẽ khác nhau. Đối với trường hợp nấm Candida chỉ xuất hiện ở miệng, bác sĩ sẽ chẩn đoán lần lượt như sau:

• Kiểm tra vị trí tổn thương ở miệng.
• Lấy mẫu ở vị trí tổn thương và đánh giá tình trạng bệnh thông qua kính hiển vi.
• Nếu cần thiết, có thể khám sức khỏe và xét nghiệm máu để tìm ra nguyên nhân chính xác hơn.

Tùy thuộc vào đối tượng mắc bệnh mà đưa ra phương pháp chẩn đoán phù hợp

Đối với trường hợp nấm lưỡi lan đến phần thực quản, phương pháp chẩn đoán sẽ sử dụng công nghệ nhiều hơn, chẳng hạn như:

• Nội soi: sử dụng ống nội soi để kiểm tra thực quản, dạ dày và tá tràng.
• Sinh thiết: mẫu mô lấy từ vùng bị nhiễm trùng sẽ được nuôi cấy trong điều kiện đặc biệt, từ đó giúp nhận diện vi khuẩn, vi nấm gây bệnh.
• Khám sức khỏe: tương tự trường hợp bị nấm candida ở miệng, người bị nấm candida ở thực quản cũng cần khám sức khỏe và xét nghiệm để tăng tính chuẩn xác cho việc chẩn đoán.

Thuốc điều trị nấm Candida ở miệng

Thuốc điều trị nấm Candida ở miệng phải được sử dụng dựa theo đơn thuốc được kê bởi bác sĩ, bởi lẽ một số loại sẽ có tác dụng phụ. Đa phần những loại thuốc bên dưới đều được dùng trong 10 - 14 ngày, tùy thuộc đối tượng mắc bệnh mà thuốc sử dụng sẽ khác nhau.

• Viên ngậm chống nấm clotrimazole.
• Thuốc chống nấm fluconazole.
• Nước súc miệng chống nấm nystatin được dùng cho trẻ nhỏ, nên lấy tăm bông thấm nước để chấm vào miệng trẻ.
• Thuốc uống itraconazole dành cho người mắc HIV và người không đáp ứng với các phương pháp điều trị khác.
• Amphotericin B dùng cho người bị nấm nghiêm trọng.

Biện pháp phòng tránh nấm miệng hiệu quả

Nấm miệng là một căn bệnh không hề đơn giản, thế nên hơn hết vẫn nên tự giác phòng tránh. Các biện pháp cũng dễ thực hiện, chủ yếu tập trung vệ sinh răng miệng và kiểm soát chế độ ăn uống.

• Duy trì thói quen đánh răng ít nhất 2 lần/ngày, khuyến khích dùng thêm chỉ nha khoa để vệ sinh.
• Súc miệng bằng nước muối hoặc nước súc miệng kháng khuẩn theo chỉ định của bác sĩ.
• Vệ sinh răng giả mỗi ngày, không đeo răng giả khi ngủ, đảm bảo răng giả không gây kích ứng.
• Hạn chế tiêu thụ đường và tinh bột, kiểm soát đường huyết, bổ sung đầy đủ vitamins và khoáng chất để duy trì hệ miễn dịch.
• Tránh thuốc lá, rượu bia.
• Vệ sinh cơ thể tốt để tránh lây bệnh từ môi trường bên ngoài.

Chủ động phòng ngừa nấm miệng bằng các biện pháp đơn giản tại nhà

Nấm candida miệng là một căn bệnh dễ mắc phải, có nguy cơ gây nên biến chứng nếu không kịp chữa trị kịp thời. Chính vì vậy, mọi người cần theo dõi sát sao sức khỏe và những thay đổi trong cơ thể, nếu xuất hiện điều bất thường, hãy nhanh chóng đến gặp bác sĩ để được chữa trị kịp thời.