Phục hồi chức năng tim mạch là gì? Chỉ định và chống chỉ định

Phục hồi chức năng tim mạch là gì?

Phục hồi chức năng tim là phương pháp liên quan đến xây dựng chế độ dinh dưỡng lành mạnh, hỗ trợ tinh thần, thay đổi lối sống và luyện tập phục hồi chức năng để cải thiện sức khỏe thể chất và tinh thần. Thông qua phương pháp này, người bệnh nhanh chóng trở lại với hoạt động thường ngày, nâng cao chất lượng cuộc sống và giảm thiểu các biến chứng xảy ra. 

Người bệnh có thể thực hiện ở tại bệnh viện hoặc tại nhà. 

Phục hồi chức năng tim mạch thường tập chung vào sinh hoạt hàng ngày, bao gồm: 

• Thể chất: Hướng dẫn người bệnh luyện tập tới giới hạn tối đa. 
• Xã hội: Hỗ trợ người bệnh tái hòa nhập với cuộc sống. 
• Tâm lý: Giảm tình trạng lo âu, tránh những cảm xúc tiêu cực.
• Phòng ngừa biến chứng: Hạn chế những yếu tố nguy cơ để ngăn ngừa biến chứng. 

Phục hồi chức năng tim mạch bao gồm tập luyện, giáo dục và hỗ trợ tâm lý xã hội, có thể thực hiện tại bệnh viện hoặc tại nhà. Phương pháp này giúp người bệnh cải thiện tâm lý, giảm tỷ lệ tử vong từ 20- 25% và tỷ lệ tái nhập viện và các nguy cơ tim mạch tái phát. 

Phục hồi chức năng tim mạch là phương pháp hỗ trợ sau khi điều trị bệnh lý tim mạch

Chỉ định và chống chỉ định phục hồi chức năng tim mạch

Một số trường hợp chỉ định và chống chỉ định phục hồi chức năng tim mạch bao gồm: 

Chỉ định

Những trường hợp được chỉ định phục hồi chức năng tim mạch: 

• Bệnh nhân sau hội chứng vành cấp, bệnh lý ổn định với điều trị nội khoa. 
• Cơn đau thắt ngực ổn định. 
• Người bệnh sau khi phẫu thuật bắc cầu động mạch chủ hoặc động mạch vành. 
• Người bệnh sau điều trị can thiệp động mạch vành qua da. 
• Suy tim mạn tính ổn định: Suy tim tâm trương hoặc tâm thu. 
• Sau khi ghép tim
• Sau phẫu thuật van tim
• Bệnh mạch máu ngoại biên
• Bệnh nhân có yếu tố nguy cơ mạch vành như rối loạn lipid máu, đái tháo đường type 2, béo phì, tăng huyết áp,... 

Chống chỉ định

Một số tình huống được xem là chống chỉ định và cần được loại trừ trước khi bắt đầu chương trình, bao gồm:

• Cơn đau thắt ngực không ổn định.
• Tăng huyết áp chưa được kiểm soát hiệu quả.
• Tình trạng hạ huyết áp khi đứng, giảm trên 20mmHg kèm theo triệu chứng.
• Hẹp van động mạch chủ nặng (diện tích mở van < 1,0cm²).
• Loạn nhịp nhĩ hoặc thất chưa được kiểm soát.
• Nhịp nhanh xoang ≥ 120 lần/phút và chưa được kiểm soát.
• Suy tim mất bù.
• Block nhĩ – thất độ III mà chưa có máy tạo nhịp hỗ trợ.
• Viêm cơ tim cấp tính hoặc viêm màng ngoài tim cấp.
• Có tiền sử thuyên tắc mạch gần đây.
• Viêm tĩnh mạch huyết khối cấp.
• Nhiễm trùng cấp tính toàn thân hoặc có sốt.
• Đái tháo đường không được kiểm soát.
• Bệnh cơ xương khớp nghiêm trọng gây hạn chế vận động.
• Rối loạn chuyển hóa cấp như: hạ kali máu, viêm tuyến giáp cấp, tăng kali máu, hoặc giảm thể tích tuần hoàn. 

Đái tháo đường không được kiểm soát là trường hợp chống chỉ định phương pháp phục hồi này

Khi nào cần thực hiện phục hồi chức năng tim mạch?

Theo các khuyến cáo hiện hành, người bệnh tim nên bắt đầu phục hồi chức năng càng sớm càng tốt, lý tưởng là ngay sau khi tình trạng đau và các biến chứng nguy hiểm được kiểm soát. Việc trì hoãn mỗi tuần có thể kéo dài thời gian đạt được hiệu quả phục hồi lên tới hàng tháng. Do đó, việc chủ động triển khai chương trình từ sớm là vô cùng cần thiết.

Chương trình phục hồi chức năng tim mạch được chia thành 4 giai đoạn chính, ứng với từng thời điểm và tình trạng cụ thể của người bệnh:

• Giai đoạn I: Bắt đầu khi bệnh nhân còn nằm viện.
• Giai đoạn II: Tiếp nối sau xuất viện, thực hiện tại cơ sở phục hồi chức năng ngoại trú.
• Giai đoạn III – IV: Duy trì lâu dài tại trung tâm hoặc tại nhà, với mục tiêu hình thành thói quen luyện tập, kết hợp giáo dục về dinh dưỡng, thay đổi lối sống, quản lý cân nặng và kiểm soát yếu tố nguy cơ.

Mục tiêu chính trong giai đoạn phục hồi sớm:

• Giảm thiểu nguy cơ do hạn chế vận động kéo dài.
• Tăng nhận thức của người bệnh về yếu tố nguy cơ và kế hoạch điều trị.
• Hỗ trợ tâm lý, phòng tránh trầm cảm, rối loạn lo âu.

Xem thêm:

• Bệnh mạch vành cấp: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị
  
• Suy tim: Căn bệnh nguy hiểm ảnh hưởng tới chất lượng cuộc sống
  

Chương trình luyện tập trong giai đoạn phục hồi sớm

Để xây dựng kế hoạch phục hồi hiệu quả, bác sĩ sẽ đánh giá toàn diện chức năng tim mạch và mức độ hồi phục của bệnh nhân. Chương trình thường khởi đầu với cường độ nhẹ và được điều chỉnh tăng dần tùy theo khả năng đáp ứng.

Các hoạt động thường bao gồm:

• Bài tập không đòi hỏi gắng sức cao.
• Ngồi dậy trên giường, có hoặc không có trợ giúp.
• Tập vận động theo tầm.
• Thực hiện các sinh hoạt cá nhân cơ bản như vệ sinh, cạo râu,...
• Tăng dần quãng đường đi bộ, tránh leo cầu thang gấp gáp.

Người bệnh có nguy cơ cao cần được theo dõi sát sao tại cơ sở y tế có đầy đủ thiết bị chuyên dụng và đội ngũ y tế được đào tạo chuyên sâu. Đồng thời, sự phối hợp chặt chẽ giữa bác sĩ tim mạch, bác sĩ phục hồi chức năng và kỹ thuật viên là yếu tố quyết định sự thành công của chương trình.

Tình trạng thiếu kiên nhẫn hoặc tập luyện không đều đặn thường khiến hiệu quả phục hồi giảm sút. Vì vậy, việc theo dõi sát quá trình tập luyện, hỗ trợ tâm lý và khuyến khích bệnh nhân duy trì là vô cùng quan trọng.

Người bệnh được tập luyện với cường độ phù hợp tình trạng sức khỏe

Chương trình phục hồi tim mạch phải được cá thể hóa cho từng người bệnh, dựa trên đánh giá cụ thể của bác sĩ chuyên khoa và kỹ thuật viên vật lý trị liệu - phục hồi chức năng. Để chủ động bảo vệ sức khỏe tim mạch và phát hiện sớm các nguy cơ, khách hàng có thể liên hệ Bệnh viện Đa khoa Phương Đông qua Hotline 1900 1806 hoặc Đặt lịch khám để được nhân viên tư vấn và hỗ trợ nhanh chóng.