Dấu hiệu nhận biết rối loạn tiền đình sớm và cách phòng ngừa

Tìm hiểu về bệnh rối loạn tiền đình

Tiền đình là một phần của hệ thần kinh, nằm phía sau hai bên ốc tai, đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì tư thế, điều chỉnh dáng đi và phối hợp cử động của đầu, thân và mắt. Khi cơ thể thực hiện bất kỳ động tác nào thì cũng sẽ nghiêng lắc theo để giúp cơ thể giữ được thăng bằng. 

Cấu tạo của hệ thống tiền đình 

“Rối loạn tiền đình là gì?”

Rối loạn tiền đình xảy ra khi hệ thống tiền đình gặp trục trặc trong việc tiếp nhận và xử lý tín hiệu, khiến cơ thể mất khả năng giữ thăng bằng. Tình trạng này có thể bắt nguồn từ tổn thương dây thần kinh số 8, rối loạn tuần hoàn não do hẹp động mạch, hoặc các tổn thương tại vùng tai trong và não bộ. Người mắc thường gặp triệu chứng như chóng mặt, hoa mắt, ù tai, buồn nôn, ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt hàng ngày. Những triệu chứng này lặp đi lặp lại nhiều lần, xuất hiện đột ngột khiến người bệnh cảm thấy vô cùng khó chịu. 

Phân biệt 2 loại rối loạn tiền đình:

• Rối loạn tiền đình ngoại biên: Tình trạng xảy ra do tổn thương tai trong, dây thần kinh tiền đình hoặc bệnh lý tắc mạch máu vùng sau cổ. Người bệnh sẽ thường cảm thấy chóng mặt khi thay đổi tư thế nhưng vẫn giữ được tỉnh táo khi di chuyển; 
• Rối loạn tiền đình trung ương: Do các tổn thương nhân tiền đình ở thân não và tiểu não. Nhóm bệnh này thường ít gặp, triệu chứng không rầm rộ. Tuy vậy, nhóm bệnh này thường nguy hiểm và khó điều trị hơn so với các nhóm bệnh tiền đình có nguyên nhân ngoại biên. 

Đối tượng có nguy cơ cao bị bệnh rối loạn tiền đình 

Rối loạn tiền đình là một tình trạng phổ biến, đặc biệt ảnh hưởng đến một số nhóm đối tượng nhất định. Nghiên cứu cho thấy, tỷ lệ mắc rối loạn tiền đình ở người trưởng thành là 7,4%, với nguy cơ tăng gấp ba lần ở người cao tuổi và phụ nữ so với các nhóm khác. Người cao tuổi thường gặp tình trạng này do quá trình lão hóa, dẫn đến suy giảm chức năng của hệ thống tiền đình.

Ngoài ra, những người làm việc văn phòng, ít vận động, thường xuyên ngồi lâu cũng có nguy cơ cao mắc bệnh rối loạn tiền đình do tuần hoàn máu kém. Căng thẳng tâm lý và stress kéo dài cũng là yếu tố góp phần, ảnh hưởng đến mọi lứa tuổi và giới tính. 

Hơn nữa, những người mắc các bệnh lý như huyết áp thấp, thiếu máu, hoặc rối loạn chuyển hóa như suy giáp, tiểu đường cũng có nguy cơ cao phát triển rối loạn tiền đình.

Nguyên nhân rối loạn tiền đình thường gặp 

Hiện nay, nguyên nhân chính xác gây rối loạn tiền đình vẫn chưa được xác định rõ ràng. Tuy nhiên, các nghiên cứu cho thấy tình trạng này có thể liên quan đến nhiều yếu tố tác động đến hệ thần kinh và tuần hoàn máu. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến nhất:

• Viêm dây thần kinh tiền đình: Các virus như thủy đậu, zona, quai bị có thể gây tổn thương dây thần kinh tiền đình, làm gián đoạn tín hiệu dẫn truyền, dẫn đến chóng mặt đột ngột.
• Rối loạn chuyển hóa: Bao gồm các bệnh lý như tiểu đường, suy giáp, tăng ure máu có thể ảnh hưởng đến sự cân bằng của hệ thần kinh.
• Hội chứng Meniere làm suy giảm chức năng của hệ tiền đình.
• Chấn thương hoặc dị dạng tai trong có thể làm rối loạn quá trình xử lý tín hiệu thăng bằng của não bộ.
• U dây thần kinh số 8, sỏi nhĩ, giang mai thần kinh
• Tác dụng phụ của thuốc, rượu bia và chất kích thích: Có thể gây rối loạn hoạt động của não bộ và hệ tiền đình.
• Say tàu xe, bệnh lý nhãn cầu: Những người có vấn đề về thị giác, chẳng hạn như nhìn đôi, có thể gặp khó khăn trong việc giữ thăng bằng.
• Thiểu năng tuần hoàn sống nền, hạ huyết áp tư thế
• Các bệnh lý thần kinh trung ương: Hội chứng Wallenberg, Parkinson, đau đầu Migraine, nhồi máu tiểu não, xơ cứng rải rác hay khối u tiểu não đều có thể gây ảnh hưởng đến hệ tiền đình.

Rối loạn tiền đình có nguy hiểm không?

Sự xuất hiện của triệu chứng chóng mặt có liên quan chặt chẽ đến hệ thống tiền đình và rối loạn chức năng của hệ thống tiền đình, dẫn đến rối loạn thăng bằng. Vì vậy, bệnh nhân sẽ dễ bị té ngã do rối loạn chức năng thăng bằng, kèm theo các biến chứng khác như gãy xương, chấn thương sọ não,...

Biến chứng nguy hiểm nhất của bệnh rối loạn tiền đình là gây đột quỵ do máu lên anox kém. Bệnh có thể kéo dài theo tuần, tháng hoặc thậm chí là lâu hơn. Điều này có ảnh hưởng không nhỏ tới cuộc sống của người bệnh. Do đó cần phải tích cực xử lý căn bệnh nguyên phát gây chóng mặt và tăng cường phục hồi chức năng tiền đình.

Xem thêm:

• Vì sao tỷ lệ rối loạn tiền đình ở người trẻ ngày càng gia tăng? Nguyên nhân và giải pháp
  
• Rối loạn tiền đình ở người già: Ăn gì, kiêng gì để cải thiện sức khỏe?
  

Triệu chứng rối loạn tiền đình

Các triệu chứng của rối loạn tiền đình có thể nhẹ hoặc có thể nghiêm trọng, dẫn đến tàn tật hoàn toàn.

Bệnh rối loạn tiền đình đi kèm các triệu chứng đặc trưng bao gồm:

• Hoa mắt, chóng mặt: Người bệnh cảm giác như bị chao đảo, quay cuồng, khó khăn trong việc đứng lên và ngồi xuống. Triệu chứng này xuất phát từ nguyên nhân bị tổn thương của các dây thần kinh ngoại biên hoặc hệ thần kinh não bộ bị chèn ép. Các triệu chứng sẽ dần thuyên giảm sau khi nghỉ ngơi.
• Khó khăn trong việc giữ thăng bằng: Khi di chuyển, người bệnh cần phải bám víu vào người bên cạnh hoặc các vật khác. Điều này xảy ra là do sự tắc nghẽn ở tiểu não, toàn bộ tiền đình, mắt và ngoại tháp mà ra. 
• Mất ngủ: Người bệnh bị giảm sự tập trung, khả năng chú ý, lo lắng quá mức, đầu óc luôn trong trạng thái lâng lâng, mơ hồ và có cảm giác sợ ngã.
• Một số triệu chứng khác: Giảm thị lực, ù tai, nhạy cảm với ánh sáng, tim đập nhanh, đánh trống ngực, hồi hộp, buồn nôn, tăng huyết áp, huyết áp thấp, tay chân run rẩy, đau đầu,....

Cách điều trị rối loạn tiền đình 

Mặc dù không gây nguy hiểm cho tính mạng người bệnh nhưng nếu không được điều trị kịp thời, bệnh có thể để lại hệ luỵ cho sức khỏe, tác động đến diễn tiến của nhiều bệnh lý khác. Vì vậy:

Việc điều trị các rối loạn tiền đình tùy theo chẩn đoán và nguyên nhân của từng người bệnh

• Người bệnh cần tuân thủ chặt chẽ hướng dẫn của bác sĩ và sử dụng thuốc đúng theo chỉ định để đảm bảo hiệu quả điều trị. Các loại thuốc thường được kê đơn có thể bao gồm thuốc giảm chóng mặt, buồn nôn; thuốc tăng cường tuần hoàn máu não giúp cải thiện lưu thông máu và cung cấp oxy cho não; thuốc thúc đẩy chuyển hóa tế bào thần kinh nhằm hỗ trợ chức năng hệ thần kinh; và thuốc ức chế canxi có tác dụng giãn mạch, giảm nguy cơ co thắt mạch máu. Tuy nhiên, mỗi bệnh nhân có tình trạng sức khỏe khác nhau, do đó, bác sĩ sẽ dựa vào kết quả xét nghiệm lâm sàng để xác định nguyên nhân và mức độ tổn thương, từ đó đưa ra phác đồ điều trị phù hợp. Việc tự ý sử dụng thuốc mà không có sự tư vấn y khoa có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe.
• Tập luyện các bài tập phục hồi chức năng tiền đình. Các bài tập sẽ giúp tăng cường hoạt động phối hợp với các bộ phận cơ thể, giúp não nhận biết và xử lý các tín hiệu nhịp nhàng hơn; 
• Ăn uống lành mạnh và nghỉ ngơi đủ giấc;
• Nếu các phương pháp trên không hiệu quả hoặc người bệnh có tiền sử mắc các bệnh lý như tăng huyết áp, xơ vữa mạch, tiểu đường,...thì có thể cân nhắc điều trị bằng phương pháp phẫu thuật. 

Biện pháp phòng tránh và dự phòng bệnh rối loạn tiền đình 

Nhằm phòng tránh có thể xảy ra bất ngờ, người bệnh cần lưu ý một số yếu tố sau:

• Hạn chế đọc sách, sử dụng các thiết bị điện tử như điện thoại, máy tính khi đang di chuyển bằng ô tô, tàu. Nếu xuất hiện tình trạng chóng mặt có thể nằm xuống và hít thở đều, nhắm mắt để giảm kích thích của ánh sáng;
• Tránh đi máy bay nếu bạn đang bị viêm xoang, viêm tai hoặc tai bị tắc nghẽn;
• Tránh nghe nhạc với âm thanh lớn, tránh đi ra ngoài trời nắng mà không có đồ che chắn; 
• Tập luyện thể dục thể thao đều đặn để tăng cường lưu thông não, thận trọng với các hoạt động quá sức; 
• Hạn chế căng thẳng. Lập kế hoạch và phân bố công việc hợp lý để tránh quá tải; 
• Xây dựng chế độ dinh dưỡng hàng ngày đủ chất, lành mạnh. Hạn chế ăn mỡ động vật; 
• Uống đủ nước mỗi ngày, tối thiểu 1,5 - 2 lít nước/ngày để hỗ trợ quá trình trao đổi chất trong cơ thể diễn ra hiệu quả; 
• Không sử dụng chất kích thích có hại, uống bia rượu nhiều; 
• Thường xuyên đi khám sức khỏe định kỳ 6 tháng/lần để kịp thời phát hiện và điều trị các bất thường trong cơ thể.

Kết bài

Rối loạn tiền đình không chỉ là vấn đề thoáng qua mà còn tiềm ẩn nhiều hệ lụy nguy hiểm nếu chủ quan. Nhận biết sớm các dấu hiệu và áp dụng những biện pháp phòng ngừa khoa học chính là chìa khóa giúp bạn kiểm soát bệnh hiệu quả, bảo vệ sức khỏe lâu dài.