Rối loạn tiền đình trung ương: Nếu không điều trị sớm, hậu quả ra sao?

Tổng quan về bệnh rối loạn tiền đình trung ương 

Hệ thống tiền đình bao gồm các bộ phận của tai trong, dây thần kinh sọ số 8 và não bộ đảm nhiệm vai trò xử lý thông tin cảm giác liên quan đến sự cân bằng và chuyển động của cơ thể. Bất kỳ bệnh lý hoặc chấn thương làm tổn thương các thành phần trên đều gây nên hội chứng tiền đình. 

Hội chứng tiền đình được phân thành 2 loại: Hội chứng tiền đình ngoại biên & Hội chứng tiền đình trung ương. 

Cơ sở của sự phân chia này phụ thuộc vào vị trí rối loạn chức năng của con đường phản xạ tiền đình. 

Hệ thống tiền đình 

Rối loạn tiền đình trung ương là gì?

Rối loạn tiền đình trung ương là 1 trong 2 dạng của hội chứng rối loạn tiền đình, chiếm tỷ lệ mắc bệnh nhỏ, khoảng 5 – 10%. Tình trạng tiền đình bắt nguồn từ các vấn đề về não và thân não, xảy ra khi bộ phận tai phía trong cùng với não bộ gặp phải tổn thương khiến cho cơ thể mất đi khả năng duy trì sự tự cân bằng.

Mặc dù không quá nguy hiểm nhưng có thể khiến cho người bệnh cảm thấy mệt mỏi, kiệt sức, giảm hiệu suất làm việc và gây ra những sự cố không mong muốn như tai nạn giao thông, tai nạn lao động do thiếu sự tập trung. 

So với rối loạn tiền đình ngoại biên, hội chứng này thường ít phổ biến hơn, tuy nhiên thời gian mắc bệnh lại kéo dài và khó điều trị hơn. 

Rối loạn tiền đình trung ương khác gì với rối loạn tiền đình ngoại biên?

Rối loạn tiền đình được phân thành 2 loại chính, bao gồm: Rối loạn tiền đình ngoại biên và rối loạn tiền đình trung ương, dựa trên vị trí tổn thương và nguyên nhân gây bệnh.

Rối loạn tiền đình ngoại biên xảy ra do tổn thương ở tai trong hoặc dây thần kinh tiền đình, thường được điều trị bằng cách giải quyết nguyên nhân cơ bản và sử dụng thuốc giảm triệu chứng. Còn rối loạn tiền đình trung ương do tổn thương não gây ra, đặc biệt là các vùng kiểm soát thăng bằng và phối hợp vận động, đòi hỏi can thiệp sâu hơn, tập trung vào việc điều trị các tổn thương ở hệ thần kinh trung ương.

Cơ chế khởi phát bệnh rối loạn tiền đình trung ương 

Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến hội chứng rối loạn tiền đình trung ương, cụ thể:

• Thiếu máu não: Mạch máu não là hệ thống có cấu trúc rất phong phú - nơi xảy ra quá trình trao đổi chất và chuyển hóa khiến cho các gốc tự do được sản sinh không ngừng. Các gốc tự do này sẽ liên tục tấn công lên lớp nội mạc mạch máu khiến thành mạch bị tổn thương, tạo điều kiện tích tụ cho các chất béo, cholesterol và phospholipid. Chính sự tích tụ này đã tạo nên các mảng xơ vữa làm lòng mạch bị hẹp lại, giảm lưu lượng máu lên não dẫn đến rối loạn tiền đình, tăng nguy cơ đột quỵ. 
• Thoái hoá đốt sống cổ: Đối với những người bị thoái hoá đốt sống cổ sẽ hình thành nên những gai xương, vôi hoá dây chằng hay xơ vữa động mạch,...khiến cho ống thông bị hẹp lại. Ở một số tư thế, động mạch bị chèn ép làm cho não không nhận được đủ lượng máu cần thiết dẫn đến rối hội chứng tiền đình trung ương. 

Bệnh nhân bị viêm xoang có nguy cơ bị rối loạn tiền đình trung ương

• Viêm xoang: Viêm xoang khiến cho niêm mạc ở mũi sưng phồng, quá trình lấy khí của tai không được ổn định. Ngoài ra, việc xì mũi quá mạnh, rửa mũi sai cách cũng khiến mủ xoang tràn vào ống vòi nhĩ gây viêm tai. Bên cạnh đó, người bệnh còn xuất hiện thêm các triệu chứng chóng mặt, khó chịu trong người, lâng lâng, phần đầu có vấn đề, giảm thính lực,...có thể nói đây là những biến chứng nghiêm trọng gây bệnh. 
• Huyết áp thấp: Yếu tố nguy cơ này chiếm tới 30% trong tổng các nguyên nhân khởi phát bệnh. Huyết áp thấp sẽ ảnh hưởng tới các mạch máu, khiến cho tuần hoàn máu kém khiến máu lưu thông lên não giảm do hình thành các mảng xơ vữa. Từ đây sẽ dẫn đến hệ thống tiền đình tiếp nhận sai thông tin gây rối loạn tiền đình. 
• Một số nguyên nhân khác: Bao gồm nhiễm độc, nhiễm trùng, chấn thương sọ não, nhược giáp, tiểu đường,....

Dấu hiệu nhận biết tình trạng rối loạn tiền đình trung ương 

Ở mỗi người bệnh, mức độ nặng nhẹ của hội chứng rối loạn tiền đình trung ương là khác nhau:

• Chóng mặt, đầu óc quay cuồng, đi đứng không vững, khó khăn khi thay đổi tư thế; 
• Rung giật nhãn cầu; 
• Khó giữ trọng tâm cơ thể, dễ vấp ngã, dáng đi như người say rượu; 
• Buồn nôn và nôn rất nhiều; 
• Tụt huyết áp, có thể bị ngất, mất ý thức; 
• Giảm trí nhớ, tập trung kém; 
• Nhạy cảm với tiếng ồn lớn và ánh sáng mạnh; 
• Hoa mắt, mệt mỏi, chân tay tê bì, run rẩy, suy nhược cơ thể; 
• Mất thính lực tạm thời hoặc điếc đặc.

Chóng mặt, đau đầu là những biểu hiện phổ biến nhất của người bệnh

Các biểu hiện của rối loạn tiền đình trung ương khác với rối loạn tiền đình ngoại biên vì quá trình khởi phát chậm, triệu chứng ban đầu thường mơ hồ. 

Phương pháp chẩn đoán và điều trị hội chứng rối loạn tiền đình trung ương

Để có thể xác định được bệnh, bước đầu bác sĩ sẽ tiến hành thăm khám lâm sàng dựa trên các biểu hiện của bệnh nhân kết hợp với việc khai thác tiền sử bệnh. Từ đó có thể chỉ định bệnh nhân thực hiện chiếu chụp và xét nghiệm cần thiết để đánh giá chính xác như:

• Xét nghiệm máu cơ bản; 
• Chụp X - quang cột sống cổ; 
• Siêu âm đốt sống cổ; 
• Đo điện não; 
• Chụp CT - Scan hoặc MRI sọ não.

Nhằm kiểm soát các cơn hoa mắt, chóng mặt hoặc buồn nôn, bác sĩ có thể chỉ định người bệnh sử dụng một số loại thuốc, bao gồm:

• Thuốc hỗ trợ tăng cường tuần hoàn não: Piracetam dạng uống hoặc dạng viêm, dạng tiêm tĩnh mạch; 
• Thuốc an thần: Diazepam, Lorazepam; 
• Thuốc ức chế kênh canxi, chọn lọc mạch máu não: Flunarizine (Sibelium), Cinnarizin (Stugeron);
• Thuốc hỗ trợ điều chỉnh suy giảm chức năng tiền đình: Ginkgo biloba; 
• Chóng mặt: Thuốc Tanganil (Acetyl DL Leucin);
• Buồn nôn: Metoclopramide dạng tiêm.

Biến chứng nghiêm trọng khi không chữa trị rối loạn tiền đình trung ương sớm

Bệnh nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, bệnh có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng. Cụ thể:

Người bệnh có nguy cơ cao gặp phải tai nạn do mất thăng bằng, dẫn đến chấn thương nghiêm trọng. Ngoài ra, các triệu chứng kéo dài như chóng mặt, mất tập trung và mệt mỏi có thể ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng cuộc sống, gây suy giảm hiệu suất công việc và tăng nguy cơ mắc các bệnh tâm lý như trầm cảm và lo âu. Đặc biệt, rối loạn tiền đình trung ương có thể là dấu hiệu của các bệnh lý nguy hiểm như tai biến mạch máu não, u não hoặc xơ cứng rải rác. 

Do đó, việc chậm trễ trong chẩn đoán và điều trị có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng, thậm chí đe dọa tính mạng. 

Xem thêm:

• Dấu hiệu nhận biết rối loạn tiền đình sớm và cách phòng ngừa
  
• Rối loạn tiền đình ở người già: Ăn gì, kiêng gì để cải thiện sức khỏe?
  

Biện pháp dự phòng rối loạn tiền đình trung ương 

Rối loạn tiền đình trung ương là tình trạng rối loạn chức năng của hệ thống tiền đình do tổn thương tại não bộ, gây ra các triệu chứng như chóng mặt, mất thăng bằng và buồn nôn. Để dự phòng hiệu quả tình trạng này, việc duy trì một lối sống lành mạnh và thực hiện các biện pháp cụ thể là rất quan trọng.

Xây dựng một lối sống lành mạnh giúp kiểm soát tốt hội chứng

• Luyện tập thể dục thể thao đều đặn, thường xuyên đặc biệt là các bài tập liên quan đến vùng đầu và cổ, giúp tăng cường tuần hoàn máu và cải thiện chức năng tiền đình;
• Cung cấp đủ nước cho cơ thể, tối thiểu 2 lít mỗi ngày, đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì cân bằng dịch và hỗ trợ hoạt động của hệ thần kinh;
• Chế độ dinh dưỡng cân bằng, đảm bảo đầy đủ các nhóm chất góp phần quan trọng trong việc phòng ngừa rối loạn tiền đình trung ương; 
• Hạn chế căng thẳng, lo lắng và áp lực thông qua các hoạt động thư giãn như thiền, yoga hoặc nghe nhạc nhẹ giúp giảm nguy cơ khởi phát các triệu chứng;
• Tránh ngồi làm việc quá lâu trước màn hình máy tính hoặc xem tivi trong thời gian dài;
• Hạn chế sử dụng các chất kích thích không tốt cho sức khoẻ như rượu bia, thuốc lá, cà phê.

Rối loạn tiền đình trung ương không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống mà còn tiềm ẩn các biến chứng nguy hiểm nếu không được kiểm soát kịp thời. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu cảnh báo, kết hợp với thói quen sinh hoạt lành mạnh và thăm khám chuyên khoa định kỳ là chìa khóa giúp giảm thiểu rủi ro.