Theo kết quả từ cuộc điều tra mẹ và bé sơ sinh ở Việt Nam, thì có 71,5% sản phụ tử vong do tai biến sản khoa, trong đó tai biến thuyên tắc ối chiếm 34,7%. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp những thông tin hữu ích về tai biến nguy hiểm này, các dấu hiệu nhận biết, nguyên nhân dẫn tới cũng như những nhóm đối tượng có nguy cơ cao, đồng thời đưa ra những phương pháp chẩn đoán và điều trị phù hợp cho thai phụ.
Thuyên tắc ối là gì?
Thuyên tắc ối (tắc mạch ối) là tình trạng nước ối, tế bào thai nhi, tơ, lông tóc hoặc các mảnh vụn khác thâm nhập vào mạch máu của người mẹ thông qua hệ thống tĩnh mạch nơi nhau thai bám vào. Hiện tượng này sẽ dẫn tới một số phản ứng sốc phản vệ trên cơ thể người mẹ, dẫn đến làm suy tim phổi cấp và xuất huyết trầm trọng.
Tai biến này có thể xảy ra trong toàn bộ thai kỳ, có thể trong lúc chuyển dạ, sau khi mổ lấy thai, sảy thai, chấn thương bụng, chọc nước ối hoặc sau sinh. Đây là một bệnh lý nguy hiểm nhưng nếu phát hiện sớm và xử lý kịp thời có thể cứu sống cả mẹ và con.
Thuyên tắc ối có thể xảy ra ở bất kỳ thời điểm nào trong thai kỳ
Dấu hiệu, triệu chứng nhận biết tắc mạch ối
Các triệu chứng, dấu hiệu bạn thường thấy ở sản phụ mắc thuyên tắc ối là khi sản phụ khó thở kèm cao huyết áp. Quá trình này xảy ra và tiến triển rất nhanh và sẽ dẫn đến ngừng tim phổi, sản phụ rơi vào trạng thái hôn mê. Nếu người mẹ sống sót qua giai đoạn đầu tiên này sẽ bước vào giai đoạn thứ hai với triệu chứng chảy máu và có thể kèm theo rét run nặng, ho, nôn ói và cảm giác khó chịu trong miệng. Vì chảy máu quá mức sẽ đưa sản phụ đến rối loạn đông máu, suy thai cấp.
Cần chú ý khi sản phụ mắc các triệu chứng dưới đây phải được đưa đến cứu cấp ngay lập tức để xử lý sớm nhất, tránh những biến chứng về sau:
- Sản phụ xảy ra tình trạng hạ huyết áp và ngừng tim đột ngột.
- Sản phụ gặp tình trạng hạ oxy máu cấp và ngưng thở.
- Bệnh lý đông máu xảy ra đột ngột, các xét nghiệm cho thấy bằng chứng tiêu thụ nội mạch hoặc tán huyết hoặc xuất huyết lâm sàng trầm trọng.
- Diễn ra trong quá trình thai phụ chuyển dạ hay mổ lấy thai hoặc trong vòng 30 phút đầu sau sinh.
- Trước đó sản phụ không có bất kỳ bệnh lý nội khoa như tim mạch, tiêu hóa, hô hấp, bệnh về máu…
Dấu hiệu nhận biết thuyên tắc ối mẹ bầu nên nắm rõ
Nguyên nhân gây thuyên tắc ối do đâu?
Các chuyên gia Sản khoa cho biết, nguyên nhân gây thuyên tắc ối là do dịch nước ối tràn vào tĩnh mạch tử cung gây ra phản ứng sốc phản vệ của cơ thể, đồng thời sẽ gồm có 3 điều kiện sau:
- Vỡ màng ối: Tình trạng vỡ màng ối sớm khiến nước ối bị chảy ra ngoài khiến cho mạch máu tĩnh mạch bị tổn thương. Nước ối sẽ thông qua hệ thống tĩnh mạch đi vào đường máu của người mẹ, dẫn đến cơ chế phản ứng tự vệ của cơ thể và cơ chế đông máu diễn ra bất thường.
- Vỡ tĩnh mạch tử cung hay cổ tử cung làm cho các tĩnh mạch trong tử cung không ổn định và nước ối chạy vào mạch máu.
- Áp lực buồng tử cung cao hơn áp lực tĩnh mạch: Áp lực tử cung quá lớn (có thể do đã từng sinh con nhiều lần, hay trước hợp đa thai) tạo điều kiện cho nước ối xâm nhập vào cơ thể người mẹ.
Vỡ màng ối nguyên nhân gây ra thuyên tắc ối
Đối tượng nào có nguy cơ cao bị thuyên tắc ối?
Dưới đây là các nhóm phụ nữ có nguy cơ cao mắc thuyên tắc ối:
- Nhóm cao tuổi: Nếu mang bầu ở độ tuổi trên 35 có nguy cơ cao hơn so với nhóm trẻ hơn.
- Bất thường nhau thai, đa nhau thai hoặc sinh con nhiều lần.
- Nhóm có tiền sử mắc chứng tiền sản giật
- Nhóm đã từng lấy thai, hoặc đẻ đường dưới có sự can thiệp của thủ thuật Forceps, giác kéo, chọc hút nước ối. Vì phương pháp này có thể phá vỡ hàng rào vật lý giữa thai phụ và thai nhi.
Ngoài ra, còn có vài nhóm khác có khả năng mắc như:
- Thai chết lưu hay thai suy
- Rách cổ tử cung cao, rách đoạn dưới cổ tử cung
- Thai to
- Chọc dò ối
- Ối vỡ
Thuyên tắc ối có nguy hiểm không?
Thuyên tắc ối có thể xuất hiện ở bất kỳ thời điểm nào của thai kỳ không thể tiên lượng trước. Tùy vào từng tình trạng của người mẹ mà sẽ có những biến chứng khác nhau.
Nếu thuyên tắc ối nếu không có được can thiệp y tế kịp thời sẽ tăng những nguy cơ bệnh tật, dị dạng cho thai nhi, làm trẻ bị trì trệ, kém phát triển ở tương lai. Hơn thế nữa, nếu tình trạng tai biến nguy kịch và không được chữa trị kịp thời gia tăng tỷ lệ tử vong cho sản phụ và thai nhi.
Theo các bác sĩ chuyên khoa chia sẻ, thuyên tắc ối là một trong những tai biến sản khoa vô cùng nguy hiểm và có thể ảnh hưởng đến tim mạch, phổi, đường hô hấp. Thai phù có thể gặp tình trạng tím tái đột ngột, rối loạn máu đông,... đặc biệt nguy hiểm với thai phụ mắc đái tháo đường.
Khi thai phụ bị thuyên tắc ối nhưng không được phát hiện, điều trị kịp thời, nhanh chóng có thể dẫn đến hậu quả đáng tiếc như:
- Suy hô hấp và tuần hoàn cấp: Do nước ối xâm nhập vào máu, gây ra phản ứng viêm mạnh mẽ, dẫn đến suy hô hấp và tuần hoàn cấp tính. Biểu hiện: khó thở đột ngột, tím tái, tụt huyết áp, rối loạn ý thức.
- Rối loạn đông máu: Gây chảy máu ồ ạt, không cầm được, dẫn đến thiếu máu não, suy đa cơ quan và tử vong.
- Suy gan, suy thận: Do thiếu máu và rối loạn chuyển hóa, thai phụ có thể bị suy gan, suy thận.
- Tổn thương não: Do não không được cung cấp đủ oxy.
- Nguy cơ tử vong cao
Can thiệp y tế kịp thời sẽ giảm các biến chứng cho thai nhi
Phương pháp chẩn đoán và điều trị thuyên tắc ối
Chẩn đoán
Lâm sàng: Thường xuất hiện đột ngột, có thể trong lúc chuyển dạ khi sinh, hoặc sau sinh, hiếm khi xảy ra sau 48 giờ sau khi sinh. Đầu tiên là các dấu hiệu suy hô hấp, tím tái xảy ra đột ngột trong vài phút, sau đó là tụt huyết áp, phù phổi, choáng và có các biểu hiện về thân kinh như mất ý thức, co giật.
Có các tiêu chuẩn để chẩn đoán bệnh lý thuyên tắc ối:
- Tụt huyết áp hay sốc tim
- Thai phụ bị thiếu oxy cấp tính và suy hô hấp
- Thai phụ lâm vào tình trạng hôn mê hoặc co giật
- Đông máu nội mạch lan tỏa (DIC)
Điều trị
Bệnh thuyên tắc ối có các phương pháp điều trị phổ biến sau:
- Đặt catheter: bác sĩ dùng ống catheter đặt vào một trong các động mạch để theo dõi huyết áp cơ thể. Đồng thời, bác sĩ đặt ống catheter vào tĩnh mạch ở ngực (thông tĩnh mạch trung tâm) để truyền dịch, thuốc hoặc máu.
Đặt ống catheter vào tĩnh mạch ở ngực để điều trị thuyên tắc ối
- Cung cấp oxi: đặt ống thở vào khí quản để hỗ trợ quá trình thở của sản phụ.
- Sử dụng thuốc: sử dụng các loại thuốc để cải thiện và bổ trợ chức năng tim. Bên canh đó có những loại thuốc có thể được sử dụng để giảm áp lực chất lỏng vào tim, phổi.
- Truyền máu: Nếu sản phụ mất máu quá nhiều cần được hỗ trợ truyền máu và dịch thay thế sớm nhất có thể.
Thuyên tắc ối không thể dự báo trước, nên khi có những dấu hiệu cảnh báo, thai phụ cần được kiểm tra và cấp cứu kịp thời. Việc hồi sức tích cực và điều trị phù hợp với tình trạng của sản phụ là yếu tố quyết định hy vọng cứu sống mẹ và thai nhi.
Mẹ bầu nên phòng ngừa thuyên tắc ối như thế nào?
Theo các nhà nghiên cứu y học, hiện chưa có phương pháp cụ thể để dự phòng tai biến nguy hiểm này. Tuy nhiên, nhờ sự phát triển của y học, công nghệ siêu âm hiện đại và quá trình thăm khám thai định kỳ có thể hỗ trợ phát hiện các dấu hiệu bất thường, cảnh báo và xử lý sớm để hạn chế mức thấp nhất các hậu quả đáng tiếc xảy ra.
Luôn chăm sóc, bảo vệ và theo dõi quá trình mang thai là lựa chọn tốt nhất để tránh được những tai biến sản khoa nói chung và căn bệnh thuyên tắc ối này. Đặc biệt, khi cơ thể sản phụ có những dấu hiệu bất thường cần đến ngay bệnh viện để có biện pháp hỗ trợ sớm nhất.
Bảo vệ và theo dõi tốt quá trình mang thai để phòng tránh thuyên tắc ối
Theo dõi thai kỳ và trọn gói đi sinh tại Bệnh viện Đa khoa Phương Đông
Việc phát hiện sớm những dấu hiệu của thuyên tắc ối sẽ hạn chế được tối đa trường hợp xấu nhất cho cả mẹ và bé. Chính vì vậy, mẹ bầu cần được tư vấn và hỗ trợ bởi các chuyên gia, bác sĩ giàu kinh nghiệm. Do đó, sản phụ có thể nắm bắt rõ tình trạng sức khoẻ của thai nhi để phòng tránh sớm thuyên tắc ối và các vấn đề sức khoẻ khác.
Phát hiện sớm tình trạng thuyên tắc ối nhờ hệ thống siêu âm hiện đại, tiên tiến như: siêu âm 2D, 3D, máy siêu âm 4D GE HealthCare Voluson S6 được nhập khẩu trực tiếp từ Mỹ,... Ngoài ra, xét nghiệm sàng lọc thai kỳ đầy đủ để xác định các nguy cơ tiềm ẩn.
Đội ngũ y bác sĩ có tay nghề cao, giàu kinh nghiệm giúp phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường có thể dẫn đến thuyên tắc ối. Đồng thời sẵn sàng xử lý khẩn cấp khi thai phụ có dấu hiệu thuyên tắc ối.
Dịch vụ chăm sóc thai kỳ toàn diện, theo dõi sức khỏe thai phụ chặt chẽ giúp hạn chế tối đa nguy cơ thai phụ gặp các các biến chứng sản khoa, trong đó có thuyên tắc ối. Tư vấn và hướng dẫn sản phụ các biện pháp phòng ngừa bệnh tại nhà giúp giảm thiểu nguy cơ.
Với gói dịch vụ thai sản trọn gói, các bác sĩ sẽ luôn đồng hành trong suốt hành trình 9 tháng 10 ngày, khoảnh khắc vượt cạn cũng như giai đoạn hậu sản. Bên cạnh đó, mẹ bầu có thể tối ưu chi phí với BHYT, BHXH và các ưu đãi lớn.
Để được thăm khám và phát hiện nguy cơ tiềm ẩn của thuyên tắc ối, mẹ bầu có thể Đặt lịch khám hoặc liên hệ theo số Hotline 1900 1806 để được tư vấn sớm nhất.