Tinh hoàn: Cấu tạo, chức năng và các bệnh lý thường gặp

Tinh hoàn là gì?

Tinh hoàn là khái niệm cực kỳ quen thuộc nhưng trên thực tế, không phải ai cũng biết nó thực sự là gì? Theo các chuyên gia, bác sĩ, tinh hoàn là một bộ phận quan trọng của cơ quan sinh dục nam có hình bầu dục nằm ở vị trí giữa dương vật và hậu môn.

Tinh hoàn nam giới có hình bầu dục nằm ở vị trí giữa dương vật và hậu môn

Nam giới bình thường có hai tinh hoàn, một bên trái và một bên phải. Trong độ tuổi trưởng thành, mỗi tinh hoàn sẽ nặng trung bình khoảng 20-25g. Tuy nhiên theo khảo sát, phần lớn tinh hoàn bên trái thường nhẹ hơn bên phải.

Cấu tạo của Tinh hoàn & cơ chế sinh tinh

Cấu tạo tinh hoàn nam giới bao gồm có các mạch máu và các ống sinh tinh. Mỗi tinh hoàn dài từ 4 - 5cm và được bao bọc trong lớp vỏ xơ dày, trắng được gọi là bao cân trắng. Trong bao cân trắng này, tinh hoàn sẽ được phân chia thành 200 - 400 thùy nhỏ. Trong mỗi thùy lại chứa tới 2-4 ống sinh tinh cuộn xoắn lại với nhau và được phân cách bởi các vách xơ. Đây cũng chính là nơi trực tiếp sản sinh ra tinh trùng mỗi ngày.

Như vậy, về tổng thể cấu tạo tinh hoàn, mỗi tinh hoàn có khoảng từ 400 đến 600 ống sinh tinh nằm thành các vòng cung nối với nhau tại một đầu. Phần đầu còn lại sex đổ vào mào tinh.

Cấu tạo tinh hoàn nam giới bao gồm có các mạch máu và các ống sinh tinh

Ở giữa các ống sinh tinh có chứa những mạch máu thần kinh và các tế bào Leydig sở hữu nhiệm vụ tiết ra hormone testosterone (chiếm 95% lượng testosterone trong cơ thể). Đây là loại  hormone giữ vai trò quan trọng trong việc điều hòa sự phát triển của tinh trùng cũng như hoạt động của các tuyến sinh dục phụ.

Chức năng của tinh hoàn

Tinh hoàn có hai chức năng chính là ngoại tiết và nội tiết. Cụ thể:

• Chức năng ngoại tiết: Tinh hoàn chịu trách nhiệm vô cùng quan trọng là sản xuất tinh trùng. Trùng bình, đối vời đàn ông còn trẻ tuổi, mỗi ngày hai tinh hoàn sản xuất khoảng 120 triệu tình trùng.
• Chức năng nội tiết: Tiết ra hormone sinh dục nam (chủ yếu là testosteron), quyết định các đặc tính sinh dục nam giới và điều khiển hoạt động của hệ sinh dục.

Các bệnh về tinh hoàn thường gặp có thể gây vô sinh

Có rất nhiều bệnh lý liên quan đến tinh hoàn có thể gây vô sinh mà chúng ta cần nắm rõ để phòng tránh và nhận biết kịp thời.

Tinh hoàn không đều

Tinh hoàn đóng vai trò quan trọng đối với việc duy trì nòi giống ở nam giới. Ở một số người, bộ phận này lại có sự chênh lệch về kích thước hoặc vị trí như bên cao bên thấp. Đó chính là hiện tượng tinh hoàn không đều. 

Hình ảnh tinh hoàn không đều và tinh hoàn bình thường

Nếu như sự chênh lệch của hai bên tinh hoàn không quá lớn đồng thời không kèm theo các dấu hiệu bất thường thì đây là một trường hợp không đáng lo ngại. Tuy nhiên, nếu tinh hoàn không đều kèm theo triệu chứng đau tinh hoàn, phần bìu bị sưng to hay xuất hiện các khối u bất thường,… thì lúc này, nam giới cần phải đến gặp bác sĩ để được thăm khám ngay.

Các nguyên nhân có thể khiến tinh hoàn không đều:

• Bẩm sinh: Có rất nhiều người ngay từ khi mới sinh ra đã gặp phải tình trạng tinh hoàn hai bên không đều nhau. 
• Tinh hoàn bị chấn thương: Khi một bên tinh hoàn của nam giới gặp phải một chấn thương nào đó sẽ gây ra tình trạng đau và sưng lên, từ đó tạo ra sự chênh lệch về kích thước của bộ phận này.
• Lớp da bìu quá rộng: Da bìu chính là phần bao bọc lấy tinh hoàn. Vì thế, khi lớp da này quá rộng cũng có thể khiến cho tinh hoàn bị một bên to bên nhỏ.

Triệu chứng bệnh:

• Hai bên tinh hoàn có kích thước không đều nhau, tức bên to, bên nhỏ.
• Hai bên tinh hoàn có vị trí không bằng nhau, tức bên cao, bên thấp.
• Tinh hoàn không đều kèm theo triệu chứng đau, sưng bìu, khối u,...hoặc không.

Viêm tinh hoàn

Viêm tinh hoàn bệnh lý điển hình mà nam giới rất hay mắc phải. Đây là tình trạng viêm nhiễm ở 1 hoặc cả 2 bên tinh hoàn do virus quai bị gây ra. Bệnh viêm tinh hoàn nếu không được phát hiện sớm và điều trị kịp thời có khả năng cao ảnh hưởng tới sức khỏe sinh sản, thậm chí gây vô sinh vĩnh viễn.

Hình ảnh tinh hoàn bị viêm

Triệu chứng bệnh:

• Biểu hiện tại tinh hoàn: Bìu tinh hoàn sưng đau, bị viêm, có thể tấy đỏ. Nam giới có cảm giác tức nặng, sờ vào tinh hoàn thì thấy cứng và đau nhiều hơn, đau khi quan hệ tình dục, có hiện tượng tràn dịch màng tinh hoàn mức độ nhẹ. Ngoài ra, khi bị viêm tinh hoàn, nam giới khi xuất tinh có thể có máu lẫn mủ cùng tinh dịch.
• Biểu hiện tại đường tiết niệu: Nhiễm trùng tiết niệu đi kèm triệu chứng tiểu buốt, cảm giác đau mơ hồ vùng hạ vị.
• Các biểu hiện toàn thân khác: Sốt, mệt mỏi, chán ăn.

Viêm mào tinh hoàn

Viêm mào tinh hoàn là tình trạng ống cuộn mặt sau tinh hoàn bị viêm khiến. Dấu hiệu nhận biết của bệnh bao gồm: ớn lạnh, nhiệt độ tăng cao (sốt cao), tinh hoàn cảm giác rất nặng và xuất hiện máu trong tinh dịch. Khi bị viêm mào tinh hoàn nếu quan hệ không an toàn sẽ làm cho bạn tình bị  viêm cơ quan sinh dục bởi bệnh có lây lan qua đường sinh dục. Nếu không điều trị viêm mào tinh hoàn, bệnh sẽ dẫn đến hoại tử tinh hoàn và khiến bệnh nhân vô sinh.

Triệu chứng bệnh:

• Vùng bìu sưng đau.
• Khi bệnh tiến triển nặng, tình trạng nhiễm khuẩn lan đến vùng lân cận của tinh hoàn có thể gây sốt và có thể tạo thành túi mủ (áp xe). Lúc này, người bệnh cần điều trị bằng thuốc kháng sinh kết hợp nghỉ ngơi, chườm đá để giảm sưng nề. Bên cạnh đó, một số trường hợp cũng cần dùng thiết bị nâng đỡ bìu hay thuốc chống viêm như ibuprofen.

Đau tinh hoàn

Hai bên tinh hoàn hoặc một bên tinh hoàn xuất hiện tình trạng đau khi sờ, nắn gọi là đau tinh hoàn. Nguyên nhân thường không rõ ràng, chủ yếu là giãn tĩnh mạch thừng tinh, chấn thương, quan hệ thô bạo. Nếu không điều trị sớm, đau tinh hoàn có thể dẫn đến vô sinh ở nam giới.

Tình trạng đau tinh hoàn có thể khởi phát do nhiều nguyên nhân

Triệu chứng bệnh: 

• Giai đoạn cấp tính, nam giới sẽ thấy tinh hoàn bị sưng, khi chạm vào bìu có cảm giác đau, cưng cứng. Một số trường hợp tinh hoàn bị phù nề, xuất hiện những cơn đau ở phần đùi, thâm chí có thể lan dần xuống háng. Ngoài ra, ớn lạnh hay sốt cao cũng là tình trạng hay gặp ở giai đoạn đau tinh hoàn cấp tính.
• Ở giai đoạn mãn tính: hai bên tinh hoàn và bộ phận sinh dục của nam giới sẽ bị sưng, phù nề to, gây đau đớn. Bên cạnh đó, tinh hoàn cũng bị teo nhỏ lại, gây ảnh hưởng về chức năng sinh lý. Khi quan hệ tính dục hoặc thủ dâm, tinh dịch được xuất ra đa phần có lẫn máu, mủ kèm mùi hôi tanh khó chịu ở lỗ sáo. Khi bị đau tinh hoàn mãn tính, nam giới thường dễ lâm vào trạng thái căng thẳng, stress do khó chịu khi cử động, đời sống tình dục bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Xoắn tinh hoàn 

Xoắn tinh hoàn xảy ra khi cuống của tinh hoàn bị xoắn quanh trục gây ra hiện tượng tắc nghẽn một phần hoặc tắc nghẽn toàn bộ mạch máu dẫn đến tinh hoàn làm cho máu không được lưu thông đến túi tinh, gây sưng đau tinh hoàn. Nếu không được xử trí sớm bệnh sẽ phá hủy tinh hoàn, khiến tinh hoàn bị hoại tử và phải cắt bỏ.

Triệu chứng bệnh:

• Nam giới có cảm giác đau đột ngột ở tinh hoàn.
• Tinh hoàn bị sưng, rất nhạy cảm khi sờ nắn.
• Tinh hoàn bị co lên cao.
• Buồn nôn hoặc nôn có thể kèm theo triệu chứng sốt.
• Đau vùng bụng, thường xuyên ngất và nhức đầu. 

Giãn tĩnh mạch tinh hoàn

Hện tượng các tĩnh mạch có nhiệm vụ đưa máu ra khỏi tinh hoàn bị giãn ra khi phần bao quanh tinh hoàn bị sưng lên gọi là giãn tĩnh mạch tinh hoàn. Biểu hiện của bệnh thường sưng, đau, khó chịu nhất là khi thời tiết nóng hoặc sau khi vận động. 

Giãn tĩnh mạch tinh hoàn còn gọi là bệnh giãn tĩnh mạch thừng tinh

Triệu chứng bệnh:

• Triệu chứng của bệnh giãn tĩnh mạch tinh hoàn thường không có hoặc không rõ ràng, nhất là ở giai đoạn sớm.
• Ở giai đoạn muộn hơn, người bệnh thường đối mặt với các triệu chứng là đau, sưng tinh hoàn, xuất hiện các búi tĩnh mạch giãn ở da bìu. Đặc biệt, cơn đau do bệnh giãn tĩnh mạch tinh hoàn sẽ khởi phát từ mức độ nhẹ đến nặng, đau tăng khi đứng hay khi vận động gắng sức, nặng lên về cuối ngày và thuyên giảm khi nằm ngửa.

Ung thư tinh hoàn

Ung thư tinh hoàn xảy ra khi các tế bào bất thường của tinh hoàn phân chia và phát triển một cách không kiểm soát. Một số trường hợp, khối u lành tính cũng tiến triển và trở thành ung thư. Ung thư tinh hoàn có thể xuất hiện ở một hay cả 2 bên ở nam giới trường thành.

Ung thư tinh hoàn là thể ung thư có tỉ lệ xuất hiện cực hiếm và cũng có khả năng chữa khỏi cao. Phẫu thuật chính là phương pháp điều trị phổ cập nhất. Theo đó 2 tinh hoàn của người bệnh sẽ bị cắt bỏ và có thể lấy cả hạch bạch huyết trong ổ bụng. Tiếp đó, bác sĩ sẽ dùng các tia có năng lượng cao để tấn công tế bào ung thư và hoá liệu pháp để diệt chúng.

Kết quả điều trị ung thư tinh hoàn phụ thuộc vào giai đoạn phát triển của bệnh. Trong trường hợp tế bào ung thư chưa lan tới hạch bạch huyết thì tỷ lệ khỏi bệnh rất cao, tới trên 98%. Ngay cả khi chúng đã di căn tới các bộ phận khác của cơ thể thì hoá liệu pháp cũng mang lại hiệu quả cao, tỷ lệ chữa khỏi bệnh lúc này là trên 90%. 

Ung thư tinh hoàn là bệnh lý nguy hiểm cần được phát hiện và điều trị sớm

Triệu chứng bệnh:

• Xuất hiện cục cứng ở tinh hoàn.
• Tinh hoàn không đều hoặc to ra bất thường.
• Người bệnh có cảm giác nặng nề ở bìu.
• Xuất hiện triệu chứng đau âm ỉ ở bẹn hay bụng dưới.
• Tinh hoàn bị đau.

Chấn thương tinh hoàn

Tinh hoàn nằm trong bìu, được “treo” phía ngoài của cơ thể nam giới và không có bất cứ cơ và xương bảo vệ cho nên dễ bị đụng chạm, bị tổn thương… Sau khi bị va đập mạnh do tai nạn do chơi thể thao, đánh nhau hay ngã xe,... tinh hoàn sẽ sang chấn. Nếu va đập mạnh bộ phận này thậm chí còn bị vỡ. Điều này chắc chắn sẽ ảnh hướng đến quá trình sản xuất tinh trùng cũng như khả năng sinh sản của nam giới.

Vỡ tinh hoàn là thể chấn thương tinh hoàn hiếm gặp. Lúc này tinh hoàn vì một nguyên nhân nào đó mà bị bị đè ép vào mặt phẳng cứng dẫn đến dò rỉ máu vào bìu. Trường hợp nặng, người bệnh cần phải can thiệp ngoại khoa để sửa lại chỗ vỡ và có thể cứu được tinh hoàn.

Triệu chứng bệnh:

• Đau tinh hoàn.
• Bầm tím và sưng nề tinh hoàn.

Khám và điều trị các bệnh về tinh hoàn ở đâu?

Như vậy, tinh hoàn là bộ phận đặc biệt quan trọng trong bộ máy sinh dục của nam giới. Chức năng của tinh hoàn là sản xuất ra tinh trùng và hormone sinh sản của nam giới. Chính vì vậy, nếu xuất hiện các dấu hiệu bất thường ở tinh hoàn, người bệnh cần đến cơ sở y tế để được khám và điều trị kịp thời. Ngoài ra, hãy tạo thói quen sinh hoạt lành mạnh, không hút, thuốc lá, uống rượu bia, không quan hệ linh tinh, không thủ dâm quá nhiều, căn uống đầy đủ chất dinh dưỡng, bổ sung đủ các vitamin khoáng chất….

BVĐK Phương Đông đang triển khai gói khám sức khỏe tổng quát dành cho nhiều đối tượng

Hiện nay, Bệnh viện Đa khoa Phương Đông đang triển khai gói khám sức khỏe tổng quát giúp sàng lọc, phát hiện sớm các bệnh lý bất thường về sức khỏe, chức năng sinh sản của nam giới để từ đó có hướng điều trị kịp thời tránh ảnh hưởng đến thiên chức làm bố. Mọi thắc mắc, vui lòng gọi 1900 1806 để được hỗ trợ chính xác nhất.

Mọi nam giới đều cần nắm rõ cấu tạo tinh hoàn, cơ chế sinh tinh cùng các bệnh lý liên quan đến bộ phận này. Đây là việc làm thiết thực giúp bạn chủ động phòng ngừa và phát hiện sớm những bệnh lý tại tinh hoàn có thể gây vô sinh ở nam giới.