Tốc độ máu lắng trong viêm khớp dạng thấp có ý nghĩa gì?

Tốc độ máu lắng trong viêm khớp dạng thấp là gì?

Tốc độ máu lắng (ESR) trong viêm khớp dạng thấp là một xét nghiệm dùng để đánh giá mức độ viêm trong cơ thể. Hay giải thích theo cách khác, đây là phép đo tốc độ các tế bào hồng cầu lắng xuống đáy ống nghiệm trong khoảng thời gian quy định, thường từ 1 - 2 giờ.

Khi cơ thể xảy ra các phản ứng viêm như viêm khớp dạng thấp, tốc độ lắng máu có xu hướng tăng cao do có sự thay đổi thành phần protein huyết tương. Dựa vào tốc độ lắng máu bình thường dưới đây, bác sĩ có thể chẩn đoán kết quả xét nghiệm:

• Đối với nam giới: <15mm/h (dưới 50 tuổi); <20mm/h (trên 50 tuổi).
• Đối với nữ giới: <20mm/h (dưới 50 tuổi); <30mm/h (trên 50 tuổi); 50mm/h (cuối thai kỳ hoặc thời kỳ hậu sản); <40mm/h (giai đoạn hành kinh).

Xét nghiệm tốc độ máu lắng trong viêm khớp dạng thấp

Xét nghiệm tốc độ lắng máu không những hỗ trợ công tác chẩn đoán bệnh lý viêm khớp dạng thấp, mà còn giúp theo dõi diễn tiến bệnh và đánh giá kết quả điều trị. Bác sĩ có thể kết hợp kết quả ESR với các chỉ số CRP, RF, Anti-CCP, CCP để đưa kết luận cuối cùng.

Khi nào cần xét nghiệm tốc độ lắng máu?

Xét nghiệm tốc độ máu lắng thường được chỉ định khi bác sĩ nghi ngờ bệnh nhân bị rối loạn sinh học liên quan đến viêm mạn tính hay bệnh lý tự miễn như viêm khớp dạng thấp. Hoặc bệnh nhân tự đi khám do cơ thể xuất hiện các biểu hiện bất thường dưới đây:

• Sau khi ngủ dậy, đứng hoặc ngồi quá lâu ở một tư thế cảm thấy khớp bị cứng.
• Tình trạng cứng khớp kéo dài hàng giờ khiến người bệnh gặp khó khăn khi di chuyển.
• Dưới da xuất hiện các vết sưng bất thường, kích thước dao động 5 - 15mm. Thường xuất hiện ở các khớp cổ tay, khuỷu tay, đầu gối hoặc ngón tay.
• Triệu chứng của thiếu máu, da nhợt nhạt, sốt, mệt mỏi kéo dài.

Những trường hợp nghi ngờ viêm khớp dạng thấp

Đây không phải là các triệu chứng bệnh viêm khớp dạng thấp điển hình, người bệnh dễ bị nhầm lẫn với các bệnh lý khác. Vì vậy cần thực hiện xét nghiệm chuyên sâu như đo tốc độ lắng máu để tìm nguyên nhân chính xác.

Cách xét nghiệm tốc độ lắng máu trong viêm khớp dạng thấp

Đo tốc độ lắng máu trong viêm khớp dạng thấp là xét nghiệm đơn giản, bệnh nhân không cần chuẩn bị quá nhiều trước khi lấy máu, trừ khi có chỉ định y tế. Các bước diễn ra như sau:

• Bước 1: Nhân viên y tế tiến hành lấy 2ml máu từ tĩnh mạch người bệnh.
• Bước 2: Đưa lượng máu lấy được vào ống chứa chất chống đông EDTA.
• Bước 3: Chuyển mẫu máu đã lấy sang một ống nhỏ, dài và giữ yên theo phương thẳng đứng trong 1 - 2 giờ.

Kỹ thuật xét nghiệm tốc độ máu lắng tại cơ sở y tế

Kết quả lắng đọng hồng cầu trong ống nghiệm sẽ được đánh giá bằng mắt thường hoặc máy phân tích tự động. Nếu tình trạng viêm trong cơ thể diễn tiến mạnh thì chỉ số xét nghiệm càng cao, cảnh báo bệnh lý viêm khớp dạng thấp đang hoạt động.

Phương pháp chẩn đoán viêm khớp dạng thấp khác

Viêm khớp dạng thấp là một bệnh lý tự nhiễm, bị tấn công bởi chính các kháng thể hoặc yếu tố bảo vệ khác của cơ thể. Để đưa kết luận, chẩn đoán phân biệt cũng như xác định mức độ viêm, người bệnh có thể cần tiến hành thêm các xét nghiệm khác.

Bao gồm:

• CRP là một loại xét nghiệm định lượng nồng độ protein C phản ứng trong máu. Loại protein này được sản xuất từ gan, khi cơ thể người bệnh xảy ra tình trạng viêm nhiễm.
• Yếu tố dạng thấp RF là kháng thể tự miễn xuất hiện ở bệnh nhân viêm khớp dạng thấp nặng hoặc mang kháng nguyên HLA-DR4, chiếm khoảng 50 - 75%. Chỉ số RF cao có thể cảnh báo bệnh đang diễn tiến nặng, song cần chẩn đoán phân biệt thêm với các bệnh lý khác.
• Kháng thể kháng CCP là loại xet nghiệm có tính đặc hiệu cao trong chẩn đoán viêm khớp dạng thấp. Nồng độ Anti-CCP cao cũng là chỉ số tiên lượng bệnh sẽ tiến triển trong vòng ba năm, hoặc bệnh kéo dài và chuyển biến nặng.
• Xét nghiệm công thức máu nhằm xác định tình trạng thiếu máu của người bệnh, do đại đa số người bị viêm khớp dạng thấp lâu năm đều gặp tình trạng này. Đồng thời kiểm tra phản ứng viêm toàn thân qua số lượng bạch cầu và tiểu cầu tăng hay không.

Các phương pháp bổ trợ chẩn đoán viêm khớp dạng thấp

Một số phương pháp chẩn đoán hình ảnh cũng được ứng dụng để tìm dấu vết viêm khớp dạng thấp. Điển hình như siêu âm, chụp X-quang, chụp MRI khớp gối, cung cấp đầy đủ thông tin về tình trạng tưới máu của khớp, đánh giá giai đoạn bệnh hoặc xác định sớm các tổn thương bào mòn ở khớp.

Kết luận

Xét nghiệm tốc độ máu lắng trong viêm khớp dạng thấp là công cụ quan trọng giúp bác sĩ chẩn đoán sớm, đánh giá mức độ viêm và theo dõi hiệu quả điều trị. Khi được kết hợp với các phương pháp, việc đưa kết luận chẩn đoán trở nên toàn diện và có giá trị cải thiện chất lượng đời sống người bệnh.