Trào ngược dạ dày thực quản là bệnh lý tiêu hóa phổ biến, có thể gặp ở nhiều độ tuổi và gây ra hàng loạt triệu chứng khó chịu như ợ nóng, ợ chua, buồn nôn, đau tức ngực. Điều đáng lo ngại là bệnh không chỉ dừng lại ở giai đoạn nhẹ mà có thể tiến triển qua nhiều cấp độ khác nhau, từ tổn thương niêm mạc thực quản cho tới biến chứng nguy hiểm nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.
Trào ngược dạ dày có 5 cấp độ khác nhau, giúp bác sĩ có thể đánh giá được chính xác tình trạng bệnh của bệnh nhân, từ đó có thể đưa ra phác đồ điều trị phù hợp. Đặc điểm chi tiết của từng cấp độ như sau:
Ở cấp độ này, người bệnh có thể gặp một số triệu chứng như ợ chua không thường xuyên, ợ hơi, đau ngực nhẹ, khó nuốt, khô họng, ho kéo dài.
Trào ngược dạ dày cấp độ 0 thường được chẩn đoán dựa trên các triệu chứng lâm sàng mà người bệnh gặp phải. Trong một số trường hợp, bác sĩ có chỉ định thực hiện nội soi thực quản để loại trừ các bệnh lý khác.
Điều trị cấp độ 0 chủ yếu tập trung vào việc thay đổi lối sống. Người bệnh nên:
Nếu các triệu chứng không cải thiện, bác sĩ có thể kê đơn thuốc để giảm tiết axit dạ dày hoặc ngăn axit trào ngược dạ dày lên thực quản.
Phân cấp từng giai đoạn của bệnh trào ngược dạ dày
Cấp độ A được xem là giai đoạn khởi phát của bệnh trào ngược dạ dày – thực quản và cũng là dạng phổ biến nhất, chiếm tới khoảng 90% trường hợp mắc bệnh. Ở giai đoạn này, người bệnh thường xuất hiện các triệu chứng điển hình như cảm giác nóng rát phía sau xương ức, ợ chua, nghẹn ở cổ họng. Mặc dù có cảm giác vướng nghẹn, nhưng quá trình nuốt thức ăn hoặc uống nước nhìn chung vẫn diễn ra bình thường.
Để chẩn đoán trào ngược dạ dày cấp độ A, bác sĩ thường chỉ định nội soi thực quản – dạ dày. Đây là phương pháp sử dụng ống mềm có gắn camera, giúp quan sát trực tiếp niêm mạc và phát hiện tổn thương nhỏ dưới 5mm ở thực quản.
Về điều trị, cấp độ A thường được kiểm soát tương tự như cấp độ 0, chủ yếu thông qua thay đổi thói quen sinh hoạt và chế độ ăn uống: hạn chế thực phẩm nhiều dầu mỡ, tránh chất kích thích, ăn uống điều độ và giữ cân nặng hợp lý. Tuy nhiên, nếu không phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh có thể tiến triển nặng hơn với các biểu hiện: chua miệng thường xuyên, nóng rát vùng hầu họng, ho kéo dài, khó thở hoặc thậm chí phù nề phế quản do hít phải dịch vị trào ngược.
Ở giai đoạn này, niêm mạc thực quản bắt đầu xuất hiện các vết trợt loét có kích thước trên 5 mm, phân bố rải rác và không tập trung thành mảng lớn. Cấp độ B được xem là mức độ trung bình của bệnh trào ngược dạ dày – thực quản, chiếm khoảng 5% tổng số trường hợp mắc bệnh.
Người bệnh thường gặp phải tình trạng đau rát khi nuốt, cảm giác khó nuốt, nuốt nghẹn hoặc vướng ở cổ họng. Nguyên nhân là do axit dạ dày trào ngược với tần suất cao, tiếp xúc trực tiếp và liên tục với niêm mạc thực quản, khiến những vết trợt nhỏ tiến triển thành loét.
Phác đồ điều trị cấp độ B chủ yếu dựa trên thuốc. Bác sĩ thường kê đơn thuốc ức chế bơm proton (PPI) hoặc thuốc kháng histamin H2 nhằm giảm tiết axit, giúp vết loét nhanh lành. Trong những trường hợp bệnh nặng hoặc điều trị nội khoa không hiệu quả, người bệnh có thể được chỉ định phẫu thuật tăng cường cơ vòng thực quản dưới, ngăn chặn tình trạng axit tiếp tục trào ngược.
Nếu không được can thiệp kịp thời, cấp độ B có nguy cơ tiến triển sang giai đoạn nặng hơn, dẫn đến Barrett thực quản, loét thực quản mạn tính và thậm chí là ung thư thực quản – những biến chứng nguy hiểm ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống.
Cấp độ C được xem là giai đoạn nghiêm trọng của bệnh trào ngược dạ dày – thực quản, chiếm khoảng 1% tổng số ca mắc. Ở giai đoạn này, lớp niêm mạc lót ở đoạn thấp của thực quản bị biến đổi màu sắc và cấu trúc tế bào do tiếp xúc lặp đi lặp lại với dịch axit từ dạ dày.
Tổn thương ban đầu thường là những vết trợt nhỏ trên niêm mạc, sau đó phát triển thành vết loét sâu và lan rộng. Người bệnh có thể gặp các triệu chứng điển hình như: ợ nóng, khó nuốt, đau rát sau xương ức, buồn nôn, đau ngực, thậm chí đi ngoài phân đen khi có xuất huyết tiêu hóa. Tình trạng này thường xuất hiện ở người lớn tuổi, nhưng không loại trừ khả năng xảy ra ở mọi lứa tuổi, trong đó nam giới có nguy cơ mắc Barrett thực quản cao hơn nữ giới.
Với cấp độ C, điều trị nội khoa thường không còn mang lại hiệu quả tối ưu. Thay vào đó, bác sĩ thường chỉ định phẫu thuật can thiệp nhằm thắt chặt cơ vòng thực quản dưới, giúp ngăn chặn tình trạng axit tiếp tục trào ngược và giảm nguy cơ biến chứng nặng nề.
Cấp độ D được xem là giai đoạn nặng nhất trong phân loại bệnh trào ngược dạ dày – thực quản, chỉ gặp ở khoảng 0,1% bệnh nhân. Ở mức độ này, tình trạng Barrett thực quản đã tiến triển nghiêm trọng, hình thành các ổ loét sâu, sẹo xơ hóa và gây ra tổn thương lan rộng tại niêm mạc thực quản.
Người bệnh thường xuyên phải đối mặt với các triệu chứng dữ dội như ợ nóng, ợ chua kéo dài, buồn nôn, cảm giác nặng tức vùng ngực, kèm theo mệt mỏi và suy giảm thể trạng. Điều đáng lo ngại là giai đoạn này tiềm ẩn nguy cơ cao chuyển biến thành ung thư thực quản. Vì vậy, việc thực hiện sinh thiết và xét nghiệm mô học là bước bắt buộc nhằm đánh giá chính xác mức độ tổn thương và đưa ra hướng điều trị phù hợp.
Xem thêm:
Thói quen sinh hoạt và chế độ ăn uống hợp lý là cách phòng ngừa bệnh trào ngược dạ dày hiệu quả
Có thể thấy, trào ngược dạ dày không diễn biến đồng loạt mà tiến triển theo từng cấp độ từ nhẹ đến nặng, với những biểu hiện ngày càng rõ rệt và phức tạp. Việc nhận biết sớm giai đoạn bệnh không chỉ giúp kiểm soát triệu chứng hiệu quả, mà còn hạn chế tối đa nguy cơ biến chứng. Do đó, khi xuất hiện những dấu hiệu bất thường, người bệnh nên chủ động thăm khám để được chẩn đoán và có phác đồ điều trị phù hợp, đồng thời kết hợp điều chỉnh lối sống và chế độ ăn uống khoa học để cải thiện lâu dài.
BỆNH VIỆN ĐA KHOA PHƯƠNG ĐÔNG
Địa chỉ: Số 9, Phố Viên, Phường Đông Ngạc, Thành phố Hà Nội, Việt Nam
Tổng đài tư vấn: 19001806
Website: https://benhvienphuongdong.vn
Lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể.
Trào ngược dạ dày không diễn biến đồng loạt mà tiến triển theo từng cấp độ từ nhẹ đến nặng, với những biểu hiện ngày càng rõ rệt và phức...
