Túi mật xẹp là tình trạng túi mật mất đi khả năng chứa và tống xuất dịch mật bình thường, thường liên quan đến sỏi mật, viêm túi mật hoặc các bệnh lý đường tiêu hóa khác. Nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời, túi mật xẹp có thể gây ra đau đớn kéo dài, rối loạn tiêu hóa và thậm chí dẫn tới biến chứng nguy hiểm như nhiễm trùng hoặc hoại tử túi mật. Hiểu rõ nguyên nhân, mức độ nguy hiểm và các phương pháp điều trị là bước quan trọng để bảo vệ sức khỏe hệ tiêu hóa và phòng tránh rủi ro lâu dài.
Túi mật xẹp là gì?
Túi mật là một cơ quan nhỏ, có hình dạng giống như chiếc túi, vị trí bên phải của bụng, gần mặt dưới của gan. Túi mật có nhiệm vụ là chứa và cô đặc dịch mật do gan sản xuất. Khi chúng ta ăn uống, đặc biệt là khi tiêu thụ thức ăn nhiều dầu mỡ, túi mật bắt đầu co bóp để đẩy dịch mật xuống dạ dày thông qua đường mật. Dịch mật kết hợp với thức ăn để tiêu hoá chất béo. Chính vì thế, các vấn đề về túi mật có thể ảnh hưởng đáng kể tới quá trình tiêu hoá và sức khoẻ tổng thể của từng người.
Túi mật xẹp là tình trạng mà túi mật, không chứa đủ dịch mật hoặc hoàn toàn không có dịch mật
Túi mật xẹp là tình trạng túi mật bị co nhỏ hoặc mất khả năng chứa và tiết dịch mật, làm mất chức năng lưu trữ và dự trữ dịch mật tạm thời. Khi không có dịch mật hoặc không thể bài tiết, túi mật không duy trì được hình dạng bình thường, mà trở nên phẳng, xẹp lép hoặc khó nhìn thấy trên hình ảnh siêu âm, CT hay MRI.
Trong một số trường hợp, hình ảnh túi mật xẹp xuất hiện tạm thời, đặc biệt sau bữa ăn giàu chất béo – là phản ứng sinh lý bình thường, do túi mật đã co bóp hoàn toàn để giải phóng dịch mật, khiến hình ảnh chẩn đoán bị lệch.
Nguyên nhân nào dẫn đến túi mật xẹp?
Túi mật xẹp có thể đến từ nhiều nguyên nhân khác nhau, cụ thể:
Nguyên nhân sinh lý
Đây là cơ chế bình thường khi túi mật co bóp để tống mật xuống tá tràng, chủ yếu xảy ra sau khi ăn, đặc biệt là bữa ăn giàu chất béo.
Cơ chế cụ thể: Hormon cholecystokinin và kích thích thần kinh phế vị khiến cơ trơn thành túi mật co lại, đẩy mật qua ống mật chủ vào tá tràng để hỗ trợ tiêu hoá.
Nếu bệnh nhân không nhịn ăn từ 6–8h trước siêu âm, túi mật thường bị xẹp sinh lý, nhỏ và khó thấy lòng.
Nguyên nhân bệnh lý
Tình trạng sỏi túi mật
- Viêm túi mật mạn tính và xơ hoá: Các đợt viêm túi mật tái diễn, thường do sỏi túi mật, dẫn đến tổn thương niêm mạc, xơ hóa thành túi và mất khả năng giãn chứa mật.
- Tắc ống túi mật kéo dài: Sỏi kẹt cổ túi mật hoặc polyp lớn làm tắc nghẽn đường mật, túi mật dần teo nhỏ.
- Hậu phẫu hoặc bẩm sinh: Chẳng hạn như sau cắt túi mật hoặc do bẩm sinh, không có túi mật từ khi sinh nhưng dễ bị nhầm với túi mật xẹp trên siêu âm.
- Xơ gan hoặc bệnh gan mạn: Giảm sản xuất và lưu thông mật, kết hợp xơ hoá mô quanh túi mật khiến túi mật teo nhỏ.
Để xác định được chính xác nguyên nhân dẫn đến xẹp túi mật, người bệnh cần thực hiện các xét nghiệm hoặc kiểm tra y tế dưới sự theo dõi của bác sĩ.
Tình trạng xẹp túi mật có nguy hiểm không?
Câu trả lời là CÓ.
Tình trạng xẹp túi mật có thể nguy hiểm, đặc biệt khi nguyên nhân là bệnh lý (viêm túi mật mạn do sỏi, tắc mật mạn tính, vôi hóa thành túi mật…) thay vì co bóp sinh lý tạm thời. Nguy cơ đến từ việc túi mật mất chức năng dự trữ – tống mật, dễ dẫn tới tái phát viêm, áp-xe, tắc mật, viêm đường mật, rối loạn tiêu hóa mạn và thậm chí tăng nguy cơ ung thư túi mật (nhất là trong trường hợp porcelain gallbladder). Nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời, các biến chứng này có thể đe dọa tính mạng hoặc gây suy giảm sức khỏe lâu dài. Ngược lại, xẹp túi mật sinh lý (ví dụ sau bữa ăn giàu chất béo) thường không nguy hiểm và chỉ cần theo dõi.
Xem thêm:
Phương pháp xử lý túi mật xẹp
Khi được chẩn đoán túi mật bị xẹp, việc bạn cần làm đầu tiên chính là loại bỏ hoặc giảm bớt lượng chất béo. Hạn chế những thực phẩm giàu chất béo, tăng cường chất xơ và uống đủ 2 lít nước mỗi ngày để cải thiện sự lưu thông của dịch mật được tốt hơn. Cụ thể hơn:
- Hạn chế lượng chất béo: Bởi mỡ có thể khiến các môn vị mở chậm, gây nên sự đầy trướng bởi chúng tích tụ trong dạ dày. Bên cạnh đó, mỡ còn ngăn cản sự bài tiết axit HCl cần cho sự tiêu hoá protid, mỡ khiến mật xuống ruột không đều, tăng chất độc trong máu ảnh hưởng nhiều tới gan;
- Hạn chế thức ăn giàu protid: Ưu tiên dùng loại thịt trắng và nạc không mỡ. Đạm thực vật như đậu, đỗ nên ăn dưới dạng được ninh nhừ, nghiền nát.
- Nên ăn thức ăn chứa nhiều glucid: Vì chúng khá dễ tiêu, không tác động xấu tới mật, không dùng thức ăn có bột trộn thêm trứng như bánh ngọt.
Phẫu thuật cắt bỏ túi mật là phương án điều trị cuối cùng
Việc thay đổi chế độ ăn uống và sinh hoạt là cần thiết để quá trình điều trị túi mật có thể đạt hiệu quả tốt. Khi chức năng túi mật không còn khả năng thì phẫu thuật là điều khó tránh khỏi. Mặc dù hiếm có khả năng tử vong vì túi mật xẹp, nhưng bạn cũng không quan bởi có thể dẫn đến các biến chứng nặng nề, ảnh hưởng tới chất lượng cuộc sống.
Kết luận
Túi mật xẹp không chỉ là một dấu hiệu bất thường của hệ tiêu hóa mà còn có thể là lời cảnh báo về những bệnh lý nghiêm trọng cần được can thiệp y tế. Việc chẩn đoán sớm và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp sẽ giúp ngăn ngừa biến chứng, cải thiện chất lượng cuộc sống và bảo vệ sức khỏe về lâu dài. Đừng chủ quan bỏ qua các triệu chứng bất thường, hãy thăm khám ngay khi cần để nhận được sự tư vấn và hỗ trợ từ bác sĩ chuyên khoa.
