Túi thừa đại tràng là gì? Nguyên nhân hình thành và mức độ nguy hiểm

Túi thừa đại tràng là gì? 

Túi thừa đại tràng là những túi nhỏ hình dạng giống như “túi phồng” xuất hiện và lồi ra khỏi thành đại tràng. Hiện tượng này xảy ra khi lớp niêm mạc và lớp dưới niêm mạc chui qua các điểm yếu của lớp cơ thành ruột, thường gặp nhất ở vị trí các mạch máu xuyên qua thành ruột. Do không bao gồm toàn bộ cấu trúc thành ruột, phần lớn các trường hợp được xếp vào nhóm “giả túi thừa”.

Túi thừa đại tràng thường phát triển do sự yếu đi của mô cơ trong thành ruột, dẫn đến việc hình thành các túi phồng ra

Xét về đặc điểm hình thái, các túi thừa thường có kích thước nhỏ, thông với lòng đại tràng thông qua một cổ hẹp. Vị trí phân bố hay gặp nhất là tại đại tràng sigma (đoạn thấp của đại tràng), nhưng cũng có thể xuất hiện ở các vị trí khác tùy từng quần thể. Đặc tính “chứa” của túi thừa gắn liền với điểm yếu tự nhiên của thành ruột, giải thích vì sao chúng có thể đi kèm nguy cơ xuất huyết tiêu hóa khi liên quan đến các nhánh mạch máu này.

Số lượng túi thừa có thể khác nhau ở mỗi người, từ một túi đơn lẻ cho đến nhiều túi xuất hiện cùng lúc. Đáng chú ý, khoảng 80% bệnh nhân có túi thừa đại tràng nhưng không hề có triệu chứng rõ ràng. Họ thường chỉ phát hiện tình trạng này một cách tình cờ khi được chỉ định nội soi đại trực tràng toàn bộ, siêu âm ổ bụng hoặc chụp CT scan.

Bệnh túi thừa đại tràng phổ biến đến mức nào?

Bệnh lý này đặc biệt phổ biến ở các quốc gia phương Tây và tỷ lệ mắc tăng dần theo tuổi. Theo số liệu tại Hoa Kỳ:

• Khoảng 30% người trên 50 tuổi có túi thừa đại tràng.
• Tỷ lệ tăng lên 50% ở người trên 60 tuổi.
• Và có đến 75% người trên 80 tuổi từng gặp tình trạng này.

Hầu hết trường hợp được ghi nhận tập trung tại đoạn cuối đại tràng – đại tràng sigma. Ngược lại, bệnh hiếm gặp ở người dưới 40 tuổi và ít phổ biến hơn ở những khu vực có chế độ ăn truyền thống giàu chất xơ, ít chế biến, điển hình là các quốc gia châu Phi và châu Á.

Nguyên nhân hình thành bệnh túi thừa đại tràng do đâu? 

Nguyên nhân gây bệnh túi thừa đại tràng khá đa dạng. Kết quả của các nghiên cứu y khoa chỉ ra rằng việc xuất hiện túi thừa có liên quan chủ yếu tới chế độ dinh dưỡng, cụ thể là thiếu hụt chất xơ, dư thừa đạm động vật và tác động từ môi trường xung quanh, lối sống cá nhân. Dù vậy, căn nguyên trực tiếp dẫn đến sự hình thành túi thừa trong đại tràng vẫn chưa được xác định. 

Những yếu tố nguy cơ khác bao gồm: 

• Yếu tố di truyền giữa người thân trong gia đình; 
• Cấu trúc và khả năng hoạt động của thành đại tràng; 
• Chế độ ăn không cân bằng, khoa học và thiếu chất xơ; 
• Lối sống không lành mạnh như hút thuốc lá, ít vận động thừa cân béo phì,...; 
• Thói quen tự ý sử dụng các thuốc chống viêm, giảm đau không theo chỉ định của bác sĩ. 

Nhận biết các triệu chứng của túi thừa đại tràng 

Túi thừa đại tràng có thể không gây ra triệu chứng và thường được phát hiện tình cờ qua các xét nghiệm hình ảnh

Trong phần lớn các trường hợp, túi thừa đại tràng không gây ra triệu chứng rõ ràng và người bệnh thường không biết mình mắc bệnh cho đến khi phát sinh biến chứng. Khi tình trạng tiến triển thành viêm túi thừa đại tràng, những dấu hiệu lâm sàng mới bắt đầu xuất hiện.

Một số triệu chứng thường gặp bao gồm:

• Đau bụng dưới, đặc biệt ở vùng hố chậu trái.
• Sốt nhẹ đến sốt cao tùy mức độ viêm.
• Táo bón từng đợt hoặc táo bón ngắt quãng, đôi khi xen kẽ với tiêu chảy.
• Chướng bụng, đầy hơi, cảm giác khó chịu sau bữa ăn.
• Buồn nôn và nôn khi tình trạng viêm lan rộng hoặc gây tắc nghẽn.

Ngoài ra, khoảng 10% người bệnh túi thừa đại tràng có thể gặp tình trạng chảy máu túi thừa. Điều này thường xảy ra khi phân cứng đi qua và làm xói mòn hoặc kéo giãn mạch máu trong thành túi thừa, dẫn đến vỡ mạch. Mặc dù hiện tượng này thường thoáng qua và không gây đau, nhưng người bệnh có thể thấy máu tươi trong phân – một dấu hiệu cảnh báo cần được thăm khám ngay.

Lưu ý: Các triệu chứng của bệnh túi thừa đại tràng rất dễ bị nhầm lẫn với rối loạn tiêu hoá thông thường hoặc các bệnh lý như hội chứng ruột kích thích, viêm loét đại tràng. Do đó, việc nhận biết và chủ động đi khám tiêu hoá khi có biểu hiện bất thường là điều cần thiết để chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời.

Túi thừa đại tràng nguy hiểm ra sao nếu không điều trị kịp thời? 

Túi thừa đại tràng không được điều trị kịp thời, bệnh có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm

Dù bệnh túi thừa đại tràng không nguy hiểm đến sức khoẻ và tính mạng của bệnh nhân nhưng việc chủ động bảo vệ sức khỏe hệ tiêu hoá là hết sức cần thiết để ngăn ngừa các biến chứng có thể xảy ra. 

Người bị túi thừa đại tràng nếu không được chăm sóc sức khỏe tốt sẽ rất dễ bị viêm túi thừa đại tràng và các hệ luỵ khác như chảy máu đại tràng, hẹp lòng đại tràng hoặc các bệnh nguy hiểm hơn như thủng đại tràng, áp xe hoặc lỗ rò. 

Bệnh túi thừa đại tràng được chẩn đoán như thế nào?

Quá trình chẩn đoán bệnh túi thừa đại tràng thường bắt đầu bằng việc phát hiện ngẫu nhiên trong khi bệnh nhân thực hiện nội soi đại tràng hoặc chụp X-quang đường tiêu hóa định kỳ. Đây là phương pháp phổ biến nhất bởi đa phần người bệnh không có triệu chứng rõ ràng. Trong trường hợp xuất hiện dấu hiệu nghi ngờ, bác sĩ sẽ tiến hành khai thác tiền sử bệnh lý, thói quen ăn uống, sử dụng thuốc cũng như hoạt động đại tiện hàng ngày trước khi chỉ định thêm các xét nghiệm chuyên sâu.

Một số xét nghiệm thường được áp dụng bao gồm:

• Xét nghiệm máu: Bác sĩ lấy mẫu máu tĩnh mạch từ cánh tay và gửi đến phòng thí nghiệm để phân tích. Kết quả giúp phát hiện tình trạng nhiễm trùng hoặc xuất huyết tiêu hóa tiềm ẩn.
• Xét nghiệm phân: Đây là công cụ hỗ trợ quan trọng để kiểm tra dấu hiệu nhiễm khuẩn hoặc chảy máu đường tiêu hóa, từ đó định hướng chẩn đoán chính xác hơn.
• Xét nghiệm hình ảnh: Các kỹ thuật như chụp CT ổ bụng, nội soi đại tràng sigma mềm, thụt bari hoặc nội soi đại tràng toàn bộ được sử dụng để phát hiện vị trí túi thừa và đánh giá các biến chứng có thể xảy ra, chẳng hạn như viêm túi thừa, áp-xe hoặc thủng đại tràng.

Nhờ sự kết hợp giữa khai thác lâm sàng và xét nghiệm cận lâm sàng, bác sĩ có thể đưa ra chẩn đoán chính xác, từ đó xây dựng phác đồ điều trị phù hợp, giảm thiểu nguy cơ biến chứng nguy hiểm cho người bệnh. 

Có phương pháp điều trị nào cho bệnh túi thừa đại tràng? 

Điều trị bệnh túi thừa đại tràng phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh và tình trạng sức khỏe của người bệnh:

• Trường hợp viêm túi thừa nhẹ: Người bệnh thường được chỉ định sử dụng kháng sinh trong khoảng 7–10 ngày kết hợp với chế độ ăn uống phù hợp. Trong giai đoạn này, ruột cần được “nghỉ ngơi”, vì vậy bệnh nhân nên ưu tiên thức ăn lỏng, mềm, dễ tiêu cho đến khi triệu chứng đau giảm hẳn. Ngoài ra, có thể kết hợp thuốc giảm đau hoặc thuốc chống co thắt để cải thiện tình trạng khó chịu.
• Trường hợp viêm túi thừa nặng: Bệnh nhân cần nhập viện để được điều trị chuyên sâu. Các phương pháp thường bao gồm truyền dịch, kháng sinh đường tĩnh mạch, thuốc giảm đau tĩnh mạch và nuôi dưỡng qua đường truyền. Bác sĩ sẽ theo dõi sát tình trạng của bệnh nhân để có hướng điều trị phù hợp, đặc biệt trong các biến chứng viêm lan rộng.
• Trường hợp tái phát nhiều lần: Nếu túi thừa đại tràng gây viêm hoặc biến chứng lặp đi lặp lại, bác sĩ có thể cân nhắc phẫu thuật cắt bỏ đoạn đại tràng bị ảnh hưởng nhằm ngăn ngừa nguy cơ tái phát và biến chứng nguy hiểm hơn.
• Trường hợp chảy máu túi thừa: Đây là biến chứng nghiêm trọng cần được xử lý kịp thời. Tùy theo tình trạng cụ thể, bác sĩ có thể lựa chọn các phương pháp như nội soi cầm máu, can thiệp mạch hoặc phẫu thuật để kiểm soát tình trạng xuất huyết.

Kết quả chẩn đoán và phẫu thuật túi thừa đại tràng

Ghi chú: 

• (a) Thụt tháo cản quang trong quá trình nội soi đại tràng cho thấy đại tràng phải có nhiều túi thừa, và phẫu thuật cắt nửa đại tràng phải bằng nội soi ổ bụng đã được lên kế hoạch. Mũi tên trắng chỉ túi thừa ở phía hậu môn nhất của vùng cắt bỏ dự kiến. 
• (b) Túi thừa tương tự (mũi tên trắng) được phát hiện trong phẫu thuật cắt nửa đại tràng phải bằng nội soi ổ bụng. 
• (c) Mẫu phẫu thuật cho thấy túi thừa ở đại tràng phải và không có bất thường ở ruột thừa.

Như vậy, phương pháp điều trị túi thừa đại tràng không chỉ phụ thuộc vào mức độ bệnh mà còn cần sự thăm khám và chỉ định cá nhân hóa từ bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa. Việc phát hiện và can thiệp sớm đóng vai trò quan trọng trong phòng ngừa biến chứng nguy hiểm, giúp bệnh nhân cải thiện chất lượng cuộc sống lâu dài. 

Xem thêm: 

• Siêu âm đại tràng: Mục đích, đối tượng và quy trình thực hiện

Kết luận

Tóm lại, túi thừa đại tràng là bệnh lý không nên xem nhẹ. Việc nắm rõ nguyên nhân hình thành, dấu hiệu cảnh báo và mức độ nguy hiểm của bệnh sẽ giúp mỗi người chủ động hơn trong bảo vệ sức khỏe hệ tiêu hóa. Nếu có biểu hiện bất thường như đau bụng, rối loạn đại tiện hay xuất huyết tiêu hóa, bạn cần đi khám sớm để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Một chế độ ăn uống lành mạnh, giàu chất xơ kết hợp với thói quen sinh hoạt khoa học chính là chìa khóa để phòng tránh và kiểm soát hiệu quả bệnh lý này.