Vỡ nhãn cầu mắt có chữa được không? Khi nào bảo toàn được nhãn cầu?

Cấu tạo và vai trò của nhãn cầu

Vỡ nhãn cầu mắt có chữa được không là thắc mắc của nhiều người khi nghe đến chấn thương nghiêm trọng ở mắt. Để hiểu vì sao vỡ nhãn cầu nguy hiểm và ảnh hưởng lớn đến thị lực, bạn cần biết nhãn cầu được cấu tạo tinh vi như thế nào và hoạt động ra sao.

Nhãn cầu là cơ quan thị giác chính, có nhiệm vụ thu nhận ánh sáng và gửi thông tin hình ảnh về não. Bên trong nhãn cầu có rất nhiều bộ phận phối hợp nhịp nhàng với nhau, có thể kể đến như sau:

• Giác mạc là lớp màng trong suốt nằm ở phía trước mắt, có nhiệm vụ bảo vệ mắt và cho phép ánh sáng lọt vào bên trong.
• Thủy dịch là chất lỏng trong suốt giúp nuôi dưỡng giác mạc và giữ cho áp lực bên trong mắt luôn ổn định.
• Lòng đen (mống mắt) là phần có màu của mắt, đảm nhiệm việc co giãn để điều chỉnh lượng ánh sáng đi vào.
• Đồng tử là “cửa ngõ” nằm giữa lòng đen, nơi ánh sáng đi qua và tiến sâu vào trong mắt.
• Thủy tinh thể là thấu kính trong suốt nằm ngay sau đồng tử, giúp hội tụ ánh sáng chính xác lên võng mạc.
• Dịch kính là khối gel trong suốt lấp đầy lòng mắt, giúp duy trì hình dạng của nhãn cầu.
• Võng mạc là lớp tế bào cảm quang ở đáy mắt, nơi tiếp nhận ánh sáng và chuyển thành tín hiệu điện gửi lên não.
• Màng mạch là lớp giàu mạch máu, có nhiệm vụ nuôi dưỡng võng mạc và các phần khác của nhãn cầu.
• Thần kinh thị giác là đường dây truyền đưa tín hiệu hình ảnh từ mắt lên não để não phân tích và nhận diện.

Nhờ sự phối hợp chính xác giữa các bộ phận này, mắt có thể tiếp nhận ánh sáng, điều chỉnh độ sáng – tối và truyền hình ảnh rõ nét lên não. Khi một bộ phận của nhãn cầu bị tổn thương, đặc biệt là những lớp vỏ bảo vệ như giác mạc và củng mạc.

Nhãn cầu là bộ phận cấu tạo rất phức tạp

Vỡ nhãn cầu là gì?

Chấn thương vỡ nhãn cầu xảy ra khi mắt bị tác động mạnh bởi ngoại lực, khiến lớp vỏ nhãn cầu (giác mạc hoặc củng mạc) bị rách hoặc vỡ. Những tai nạn thường gặp như va đập mạnh, tai nạn lao động, tai nạn giao thông hoặc vật sắc nhọn xuyên vào mắt đều có thể gây ra tình trạng này. Khi đó, các cấu trúc bên trong mắt thậm chí có thể bị đẩy ra ngoài khiến tổn thương trở nên nghiêm trọng hơn.

Tình trạng này khác hoàn toàn với trầy xước giác mạc. Trầy xước giác mạc phổ biến và nhẹ hơn rất nhiều, thường chỉ gây đau rát và chảy nước mắt. Trong khi đó, vỡ nhãn cầu là chấn thương nặng khiến người bệnh đau dữ dội, khó chịu và giảm thị lực nhanh chóng. Nếu áp lực trong mắt tăng đột ngột sau chấn thương, các lớp mô bên trong có thể bị rách thêm, làm tình trạng trở nên nguy hiểm hơn.

Vỡ nhãn cầu được xem là tình huống cấp cứu nhãn khoa. Người bệnh cần được đưa đến bệnh viện ngay lập tức. Phần lớn trường hợp nếu được xử lý kịp thời, bác sĩ vẫn có thể cố gắng bảo tồn nhãn cầu. Tuy nhiên, với những ca tổn thương quá nặng, mô mắt bị hủy hoại nhiều hoặc đến viện quá trễ, việc giữ lại nhãn cầu là không thể và bác sĩ buộc phải chỉ định phẫu thuật loại bỏ nhằm tránh biến chứng nặng hơn.

Triệu chứng nhận biết nhãn cầu bị vỡ

Vỡ nhãn cầu là chấn thương mạnh như tai nạn giao thông, bị vật cứng đập vào mắt hoặc các vết thương xuyên thẳng vào nhãn cầu. Trong một số trường hợp hiếm gặp, mắt có thể tự vỡ nếu thành nhãn cầu vốn đã yếu do bệnh lý trước đó.

Một số dấu hiệu mà nhãn cầu bị vỡ mà bệnh nhân có thể tự cảm nhận được bao gồm:

• Đau nhức dữ dội ngay sau chấn thương, cảm giác đau có thể khiến người bệnh không chịu nổi.
• Cảm giác kích thích, bứt rứt, khó mở mắt, thậm chí vật vã vì cơn đau.
• Thị lực giảm nhanh, có khi mất hoàn toàn chỉ trong vài giây sau chấn thương.

Ngoài ra, khi quan sát bằng mắt thường, những người xung quanh có thể nhận thấy các triệu chứng bất thường bao gồm:

• Mi mắt và kết mạc sưng to, có thể kèm bầm tím hoặc chảy máu.
• Xuất huyết dưới kết mạc, trong tiền phòng hoặc bên trong mắt; đôi khi xuất hiện cục máu đông.
• Tiền phòng sâu bất thường là dấu hiệu gợi ý nhãn cầu bị rách hoặc xẹp.
• Mắt vận động khó, đặc biệt khi liếc về phía bên bị tổn thương.
• Có thể thấy các cấu trúc bên trong mắt (võng mạc, màng bồ đào, thủy tinh thể) bị kẹt ra ngoài vết rách.

Xem thêm: 

• Kết mạc mắt: Chức năng, cấu tạo và nhóm bệnh lý liên quan
• Tìm hiểu viêm kết mạc là gì và phương pháp điều trị

Vỡ nhãn cầu sẽ khiến bạn cảm thấy đau nhức dữ dội ở mắt

Vỡ nhãn cầu mắt có chữa được không?

Vỡ nhãn cầu là một cấp cứu nhãn khoa rất nghiêm trọng. Khả năng “vỡ nhãn cầu mắt có chữa được không” phụ thuộc vào mức độ tổn thương, vị trí vết rách, thời điểm được đưa đến bệnh viện và khả năng bảo tồn cấu trúc bên trong mắt.

Mục tiêu điều trị quan trọng nhất là bảo toàn nhãn cầu, ngăn tổ chức nội nhãn thoát ra ngoài và giảm nguy cơ nhiễm trùng, mất thị lực vĩnh viễn.

Trong giai đoạn cấp cứu ban đầu, khi đã xác định hoặc nghi ngờ vỡ nhãn cầu, cần tuyệt đối tránh đè ép lên nhãn cầu để không làm tổn thương nặng hơn. Nếu bạn cấp cứu ở bệnh viện địa phương tức nơi chưa có chuyên khoa mắt thì bác sĩ sẽ tập trung vào:

• Cấp cứu chống sốc, cầm máu (nếu có).
• Che bảo vệ mắt bằng sò che mắt.
• Cho thuốc an thần nếu bệnh nhân kích thích, đau nhiều.
• Chuyển ngay bệnh nhân đến bệnh viện chuyên khoa mắt để được xử trí kịp thời.

Khi đến tuyến chuyên khoa, bác sĩ sẽ đánh giá mức độ nặng – nhẹ của tổn thương để lựa chọn hướng điều trị phù hợp: bảo tồn nhãn cầu hoặc phải bỏ nhãn cầu trong trường hợp không thể cứu.

Hiệu quả điều trị của chấn thương này còn phụ thuộc vào thời điểm nhập viện

Trong trường hợp bảo toàn nhãn cầu

Nếu nhãn cầu chưa bị tổn thương hoàn toàn và vẫn còn khả năng phục hồi, bác sĩ sẽ ưu tiên phẫu thuật xử lý vết rách và điều trị tích cực để giữ lại tối đa cấu trúc mắt cũng như thị lực. Việc điều trị thường gồm ba nhóm chính:

• Chăm sóc và theo dõi tại chỗ: Thay băng mỗi ngày để giữ vùng mắt sạch và khô, giảm nguy cơ nhiễm trùng, nhỏ thuốc kháng sinh, thuốc kháng viêm (NSAIDs) và/hoặc steroid để giảm đau, giảm viêm và ngừa nhiễm khuẩn.
• Điều trị toàn thân: Bệnh nhân sẽ được dùng kháng sinh phổ rộng trong 7–10 ngày để ngăn nhiễm trùng lan rộng. Đồng thời, bạn cũng có thể được hướng dẫn dùng steroid toàn thân nếu mắt viêm nặng nhằm giảm sưng và hạn chế tổn thương thêm.
• Theo dõi sát sau điều trị
• Kiểm tra mức độ phục hồi thị lực và phản ứng của đồng tử.
• Theo dõi nhãn áp để phát hiện tình trạng tăng hoặc giảm bất thường.
• Đánh giá mống mắt, thủy tinh thể, dịch kính và võng mạc sau chấn thương.
• Phát hiện sớm nhãn viêm giao cảm – biến chứng hiếm nhưng có thể ảnh hưởng cả mắt còn lại.

Nếu người bệnh được can thiệp đúng thời điểm và theo dõi sát sao, nhiều trường hợp vẫn giữ lại được nhãn cầu và duy trì một phần thị lực. 

Trường hợp bỏ nhãn cầu

Ở những chấn thương cực kỳ nghiêm trọng, khi nhãn cầu bị phá hủy gần như hoàn toàn, việc bảo tồn mắt không còn khả thi. Lúc này, bác sĩ buộc phải chỉ định bỏ nhãn cầu nhằm:

• Tránh nhiễm trùng lan rộng sang hốc mắt và các mô xung quanh.
• Ngăn ngừa nhãn viêm giao cảm, biến chứng có thể gây mất thị lực mắt lành.
• Đảm bảo an toàn lâu dài cho sức khỏe của bệnh nhân.

Có thể nói, bài viết trên đã giải thích chi tiết câu hỏi “vỡ nhãn cầu mắt có chữa được không” Mặc dù y học hiện nay có thể hỗ trợ khâu phục, tái tạo cấu trúc nhãn cầu hoặc điều trị biến chứng, nhưng kết quả phục hồi phụ thuộc lớn vào mức độ tổn thương và thời điểm người bệnh được đưa đến bệnh viện. Do đó, khi xảy ra chấn thương mắt, người bệnh tuyệt đối không tự xử lý tại nhà mà phải đến cơ sở y tế chuyên khoa ngay lập tức. Việc phát hiện sớm, điều trị đúng cách và chăm sóc hậu phẫu cẩn thận sẽ giúp tối đa hóa khả năng hồi phục và giảm nguy cơ mất thị lực vĩnh viễn.