Vôi hóa túi mật nguyên nhân do đâu và cách điều trị thế nào?

Vôi hoá túi mật là tình trạng thế nào? 

Vôi hoá túi mật (hay còn gọi là túi mật sứ, tiếng Anh: porcelain gallbladder) là một tổn thương thực thể của thành túi mật được đặc trưng bởi sự lắng đọng muối canxi dẫn tới vôi hóa thành túi mật ở mức độ khác nhau – có thể khu trú thành từng mảng hoặc lan rộng toàn bộ bề dày thành.

Hình ảnh túi mật đã bị vôi hoá 

Ghi chú: Toàn bộ túi mật được chuyển đổi thành một khối vôi hóa, kết dính của nhiều viên sỏi cholesterol hỗn hợp. Mẫu vật dài 7cm, được cắt mở bằng cưa xương. Lưu ý hình dạng phiến của những viên sỏi, bao gồm các lớp cholesterol và sắc tố xen kẽ.

Về mặt mô học, vôi hoá thường biểu hiện dưới dạng dystrophic calcification trong các lớp của thành túi mật (niêm mạc, lớp cơ hoặc dưới thanh mạc), kèm theo dày hóa và thay đổi cấu trúc mô – trên tiêu bản đại thể thành túi mật có thể trở nên dày, cứng, giòn và đổi màu, từ đó người ta gọi là “túi mật sứ/porcelain”.

Về mặt chẩn đoán hình ảnh, vôi hóa thành túi mật được nhận biết rõ rệt trên phim chụp bụng thẳng/CT qua hình ảnh viền vôi hoá cong bao quanh vị trí túi mật; siêu âm thấy một lớp thành tăng âm kèm bóng cản phía sau tùy mức độ canxi hóa, nhưng CT thường mô tả rõ nhất phạm vi và mật độ canxi.

Nguyên nhân gây ra vôi hoá túi mật

Theo các nghiên cứu y học, khoảng 90% trường hợp vôi hóa túi mật có liên quan trực tiếp đến sỏi mật. Sỏi mật có thể nhỏ chỉ bằng hạt cát hoặc lớn tới kích thước tương đương quả bóng golf. Chúng hình thành bên trong túi mật hoặc ống mật, gây cản trở dòng chảy tự nhiên của dịch mật và dẫn đến tắc mật.

Khi tình trạng tắc mật kéo dài, dịch mật ứ đọng sẽ tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển, gây nhiễm trùng tại chỗ và lan ra toàn bộ túi mật. Quá trình này làm túi mật rơi vào trạng thái viêm mạn tính.

Theo thời gian, các đợt viêm tái phát liên tục khiến thành túi mật và lớp niêm mạc dày lên, mất tính đàn hồi. Mô túi mật dần trở nên cứng, giòn và có màu xanh nhạt đặc trưng – dấu hiệu của quá trình vôi hóa. Đây là một biến chứng nghiêm trọng, có thể làm tăng nguy cơ ung thư túi mật nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.

Nhận biết các biểu hiện của bệnh vôi hoá túi mật 

Trong đa số trường hợp, bệnh vôi hóa túi mật không gây ra biểu hiện rõ ràng ở giai đoạn đầu, khiến người bệnh khó nhận biết. Tuy nhiên, khi bệnh tiến triển, một số dấu hiệu có thể xuất hiện, thường tương tự với tình trạng viêm túi mật mạn tính, bao gồm:

• Đau âm ỉ ở hạ sườn phải: Cơn đau thường khởi phát ở vùng bụng trên bên phải, sau đó lan sang vùng giữa lưng hoặc lan lên vai phải.
• Buồn nôn và nôn: Cảm giác buồn nôn xuất hiện thường xuyên, đôi khi kèm theo nôn mửa, đặc biệt sau bữa ăn nhiều dầu mỡ.
• Đầy hơi, khó tiêu: Người bệnh có thể cảm thấy chướng bụng, đặc biệt vào buổi tối hoặc sau khi ăn.

Cơn đau ở vùng bụng trên bên phải là triệu chứng chính điển hình

Các triệu chứng này thường kéo dài hàng tuần đến hàng tháng, với mức độ và tần suất cơn đau có thể tăng dần theo thời gian. Ở những bệnh nhân đã có viêm túi mật mạn tính, nguy cơ xuất hiện cơn đau cấp tính (viêm túi mật cấp) cao hơn, kèm theo diễn tiến nặng và cần được can thiệp y tế kịp thời.

Xem thêm:

• Ung thư túi mật: Nguyên nhân và cách điều trị phù hợp
  

Vôi hoá túi mật có phải là một căn bệnh nguy hiểm không?

Có. Vôi hoá túi mật được xem là một tình trạng tiềm ẩn nhiều rủi ro nghiêm trọng đối với sức khỏe và thậm chí đe dọa tính mạng nếu không được phát hiện, điều trị kịp thời. Những biến chứng thường gặp bao gồm:

• Viêm túi mật mạn tính: Khi tình trạng vôi hoá kéo dài và không được kiểm soát, người bệnh có thể gặp các triệu chứng đau âm ỉ hoặc dữ dội, cảm giác khó chịu kéo dài, làm giảm đáng kể chất lượng cuộc sống.
• Nguy cơ ung thư túi mật cao: Nghiên cứu cho thấy khoảng 60% trường hợp vôi hoá túi mật có liên quan đến ung thư túi mật. Nếu không điều trị sớm, bệnh có thể tiến triển nhanh, làm gia tăng nguy cơ tử vong.
• Nhiễm trùng và sưng túi mật: Sự vôi hoá gây cản trở dòng chảy của dịch mật, tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển và dẫn đến viêm nhiễm.
• Rủi ro khi phẫu thuật: Trong nhiều trường hợp, người bệnh buộc phải phẫu thuật cắt bỏ túi mật để loại bỏ nguy cơ biến chứng. Tuy nhiên, ca phẫu thuật này có thể tiềm ẩn rủi ro nhất định, đặc biệt ở những bệnh nhân có bệnh lý nền hoặc thể trạng yếu.
• Suy giảm chức năng túi mật: Vôi hoá làm mất khả năng co bóp và tống mật của túi mật, từ đó ảnh hưởng đến quá trình tiêu hóa chất béo và làm rối loạn chức năng tiêu hóa.

Người bệnh cần được thăm khám định kỳ và theo dõi chặt chẽ dưới sự hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa. Việc điều trị sớm không chỉ giảm thiểu nguy cơ biến chứng nguy hiểm mà còn bảo vệ tối đa chức năng hệ tiêu hóa và sức khỏe tổng thể. 

Phương pháp điều trị và phòng ngừa bệnh vôi hoá túi mật 

Vôi hoá túi mật thường không gây triệu chứng rõ ràng và đa số được phát hiện tình cờ khi bệnh nhân thực hiện các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh như X-quang bụng, siêu âm ổ bụng hoặc chụp cắt lớp vi tính (CT scan).

Các nghiên cứu y khoa cho thấy, khoảng 30% trường hợp túi mật sứ được chẩn đoán đã phát hiện ung thư túi mật ngay tại thời điểm thăm khám, và 70% còn lại có nguy cơ ung thư túi mật cao hơn nhiều so với người bình thường. Chính vì vậy, giới chuyên môn khuyến cáo nên tiến hành phẫu thuật cắt bỏ túi mật ngay khi phát hiện hiện tượng vôi hoá, nhằm giảm tối đa nguy cơ tiến triển ác tính.

Túi mật sứ có ung thư

Ghi chú: Túi mật sứ, được thể hiện rõ trên hình ảnh CT scan (trái). Trong trường hợp này, bệnh nhân than phiền về cơn đau tiến triển ở góc phần tư trên bên phải và hình ảnh CT cho thấy một khối mô mềm lớn, đậm độ thấp, kéo dài từ túi mật bị vôi hóa (mũi tên) và xâm lấn trực tiếp vào gan.

Việc lựa chọn phương pháp phẫu thuật phụ thuộc vào hình ảnh siêu âm và tình trạng lâm sàng của người bệnh. Trên siêu âm, thành túi mật bị vôi hoá được chia thành 3 dạng chính:

• Dạng I – Dải hoặc hình bán nguyệt tăng âm có bóng cản: đặc trưng bởi sự vôi hoá rộng và liên tục của lớp cơ thành túi mật.
• Dạng II – Cấu trúc tăng âm cong, hai mặt lồi với mức độ cản âm thay đổi.
• Dạng III – Cục gồ ghề tăng âm có bóng cản.

Trong đó, dạng II và dạng III thường xuất hiện nhiều chấm vôi hoá trên niêm mạc túi mật, được gọi là vôi hoá kiểu quả dâu – đây là hai thể nguy hiểm nhất với nguy cơ ung thư cao. Ở những trường hợp này, các bác sĩ thường khuyến cáo phẫu thuật mở để loại bỏ toàn bộ túi mật. Phẫu thuật mở thường được thực hiện bằng một đường rạch dài 13–18 cm tại vùng hạ sườn phải, giúp kiểm soát tốt tình trạng tổn thương và hạn chế bỏ sót mô bệnh.

Ngược lại, với túi mật sứ dạng I, mức độ nghiêm trọng thấp hơn nên có thể áp dụng phẫu thuật cắt túi mật nội soi – phương pháp ít xâm lấn, giảm nguy cơ chảy máu và nhiễm trùng, đồng thời giúp bệnh nhân hồi phục nhanh hơn.

Kết luận

Vôi hóa túi mật là tình trạng hiếm gặp nhưng có mức độ nguy hiểm cao, đòi hỏi sự can thiệp y tế sớm và đúng cách. Từ việc kiểm soát các yếu tố nguy cơ, điều trị nguyên nhân gốc rễ đến áp dụng các biện pháp phẫu thuật khi cần thiết, mọi bước đều đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa biến chứng. Chủ động thăm khám và chăm sóc sức khỏe sẽ giúp bạn duy trì một hệ tiêu hóa khỏe mạnh và tránh những hậu quả nghiêm trọng do bệnh gây ra.