Áp xe vú - Nguyên nhân, triệu chứng, biến chứng và phương pháp điều trị bệnh

Tổng quan về bệnh áp xe vú

Áp xe vú là một dạng nhiễm trùng vú do vi khuẩn, gây ra hàng loạt triệu chứng khó chịu như sưng, đỏ, có hạch đau và kèm mùi hôi ở vú. Khoảng 10% đến 30% trường hợp áp xe vú xảy ra ở đối tượng phụ nữ sau khi mang thai và đang cho con bú. Nguyên nhân là do sữa mẹ có thể gây nứt núm vú từ đó tạo điều kiện cho phép vi khuẩn dễ dàng xâm nhập vào vú.

Ngoài phụ nữ sau sinh, áp xe vú cũng có thể xảy ra ở chị em bị thừa cân, có ngực lớn hoặc người không chăm chỉ vệ sinh cá nhân. Trong trường hợp hiếm gặp, viêm vú và áp xe vú có thể là được xem một dấu hiệu của bệnh ung thư vú. Tuy nhiên, áp xe vú phổ biến nhất vẫn là do nhiễm trùng vi khuẩn.

Áp xe vú là một dạng nhiễm trùng vú do vi khuẩn

Một loại áp xe vú đặc biệt có thể gặp ở phụ nữ không cho con bú là áp xe dưới quầng vú. Đúng như tên gọi, đây là khối nhiễm trùng chỉ gặp ở khu dưới quầng vú (tức vùng da thẫm màu xung quanh núm vú).

Nguyên nhân gây bệnh áp xe vú

Hai loại vi khuẩn Staphylococcus aureus và Streptococcus được xác định là nguyên nhân thường gặp nhất gây nên bệnh áp xe vú. Ngoài ra vi khuẩn kỵ khí, trực khuẩn thương hàn và tắc nghẽn ống dẫn ở núm vú do sẹo cũng có thể là tác nhân gây nên bệnh lý này.

Theo các chuyên gia, bác sĩ, có những yếu tố làm tăng nguy cơ mắc áp xe ngực. Cụ thể:

• Mẹ cho con bú không đúng cách.
• Cho bú không đủ số lần, không đủ thời gian khiến sữa tích tụ lại trong vú.
• Mặc áo ngực chật.
• Núm vú bị trầy xước.
• Tắc ống dẫn sữa.

Vậy áp xe ngực do tắc sữa là gì. Theo lý giải của các bác sĩ, sữa được tạo ra ở nang sữa theo các ống dẫn đổ về xoang chứa sữa ở phía sau quầng vú. Dưới kích thích của động tác bú mút của trẻ, sữa sẽ chảy ra ngoài. Trong trường hợp dòng chảy vì một lý do nào đó mà lòng ống dẫn hẹp, hoặc bít tắc lại, sữa không thể nào thoát ra ngoài được. Sữa đông kết tại chỗ tắc sữa sẽ tạo thành hòn cục. Lúc này sữa vẫn tiếp tục được tạo ra, làm cho các ống dẫn trước chỗ tắc ngày càng bị căng giãn. Hiện tượng này đã gây chèn ép các ống dẫn sữa khác và các vòng xoắn bệnh lý, trong đó có áp xe vú.

Vậy áp xe ngực có thể do hiện tượng tắc sữa gây ra

Ngoài ra, có những trường hợp ngay sau khi sinh, bà mẹ không day đều bầu sữa để thông tia sữa; không vắt bỏ sữa thừa khi trẻ bú hoặc bị cảm lạnh nên sữa khó lưu thông. Trong khi đó, sữa là môi trường giàu chất dinh dưỡng nên sau khi tắc sữa, các loại vi khuẩn phát triển rất nhanh và hoá mủ, gây viêm.

Chú ý: Không có các yếu tố nguy cơ bệnh không có nghĩa là bạn không thể mắc bệnh áp xe vú. Những yếu tố trên chỉ mang tính tham khảo, do đó bạn nên hỏi ý kiến bác sĩ chuyên khoa để biết thêm chi tiết.

Triệu chứng, dấu hiệu nhận biết áp xe vú

Áp xe vú tiến triển theo 2 giai đoạn chính với các triệu chứng khác nhau:

Giai đoạn viêm: Ở giai đoạn này, triệu chứng áp xe vú khá nhẹ và không thể nhận biết nếu không theo dõi sát sao. Cụ thể: 

• Sốt cao, mệt mỏi, mất ngủ, đau đầu,...
• Đau vùng vú, nhất là lúc cử động ở cánh tay, vai hoặc trong khi cho con bú. Cảm giác đau nhức sâu bên trong tuyến vú sẽ tăng dần khi ổ áp xe tăng kích thước.
• Sưng to một bên vú - đây chính nơi vú bị áp xe với mật độ chắc, sờ vào thấy đau.
• Vùng da ở ổ áp xe có thể nóng ran,, đỏ tấy, phù nề nếu ổ viêm nằm gần da hoặc bề mặt tuyến. Tuy nhiên trên thực tế cũng có trường hợp da bình thường do áp xe nằm sâu trong tuyến vú.

Giai đoạn tạo áp xe: Lúc này, các triệu chứng viêm nhiễm tại tuyến vú bị tắc đều tăng lên nhanh chóng. Cụ thể:

• Bên vú nhiễm trùng sưng to, khó chịu.
• Da bên vú áp xe bị căng, nóng ran, phù tím hoặc sưng đỏ.
• Khi ổ áp xe thông với ống dẫn sữa, sữa chảy sẽ thấy lẫn mủ.
• Xuất hiện hội chứng nhiễm độc nhiễm khuẩn với 1 loạt triệu chứng: Da xanh, sốt cao, môi khô, đau đầu, khát nước, rét run, gầy yếu,…

Áp xe ngực gây sưng, đau bầu ngực

Nhìn chung dấu hiệu áp xe ở vú khá dễ nhận biết. Tuy nhiên do chủ quan nên nhiều chị em phát hiện bệnh muộn, phải đối mặt với biến chứng nặng dẫn đến việc điều trị khó khăn.

Đối tượng có nguy cơ mắc bệnh áp xe vú

Theo các chuyên gia, bác sĩ những đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh áp xe vú bao gồm:

Có từ 10-30% phụ nữ sau khi mang thai và cho con bú bị áp xe vú

Những phụ nữ thừa cân, có ngực lớn hoặc không giữ gìn vệ sinh cá nhân cũng là đối tượng nguy cơ

Người mẹ đang cho con bú có nguy cơ bị áp xe vú nếu có những yếu tố như:

• Cho con bú không đúng cách
• Cho bú không đủ số lần và không đủ thời gian khiến sữa bị tích tụ trong vú
• Mặc áo ngực quá chật
• Núm vú bị trầy xước khi cho bú
• Tắc tuyến sữa

Biến chứng của bệnh áp xe vú

Có thể nói, áp xe vú là một bệnh cực nguy hiểm. Ở giai đoạn đầu, bệnh có thể khiến cơ thể chị em mệt mỏi, đau nhức lan sang bả vai, cánh tay. Khi bệnh đã chuyển sang giai đoạn nặng hơn và tạo thành áp xe, toàn thân người bệnh sẽ phải chịu những thương tổn như: vùng da trên ổ áp xe tại vú nóng, sưng đỏ, căng tức, phù tím,môi khô, đau đầu, khát nước,  cơ thể sốt cao, rét run, mệt mỏi, gầy yếu nhanh.

Nếu phát hiện sớm và điều trị tích cực thì đa phần bệnh nhân áp xe vú sẽ khỏi nhanh không để lại biến chứng gì. Nếu để bệnh kéo dài, chị em có thể phải đối mặt với các biến chứng nguy hiểm như:

• Mất chức năng tiết sữa: Áp xe vú thường gặp ở phụ nữ đang trong quá trình cho con bú, nếu ổ áp xe lớn sẽ tự vỡ và gây hoại tử từ đó chị em sẽ mất chức năng tiết sữa.
• Nhiễm trùng lan rộng: Áp xe ở vú tiến triển thì nhiễm trùng chỉ nằm trong phạm vi vú. Tuy nhiên khi hệ miễn dịch không đủ mạnh để tiêu diệt được tác nhân gây bệnh, biến chứng này sẽ lan đến các cơ quan khác. Nguy hiểm nhất là khi tình trạng nhiễm trùng đi theo đường máu đến toàn cơ thể gây suy thận, nhiễm trùng huyết, hoại tử các chi,…
• Hoại tử vú: Đây là biến chứng cực kỳ nguy hiểm, xảy ra do nhiễm khuẩn, nhiễm trùng ở áp xe vú nặng mà không được can thiệp điều trị kịp thời. Lúc này chị em sẽ phải đối mặt với các hệ lụy như vú sưng to, phù nề, vùng da ở ổ áp xe mưng mủ màu vàng nhạt, tím đen dần khi hoại tử xảy ra.
• Viêm xơ tuyến vú mạn tính: Ổ áp xe khi tiến triển nặng có thể làm hình thành vùng thâm nhiễm trắng do xơ vú. Biến chứng này chỉ ảnh hưởng đến thẩm mỹ và chức năng tuyến vú mà còn tiềm ẩn nguy cơ ung thư vú.

Bệnh áp xe vú nếu như không điều trị kịp thời sẽ gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm

Chú ý: Áp xe ở vú rất dễ nhầm lẫn với các bệnh lý khác chẳng hạn như ung thư vú, tắc tia sữa,… Do đó, khi có các biểu hiện bất thường tại vú, chị cần đi  thăm khám sớm để được chẩn đoán và tìm hướng khắc phục chính xác.

Biện pháp chẩn đoán áp xe vú

Các phương pháp thường được áp dụng để chẩn đoán áp xe vú bao gồm:

• Hỏi bệnh sử: Bệnh nhân có biểu hiện nhiễm trùng toàn thân như sốt, mệt mỏi, môi khô, lưỡi bẩn,…
• Khám lâm sàng: Quan sát thấy vú sưng, nóng đỏ, kiểm tra thấy có nhân mềm và có ổ chứa dịch ấn lõm
• Siêu âm vú: Bên trong vú có nhiều ổ chứa dịch
• Xét nghiệm công thức máu: Có hiện tượng bạch cầu trung tính tăng
• Xét nghiệm CRP (C-reactive protein): Cho ra kết quả dương tính nếu người bệnh mắc áp xe vú.

Phương pháp điều trị áp xe vú

Bệnh áp xe vú hoàn toàn có thể điều trị dứt điểm mà không ảnh hưởng gì đến sức khỏe chị em, trong đó phương pháp chủ yếu được áp dụng là chích tháo mủ và dùng kháng sinh.

• Kháng sinh: Kháng sinh giúp điều trị hiệu quả các bệnh nhiễm trùng nói chung do vi khuẩn và áp xe ở vú nói riêng. Các trường hợp phát hiện bệnh áp xe vú sớm ở giai đoạn sớm thường chỉ cần điều trị bằng kháng sinh mà không cần can thiệp phẫu.
• Chích rạch và dẫn mủ áp xe: Khi ổ áp xe kích thước lớn, nhiều mủ trong ổ vú thì bác sĩ sẽ chỉ định cần chích rạch hoặc phẫu thuật dẫn mủ cho bệnh nhân. Đầu tiên cần phá vỡ ổ mủ sau đó dẫn lưu ổ mủ ra ngoài. Khi thực hiện thủ thuật này, bác sĩ cần kết hợp kỹ thuật hình ảnh để tránh làm tổn thương ống dẫn sữa cũng như một số cơ quan liên quan khác.
• Vệ sinh và sát khuẩn: Áp xe ở vú trong giai đoạn ở những người đang cho con bú có thể tiến triển nặng hơn và gây biến chứng phức tạp hơn do trẻ bú làm sứt, nhiễm trùng đầu vú. Chính vì vậy, việc vệ sinh sạch sẽ đầu vú, đặc biệt khi bị vết thương bị xước, viêm nhiễm. Bên cạnh đó, sau khi phẫu thuật, chích mủ dẫn lưu ổ áp xe vú, cần rửa bằng oxy già, thuốc sát khuẩn,… chị em hay băng gạc bảo vệ hàng ngày cho đến khi hết hoàn toàn mủ, ngăn ngừa bệnh tái phát.

Ở giai đoạn nặng, người bệnh cần chích rạch và dẫn mủ áp xe

Người ra, người bệnh cũng có thể kiểm soát tình trạng bệnh của mình bằng một cách hiệu quả như sau:

• Giữ lối sống lành mạnh: Bên cạnh việc nghỉ ngơi, chị em cần uống nhiều nước và ăn các thực phẩm giàu dưỡng chất trong quá trình điều trị;
• Luôn giữ vệ sinh cá nhân sạch sẽ: thường xuyên vệ sinh cá nhân, giữ cơ thể luôn sạch sẽ, nhất là vùng vú.
• Ngưng cho con bú: Nếu bị áp xe vú trong thời kỳ đang cho con bú, chị em hãy luôn vệ sinh sạch sẽ vùng vú, nhất là đầu vú. Tốt nhất bạn hãy dừng việc cho con bú bên vú bị bệnh cho đến khi lành bệnh hoàn toàn.

Biện pháp phòng ngừa bệnh áp xe vú

Bệnh áp xe ngực chủ yếu xảy ra ở phụ nữ sau sinh và đang trong quá trình cho con bú. Để phòng bệnh lý này, chị em cần chú ý một số điều sau:

• Sau khi sinh con mẹ nên thường xuyên massage nhẹ nhàng bầu vú để ống dẫn sữa thông thoát và con có thể bú ngay sau sinh. Bên cạnh đó bé cũng cần cho thường xuyên và bú đúng tư thế.
• Vệ sinh núm vú đúng cách và sạch sẽ kể cả trước và sau khi cho con bú.
• Nên cho cho trẻ bú hết sữa và luân phiên hai bên vú, nếu không, chị em phải vắt hết sữa thừa sau mỗi lần con bú.
• Nếu có hiện tượng tắc tia sữa, phải can thiệp điều trị kịp thời để thông ống dẫn sữa. Ngoài ra, cần xoa bóp bằng tay, chườm nóng, chiếu đèn hồng ngoại hoặc hút sữa bằng máy...
• Tránh làm nứt hoặc xước núm vú vì đây được xem là điều kiện tốt để vi khuẩn xâm nhập làm viêm tuyến sữa. Ngoài ra cũng nên mặc áo ngực phù hợp, vừa vặn... để tránh gây tổn thương vú.
• Không cai sữa sớm và đột ngột, khi cai sữa, chị em nên giảm dần số lượng và số cữ bú từ từ.

Áp xe vú là bệnh lý nguy hiểm cần được phát hiện và điều trị sớm để tránh gây những biến chứng ảnh hưởng tới sức khỏe. Do vậy khi thấy những dấu hiệu nghi ngờ mắc bệnh, chị em cần tới cơ sở y tế uy tín để thăm khám ngay.