Đột quỵ lần 2: Tại sao, khi nào tái phát? Làm thế nào để phát hiện?

Đột quỵ lần 2 là gì? Khi nào đột quỵ tái phát lần 2?

Đột quỵ lần 2 hay tai biến mạch máu não lần 2 là tình trạng bệnh nhân đột quỵ trải qua cơn đột quỵ sau lần phát bệnh đầu tiên. Bệnh xảy ra khi mạch máu bị vỡ (10 - 20%) hoặc tắc nghẽn (80%) làm tổn thương các tế bào não. Đột quỵ do tắc mạch máu thường thấy hơn do tình trạng xơ vữa động mạch.

Một số sự thật về đột quỵ (Nguồn: American Stroke Association)

Thời điểm tái phát bệnh cao nhất vào 2 ngày đầu tiên. Tuy nhiên không thiếu các trường hợp tái phát đột quỵ trong vòng 3 tháng hoặc 1 năm sau lần nhập viện đầu tiên. 

Khác với đột quỵ lần 1, đột quỵ lần 2 hay đột quỵ lần 3,4 mang theo nguy cơ di chứng tàn tật, tử vong, sống thực vật cao hơn đáng kể. Các đối tượng dễ bị tái phát đột quỵ nhất là người cao tuổi - nam giới. Hoặc nhóm đối tượng có khuynh hướng di truyền đột quỵ.

Tại sao lại bị đột quỵ lần 2?

Tai biến mạch máu não lần 2 có thể xảy ra do các nguyên nhân sau đây:

• Cao huyết áp khiến nguy cơ tái phát đột quỵ tăng gấp 2 lần.
• Hàm lượng cholesterol trong máu tăng cao gây ra các mảng bám tích tụ trong động mạch. Đây là lý do gây ra tình trạng đột quỵ nhồi máu não. 
• Lượng đường trong máu cao hay bệnh tiểu đường có thể gây tổn thương mạch hoặc các cục máu đông làm tắc mạch máu. 
• Hút thuốc lá thường xuyên. Cơ thể chịu ảnh hưởng của 7000 chất độc sẽ khiến đặc máu, tăng khả năng xuất hiện mảng bám trên thành mạch máu.
• Tăng cân, béo phì khiến người bệnh có khả năng bị tiểu đường, tái phát bệnh tim và đẩy huyết áp tăng cao.
• Bất thường về tim, ví dụ rung tâm nhĩ khiến cục máu đông hình thành, di chuyển từ tim lên não gây đột quỵ lần 2.

Các nguyên nhân gây nên đột quỵ lần 1 như trên hoàn toàn có thể gây ra đột quỵ lần hai. Đặc biệt là sau cơn bệnh đầu tiên, các tế bào não chưa bị tổn thương sẽ tăng cường hoạt động và sinh ra nhiều gốc tự do hơn. Một khi các tế bào gốc tự do hoạt động sẽ làm tăng nguy cơ tái phát đột quỵ. Tình trạng này có thể trở đi trở lại.

Những dấu hiệu khi bị đột quỵ lần 2

Các dấu hiệu của đột quỵ lần 2 tương tự với đột quỵ lần đầu như sau:

• Khó nói và mất khả năng ngôn ngữ: Nói ngọng, không nói được, nói vô nghĩa, không hiểu lời nói của người khác,... có thể là biểu hiện của đột quỵ thứ phát.
• Yếu, liệt một phần cơ thể: tay chân, méo mặt, lệch mặt,... là dấu hiệu thường thấy của đột quỵ lần 2.
• Khó khăn trong vận động, mất thăng bằng: Không đi đứng được, chóng mặt hay mất thăng bằng là có thể là triệu chứng của tai biến mạch máu não. 
• Giảm hoặc mất thị lực: Không nhìn rõ, không nhìn được 1 mắt hoặc hai mắt,... có thể là báo động của tình trạng tái phát đột quỵ.
• Đau đầu đột ngột, dữ dội, không nguyên nhân có thể là triệu chứng của đột quỵ.

6 dấu hiệu thường gặp của trường hợp tái phát đột quỵ

Đột quỵ lần 2 có nguy hiểm không?

Về cơ bản, hệ thần kinh và một số vùng não của bệnh nhân đã bị tổn thương. Chấn thương này có thể là kéo dài và cần thời gian phục hồi. Nếu người bệnh tiếp tục bị đột quỵ lần 2 thì các biến chứng do đột quỵ gây ra sẽ nặng nề hơn đột quỵ lần 1 khá nhiều. 

• Đối với đột quỵ thiếu máu cục bộ lần 2: Người bệnh có nguy cơ tử vong lên đến 25% trong 1 năm và 70% trong 10 năm sau đó.
• Đối với đột quỵ xuất huyết não lần 2: Nguy cơ tử vong trong 1 năm đầu nếu tái phát là 31% và trong 10 năm là 75%. 

Lý do của tỷ lệ tử vong do đột quỵ lần 2 cao hơn bởi tế bào não đã bị tổn thương sẵn và đang bị tàn phá nặng nề hơn. Do đó, dù người bệnh có được cấp cứu sớm thì khả năng tử vong và các biến chứng khác cũng cao hơn đáng kể.

Tàn phế, mất khả năng đi lại là một trong các biến chứng của đột quỵ thứ phát

Đột quỵ lần 2 phục hồi được không?

Người bệnh đột quỵ lần 2 có thể phục hồi được. Tuy nhiên khả năng phục hồi của bệnh nhân đột quỵ lần 2 sẽ kém hơn so với lần đầu, đặc biệt là đột quỵ não. Thời gian và tình trạng hồi phục có thể phụ thuộc vào:

• Mức độ nghiêm trọng của tai biến mạch máu não lần thứ 2
• Vị trí xuất hiện đột quỵ. 
• Tình hình sức khoẻ của người bệnh
• Khả năng thích ứng và thực hiện theo tiến trình phục hồi sau cơn đột quỵ

Các phương pháp chẩn đoán đột quỵ lần 2

Bệnh nhân không cần quá lo lắng bởi khám lâm sàng và các phương pháp chẩn đoán hình ảnh có thể sàng lọc, chẩn đoán tình trạng tái phát đột quỵ lần 2:

• Khám lâm sàng để khảo sát nhanh tổn thương của não
• Chụp cắt lớp vi tính não (CT Scan) xác định dị dạng mạch máu, phát hiện nhanh vị trí xuất huyết hay tắc nghẽn và hỗ trợ cung cấp hướng điều trị nhanh chóng.
• Chụp cộng hưởng từ mạch máu não (MRA) đánh giá tình trạng tuần hoàn máu để tầm soát chính xác về đột quỵ hay các bệnh về não. 
• Siêu âm Doppler xuyên sọ kiểm tra người bệnh có bị tắc/ hẹp động mạch và tình trạng tuần hoàn mạch máu chung trước, trong và sau điều trị đột quỵ não.
• Siêu âm động mạch cảnh hỗ trợ phát hiện tình trạng xơ vữa động mạch, tắc nghẽn mạch và lưu lượng máu để chẩn đoán đột quỵ sớm.

Phụ thuộc vào tình trạng người bệnh, bác sĩ có thể chỉ định xét nghiệm máu, đo điện tâm đồ,.. để phục vụ mục đích chẩn đoán.

Chụp CT mạch máu não phát hiện tổn thương khoanh vòng ở bệnh nhân đột quỵ(*)

(*) Chú thích: Trong đó, đột quỵ do xuất huyết thể hiện ở nhóm 1 - xuất huyết khu trú, nhóm 2 - xuất huyết kéo dài. Đột quỵ thiếu máu não biểu thị qua nhóm 3 - thiếu máu cục bộ và nhóm 4 - thiếu máu cục bộ lan rộng.

Cách điều trị đột quỵ lần 2

Phụ thuộc vào diễn biến, giai đoạn bệnh đột quỵ và tình trạng người bệnh mà bác sĩ sẽ đưa ra các phương án điều trị phù hợp. Tuy nhiên, người bệnh có thể tham khảo các phương án thường được sử dụng trong điều trị đột quỵ lần 2 như sau:

• Điều trị bằng thuốc tiêu sợi huyết cho các bệnh nhân đột quỵ do thiếu máu cục bộ.
• Can thiệp ngoại khoa vào nội mạch để loại bỏ huyết khối gây tắc mạch. Đặt stent động mạch cũng có thể cân nhắc thực hiện cho tình trạng tái phát đột quỵ.
• Phẫu thuật cho người bệnh đột quỵ xuất huyết nặng để xử lý nguyên nhân gây vỡ mạch máu.
• Phẫu thuật coiling (thuyên tắc nội mạch) giúp bít túi phình mạch máu bị vỡ. Máu không chảy vào ra ngoài não, hạn chế đột quỵ lần 2. 
• Xạ phẫu lập thể dùng tia xạ năng lượng cao điều trị dị dạng mạch máu não. 

Các biện pháp phòng tránh bệnh đột quỵ tái phát 

Bệnh nhân và người nhà có thể điều chỉnh sinh hoạt, thói quen ăn uống và vận động để giảm nguy cơ đột quỵ lần 2 như sau:

• Kiểm soát huyết áp: Đo thường xuyên và duy trì huyết áp ở mức ổn định dưới 140/90 mmHg hoặc dưới 130/80mmHg. 
• Điều chỉnh chế độ ăn: Giảm đường, tăng cường ngũ cốc, bánh mì đen, trái cây và rau xanh. Hạn chế và giảm tối đa đồ ngọt, dầu mỡ, thực phẩm chiên rán để ổn định lượng cholesterol trong máu. (~70 - 100mg/dL)
• Kiểm soát cân nặng.
• Theo dõi và duy trì điều trị các bệnh lý nền: Ví dụ, dùng thuốc ổn định đường huyết nếu có tiền sử bị tiểu đường.
• Tăng cường vận động cơ thể nhẹ nhàng: đi bộ, bơi lội,... ít nhất 30 phút/ ngày.
• Tránh xa các chất kích thích, bồi dưỡng sở thích để giải tỏa căng thẳng.
• Tái khám và thực hiện tầm soát đột quỵ thường xuyên: Đột quỵ lần 2, thậm chí đột quỵ lần 3, đột quỵ lần 4 có thể xảy ra nên người bệnh cần thăm khám thường xuyên. 

Các lưu ý dành cho bệnh nhân để phòng tránh đột quỵ tái phát

Nói chung, đột quỵ lần 2 là tình trạng hết sức nguy hiểm cần được sàng lọc thường xuyên để giảm thiểu tỷ lệ tử vong và các biến chứng nặng nề hơn. Nếu phát hiện các triệu chứng bất thường hoặc gặp người bị đột quỵ, bạn nên gọi cấp cứu và thực hiện sơ cứu đột quỵ đúng cách, kịp thời. 

Để phát huy tối đa hiệu quả điều trị bệnh, bệnh nhân nên chọn các cơ sở y tế uy tín để giảm khả năng tái phát bệnh đến tối thiểu. Bệnh viện Đa khoa Phương Đông sở hữu hệ thống máy móc chẩn đoán hình ảnh cho ra kết quả nhanh, chính xác. Kết hợp cùng đội ngũ bác sĩ giàu kinh nghiệm điều trị giúp người bệnh phục hồi từ từ, giảm tối đa khả năng tái phát đột quỵ.

Máy chụp cộng hưởng từ Tesla 1.5 tại BVĐK Phương Đông

Để đặt lịch khám và biết thêm về bệnh đột quỵ lần 2, bạn có thể liên hệ hotline 19001806 để được đội ngũ của Bệnh viện Đa khoa Phương Đông hỗ trợ kịp thời!