Xơ vữa động mạch cảnh có nguy hiểm không và cách điều trị
Xơ vữa động mạch cảnh sẽ gây hẹp động mạch cảnh làm giảm lưu lượng máu đến não, gây thiếu máu não hoặc thậm chí là nhồi máu não và đột quỵ.
Đột quỵ còn có tên gọi khác là tai biến mạch máu não. Đây là bệnh lý cực kỳ nguy hiểm, xảy ra đột ngột mà không thể lường trước. Hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng, cách điều trị và biện pháp phòng tránh đột quỵ sẽ giúp bạn bảo vệ sức khỏe của mình một cách chủ động trong mọi tình huống.
Đột quỵ là tình trạng tổn thương nghiêm trọng tại não bộ xảy ra khi dòng máu cung cấp cho não bị tác nhân nào đó gây gián đoạn hoặc là có một mạch máu trong não bị vỡ. Lúc này, lượng oxy và dưỡng chất nuôi các tế bào não đã bị giảm đáng kể. Chỉ trong khoảng vài phút, các tế bào não sẽ chết dần đi và gây ra nhiều biến chứng đe dọa đến tính mạng người bệnh.
Đột quỵ là bệnh lý nguy hiểm đe dọa tới tính mạng người bệnh
Đột quỵ thường xảy ra đột ngột, có tỉ lệ tử vong cực cao nếu như người bệnh không phát hiện sớm và điều trị kịp thời. Mỗi năm ở Việt Nam khoảng trên 200.000 người bị đột quỵ, trong số đó có tới 50% ca tử vong và chỉ có 10% người sống sót, bình phục hoàn toàn. Đáng chú ý, hiện nay bệnh đột quỵ đang có xu hướng ngày càng trẻ hóa, gia tăng mạnh ở độ tuổi từ 40 – 45 tuổi, thậm chí là 20.
Có 3 dạng đột quỵ chính theo từng nguyên nhân gây nên, mỗi loại đều có những đặc điểm riêng biệt
Đột quỵ do thiếu máu cục bộ khởi phát do tình trạng tắc nghẽn động mạch. Dạng này chiếm khoảng 85% tổng số trường hợp đột quỵ. Tuy nhiên, bạn hoàn toàn có thể phòng tránh bệnh này một cách hiệu quả nếu thực hiện tốt các biện pháp dự phòng.
Đột quỵ do thiếu máu cục bộ lại chia thành 2 dạng là:
Đột quỵ do xuất huyết khởi phát do có một vết nứt trên bề mặt não hoặc động mạch não dẫn tới hiện tượng chảy máu. Nguyên nhân dẫn tới tình trạng này có thể là do phình mạch hoặc hệ thống mạch máu não có biểu hiện dạng. Theo thống kê, đột quỵ do xuất huyết chiếm tỉ lệ khoảng 15% số ca đột quỵ.
Đột quỵ do xuất huyết não chiếm 15% tổng số ca bệnh
Đột quỵ do thiếu máu não thoáng qua thường gọi là đột quỵ nhỏ. Nguyên nhân là do triệu chứng đột ngụy kéo dài rất ngắn, chỉ khoảng vài phút.
Các cơn đột quỵ nhỏ khởi phát do tình trạng thiếu máu não xảy ra. Lưu lượng máu dẫn tới não tạm thời bị cản trở, đã gây ra những triệu chứng tương tự như đột quỵ. Tuy nhiên, khi lưu lượng máu trở về mức bình thường, thì các triệu chứng đó cũng biến mất. Theo các bác sĩ, đây cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo cho một cơn đột quỵ lớn sắp xảy ra trong thời gian tới, vì vậy bạn cần chú ý tới sức khỏe nhiều hơn.
Đột quỵ có để lại những di chứng lâu dài cho người bệnh hay không phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Trong đó, quan trọng nhất là mức độ nguy hiểm của bệnh và việc người bệnh có được can thiệp điều trị kịp thời hay không.
Đột quỵ có thể để lại khá nhiều di chứng làm ảnh hưởng đến các cơ quan, hệ cơ quan khác nhau trên cơ thể bệnh nhân, cụ thể:
Hệ hô hấp
Các tổn thương ở não bộ do đột quỵ có thể khiến người bệnh khó khăn hơn trong việc ăn uống. Đây là biến chứng phổ biến và có thể được khắc phục theo thời gian khi mà cơn đột quỵ đã được điều trị khỏi.
Tuy nhiên, nếu như các tổn thương não xảy ra ngay tại trung tâm điều khiển hoạt động hô hấp của cơ thể thì lại không đơn giản như vậy. Lúc này, người bệnh có thể ngừng hô hấp, thậm chí là tử vong.
Hệ tuần hoàn
Thói quen không ăn uống, sinh hoạt không lành mạnh có thể khiến bệnh nhân đột quỵ xuất hiện di chứng ở hệ tuần hoàn. Đặc biệt là đối với những người thường xuyên uống rượu bia, hút thuốc lá, bị tăng huyết áp hoặc tiểu đường. Vì vậy để hạn chế di chứng tới hệ tuần hoàn, người bệnh cần thay đổi lối sống, chế độ ăn cũng như vận động mỗi ngày.
Đột quỵ có thể để lại nhiều di chứng tại các cơ quan, hệ cơ quan
Hệ cơ
Những di chứng của bệnh đột quỵ xảy ra tại hệ cơ bao gồm: Giảm vận động của một hoặc nhiều bộ phận trên cơ thể. Đáng chú ý, không ít trường hợp người bệnh đã bị liệt nửa người hoặc toàn thân.
Hệ tiêu hóa
Một số loại thuốc được áp dụng để điều trị đột quỵ có thể ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa. Các triệu chứng là táo bón, khó tiêu, đầy hơi,...Bên cạnh đó, bệnh lý này còn có thể gây tổn thương cho vùng não đảm nhiệm chức năng kiểm soát các hoạt động tiêu hóa của ruột. Hệ quả là người bệnh bị hạn chế hoặc mất hoàn toàn chức năng ruột.
Hệ tiết niệu
Đột quỵ có thể tác động xấu đến việc giao tiếp giữa não và hệ tiết niệu, nhất là tại bàng quang. Hệ quả của việc này là khiến cho bệnh nhân phải đi vệ sinh thường xuyên, tiểu tiện mất kiểm soát, thậm chí chỉ cần một kích thích rất nhỏ chẳng hạn như ho hay cười cũng có thể khiến người bệnh tiểu tiện không tự chủ.
Hệ sinh sản
Mặc dù đột quỵ không ảnh hưởng trực tiếp đến cơ quan sinh sản nhưng lại làm giảm ham muốn tình dục của người bệnh. Nhất là khi họ đang có những rối loạn tâm lý hay đang sử dụng một số loại thuốc điều trị.
Hệ thần kinh
Di chứng mà đột quỵ có thể để lại cho hệ thần kinh là rất nặng nề. Người bệnh thậm chí có thể mất hoàn toàn khả năng cảm nhận nhiệt độ nóng, lạnh hay cảm giác đau… Một số trường hợp khác còn bị suy giảm thị lực nếu như các dây thần kinh vùng mắt bị tổn thương.
Bệnh nhân bị liệt sau cơn đột quỵ
Ngoài ra, đột quỵ còn gây ra hàng loạt những vấn đề về thần kinh khác, chẳng hạn như: Mất trí nhớ, giảm trí tuệ, dễ nóng giận, bực bội, trầm cảm. Trong trường hợp bệnh này tác động và làm tổn thương các dây thần kinh vận động thì triệu chứng liệt nửa nửa người hoặc toàn thân hoàn toàn có thể xảy ra.
Nguyên nhân đột quỵ được chia thành 2 nhóm chính là sinh lý và bệnh lý.
Nguyên nhân sinh lý gây ra bệnh đột quỵ có thể bao gồm:
Đột quỵ có thể là biến chứng của một số bệnh lý như:
Suy tim là một trong những nguyên nhân gây ra bệnh đột quỵ
Ngoài ra, một số yếu tố khác cũng có thể làm gia tăng nguy cơ mắc đột quỵ, chẳng hạn như:
Những người nghiện thuốc lá có nguy cơ đột quỵ rất cao
Đột quỵ sẽ được được phát hiện sớm nếu như bạn nắm được 7 dấu hiệu đặc trưng sau đây:
Chú ý: Các triệu chứng báo hiệu đột quỵ trên thường không kéo dài. Bởi vì thế mà khi phát hiện bất kể một hoặc nhiều biểu hiện bất thường nào của cơ thể thì bạn cũng không nên chủ quan mà hãy thông báo ngay cho bác sĩ để thăm khám và cấp cứu kịp thời nếu cần thiết.
Gần đây các chuyên gia y tế cùng y bác sĩ đầu ngành đã phát minh ra quy tắc “FAST” để nhận biết sớm nguy cơ đột quỵ. Cụ thể:
Méo mặt - Dấu hiệu đột quỵ dễ nhận biết
Mấu chốt để quá trình điều trị bệnh đột quỵ diễn ra thuận lợi chính là yếu tố thời gian. Vậy nên nếu phát hiện càng sớm các triệu chứng bệnh này và khắc phục kịp thời thì cơ hội sống sót của người bệnh càng cao.
Để chẩn đoán đột quỵ, các bác sĩ sẽ thực hiện phương pháp xét nghiệm máu. Mục đích là để kiểm tra sự hình thành và tốc độ tăng trưởng của cục máu đông hoặc mức độ lây lan của ổ xuất huyết.
Bên cạnh đó, việc chụp CT cũng là kỹ thuật cần thiết để bác sĩ tìm hiểu nguyên nhân gây đột quỵ là do ổ xuất huyết hay do các cục máu đông. Ngoài ra, một số xét nghiệm khác cũng có thể được thực hiện nhằm tìm ra nơi cục máu đông hình thành hoặc vị trí chảy máu trong não của bệnh nhân.
Gọi xe cứu thương là việc làm đầu tiên cần thực hiện để cứu sống tính mạng của người bệnh đột quỵ. Tiếp đó, những người xung quanh hãy cố gắng áp dụng một số phương pháp sơ cứu khác cho người bệnh theo từng trường hợp như sau:
Người bệnh tỉnh:
Hãy gọi cấp cứu ngay khi thấy bệnh nhân đột quỵ
Người bệnh bị hôn mê:
Trong trường hợp bệnh nhân đột quỵ bị hôn mê, bạn cũng cần sơ cứu theo 4 bước đã kể trên. Ngoài ra, trong trường hợp mạch của người bệnh không đập hoặc bị ngừng thở, thì cần tiến hành hô hấp nhân tạo và ép tim ngoài lồng ngực theo tỉ lệ 1:5.
Việc sơ cứu kịp thời cho người bị đột quỵ sẽ là yếu tố vô cùng quan trọng góp phần giảm nhẹ những di chứng mà bệnh có thể để lại sau này. Không những vậy việc này còn có thể cứu sống bệnh nhân khỏi lưỡi hái tử thần một cách kỳ diệu.
Theo các chuyên gia, việc điều trị bệnh đột quỵ hiệu quả cần đáp ứng được 2 mục tiêu chính là:
Hiện nay, việc điều trị đột quỵ sẽ áp dụng 2 phương pháp chính là phẫu thuật và dùng thuốc.
Đối với bệnh nhân đột quỵ nhồi máu não do sự hình thành các cục máu đông hoặc mảng bám làm tắc mạch, thì các phương pháp phẫu thuật thường được bác sĩ áp dụng là:
Nong và đặt Stent động mạch cảnh giúp điều trị đột quỵ
Việc dùng thuốc để điều trị đột quỵ sẽ áp dụng cho những trường hợp bệnh không quá nghiêm trọng, Bên cạnh đó, những người bệnh vừa phẫu thuật xong cũng cần sử dụng thuốc để kiểm soát bệnh.
Có 3 nhóm thuốc thường được bác sĩ chỉ định cho bệnh nhân đột quỵ là:
Bệnh nhân đã sống sót sau đột quỵ có thể phải đối mặt với khá nhiều vấn đề về sức khỏe. Các di chứng sau đột quỵ thể xuất hiện vĩnh viễn hoặc được phục hồi hiệu quả.
Sau đột quỵ, đa số các trường hợp bệnh đều bị suy giảm chức năng nói, vận động và cảm giác. Vậy nên cần thiết phải có những bài tập trị liệu phù hợp để phục hồi hiệu quả các chức năng này.
Người bệnh cần được phục hồi các chức năng ngôn ngữ, vận động sau đột quỵ
Đột quỵ là bệnh lý nguy hiểm nhưng bạn hoàn toàn có thể phòng tránh được bằng một số biện pháp sau:
Ăn uống khoa học là yếu tố quan trọng đầu tiên giúp giảm nguy cơ đột quỵ và ngăn ngừa bệnh này tái phát. Các chuyên gia dinh dưỡng khuyên răng, bạn nên xây dựng chế độ ăn lành mạnh với các thực phẩm giàu dưỡng chất, giúp tăng sức đề kháng. Đồng thời, cũng cần tránh những món ăn gây hại cho sức khỏe cơ thể:
Các loại thực phẩm cần tăng cường bổ sung để phòng tránh đột quỵ:
Thực phẩm cần hạn chế để phòng tránh đột quỵ:
Để phòng tránh đột quỵ, bạn hãy cố gắng tập thể dục ít nhất 5 ngày mỗi tuần, mỗi lần tập kéo dài 30 phút. Điều này không chỉ giúp tăng cường sức khỏe mà còn có khả năng giảm huyết áp và phòng ngừa bệnh đột quỵ vô cùng hiệu quả. Các chuyên gia khuyên bạn chỉ nên lựa chọn các bài tập thể dục nhẹ nhàng như đi bộ, chạy bộ, đạp xe, tập dưỡng sinh, yoga.
Đi bộ mỗi ngày giúp giảm nguy cơ đột quỵ
Bệnh đột quỵ thường xuyên xảy ra vào mùa lạnh. Bởi nhiệt độ ngoài trời tăng cao, nếu cơ thể không đủ ấm sẽ dẫn đến sự hình thành các cục máu đông gây tắc nghẽn động mạch. Các nhà nghiên cứu đã phát hiện thấy, nhiệt độ cứ giảm khoảng 2,9 độ C ngoài trời liên tục trong 24h có thể tăng nguy cơ đột quỵ lên rất cao. Bởi vậy mà bạn hãy chú ý giữ ấm cơ thể, nhất là trong mùa lạnh. Bên cạnh đó, cũng cần hạn chế đi ra ngoài khi mà nhiệt độ ngoài trời đang xuống thấp, nhất là vào nửa đêm và rạng sáng.
Các cuộc khảo sát đã cho thấy, một người hút thuốc lá nhiều hơn 1 bao mỗi ngày có nguy cơ đột quỵ tăng lên gấp 4 lần so với những người khác. bên cạnh đó, những người đã ngưng sử dụng thuốc lá từ 2 năm trở lên thì nguy cơ đột quỵ cũng giảm dần theo thời gian. Đặc biệt, những người ngừng hút thuốc được trên 5 năm thì nguy cơ đột quỵ giảm xuống mức bằng với người không hút thuốc từ khi sinh ra.
Bởi vậy, để phòng tránh nguy cơ đột quỵ, bạn đừng bao giờ hút thuốc lá. Nếu đã trót sử dụng thì hãy cố gắng cai sản phẩm này nhanh nhất có thể.
Trên thực tế, có rất nhiều trường hợp đã bị đột quỵ do tắm đêm. Nhất là những người đang có sẵn bệnh lý nền như cao huyết áp, tiểu đường, thiếu máu thoáng qua, tim mạch,...Các chuyên gia cho biết, việc tắm vào buổi đêm dễ khiến nhiệt độ cơ thể giảm đột ngột dẫn đến tình trạng tăng huyết áp, làm vỡ các mạch não xơ vữa, mạch não co thắt hay nhồi máu cơ tim,.. do đó để phòng tránh đột quỵ, bạn tuyệt đối không được tắm đêm hay tắm ngay sau khi vận động mạnh.
Việc thăm khám sức khỏe định kỳ 6 tháng 1 lần không chỉ giúp bạn phòng tránh đột quỵ mà còn ngăn chặn được rất nhiều bệnh lý khác. Tại bệnh viện bạn sẽ được bác sĩ phát hiện sớm những chỉ số không tốt của cơ thể bằng những thiết bị y tế hiện đại. Đồng thời, cũng được tư vấn, giải thích cặn kẽ về những dấu hiệu đột quỵ sớm bạn có thể gặp phải. Nếu như nhận thấy bạn đang có những triệu chứng của bệnh, một phác đồ điều trị phù hợp sẽ được đưa ra nhằm ngăn chặn những biến chứng gây hại cho sức khỏe sau này và giảm nguy cơ tử vong xuống mức thấp nhất.
Như vậy có thể thấy đột quỵ là bệnh lý nguy hiểm mà bất cứ ai cũng không được chủ quan. Hãy chủ động bổ sung những kiến thức liên quan để bệnh lý này, nhất là dấu hiệu đột quỵ sớm để bảo vệ sức khỏe cũng như tính mạng của bản thân một cách tốt nhất.
Lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể.
BỆNH VIỆN ĐA KHOA PHƯƠNG ĐÔNG
Địa chỉ: Số 9, Phố Viên, Cổ Nhuế 2, Bắc Từ Liêm, Hà Nội
Tổng đài tư vấn: 19001806
Website: https://benhvienphuongdong.vn
Xơ vữa động mạch cảnh sẽ gây hẹp động mạch cảnh làm giảm lưu lượng máu đến não, gây thiếu máu não hoặc thậm chí là nhồi máu não và đột quỵ.