Hạch là gì? Cách phân biệt hạch lành tính và ác tính

Hạch là gì? Có nguy hiểm không?

Hạch là một tổ chức lympho (liên võng nội mô), phân bổ rải rác tại nhiều vị trí khác nhau trong cơ thể, từ trong phủ tạng, ổ bụng ngay cả các phần mềm dưới da. Thông thường nó sẽ tồn tại dưới dạng thể chìm dưới vùng cổ, xương đòn, nách và bẹn. Chỉ khi hoạt động mạnh thì nó mới sưng và nổi lên da, khi đó chúng ta có thể nhìn thấy và sờ được.

Hạch có tác dụng chống lại các tác nhân gây hại xâm nhập vào cơ thể người

Theo nghiên cứu từ Y học hiện đại, hạch có chức năng như hệ miễn dịch giúp phòng chống bệnh tật, nhất là các bệnh nhiễm khuẩn bởi hạch có thể sản sinh ra dòng bạch cầu lympho và các kháng thể tốt giúp chống lại các tác nhân gây hại xâm nhập vào cơ thể như vi trùng, vi rút và tế bào lạ.

Khi sờ hoặc ấn vào hạch thấy sưng, đau thì đó là phản ứng tự nhiên của cơ thể, hầu hết các hạch là lành tính nhưng đôi khi cũng là dấu hiệu cảnh báo sức khỏe bạn đang gặp vấn đề nên chớ chủ quan.

Vậy nổi hạch là gì? Là hiện tượng các nốt cứng, nhỏ bằng hạt đầu ẩn dưới lớp da. Nó có thể mọc dọc theo bàn tay, khớp cổ tay, mắt cá chân, bàn chân, nách, cổ, bẹn,... Chúng có thể có hình bầu dục hoặc hình tròn, có dịch bên trong và khi dùng tay ấn hạch sưng thì sẽ thấy đau.

Các vị trí thường nổi hạch trên cơ thể người

Các vị trí hạch trên cơ thể thường là bẹn, sau tai, cổ, nách và háng. Cụ thể như sau:

Nổi hạch tại vị trí bẹn

Nguyên nhân gây mọc hạch ở bẹn thường là:

Bẹn là vị trí thường xuyên bị nổi hạch

• Do nhiễm khuẩn bộ phận sinh dục- tiết niệu như bệnh do vi khuẩn Chlamydia tấn công, bệnh giang mai.
• Tổn thương do nhiễm khuẩn vùng chi dưới, vùng quanh hố chậu như các vết xây xước, áp xe, mụn nhọt,... khiến hạch bẹn sưng to và gây đau.
• Một số bệnh về máu cũng làm xuất hiện hạch to như bạch cầu cấp. Hạch thường có kích thước to, mềm, di động và xuất hiện ở nhiều vị trí khác nhau trên cơ thể mà bình thường nó vẫn có như hố thượng đòn, bẹn, nách, mạc treo, trung thất kèm với triệu chứng sốt cao, lách nhanh to và có xuất huyết. Trong bệnh bạch cầu mạn tính thể lympho thì nhiều hạch như bé, phát triển nhanh, lâu dần hạch sẽ to ra (thường là vài tháng), mềm và di động.

Nổi hạch sau tai và trên cổ

Mọc hạch sau tai và trên cổ khác phổ biến, nguyên nhân có thể là do:

• Cơ thể nhiễm trùng
• Mắc bệnh lao hoặc ung thư đầu cổ
• Mắc ung thư tuyến giáp
• Đối với trẻ có sức đề kháng kém thì không cần có bệnh hạch vẫn xuất hiện tự nhiên, khi sức khỏe ổn định nó sẽ hết sưng.

Ở trạng thái bình thường, hạch có kích cỡ chỉ khoảng vài milimet, mềm và khó sờ thấy nhưng bị cơ thể bị viêm nhiễm, ung thư (ung thư hạch nguyên phát hoặc hạch di căn) thì hạch sẽ tăng kích cỡ, có thể gây đau, dính và cứng.

Vị trí hạch cổ

Hiện tượng hạch mọc sau tai, nổi hạch ở dưới tai hoặc nổi hạch trước tai là một trong những dấu hiệu bất thường trong sức khỏe nhưng nhiều người vẫn nhầm lẫn đó là u lành tính hoặc mụn trứng cá. Cần hết sức cẩn trọng vì nó có thể là dấu hiệu sớm của các bệnh nguy hiểm như:

• Bệnh ung thư: vùng đầu, cổ đặc biệt là ung thư tuyến giáp. Theo ghi nhận thì hầu hết người bị ung thư tuyến giáp đều sẽ xuất hiện hạch với kích thước tăng dần theo thời gian. Ban đầu nó có thể là di động nhưng càng về sau càng bám chặt vùng tại, ấn vào sẽ có cảm giác đau và rất cứng.
• Bệnh ở hệ bạch huyết: hệ bạch huyết gồm các mạch bạch huyết và rất nhiều bạch bạch huyết có vai trò lọc vi khuẩn, độc tố ra khỏi cơ thể. Khi hệ bạch huyết bị tác động thì các hạch sẽ sưng to và phình lên. Hiện tượng này có thể xảy ra ở khu vực quanh cổ, ảnh hưởng tới quá trình đào thải độc tố của cơ thể.
• Triệu chứng của bệnh nhiễm trùng: virus và khuẩn tích tụ lại có thể gây sưng đau, nổi hạch quanh cổ, tai gây ra các bệnh như viêm họng, thủy đậu, sởi, mononucleosis (bệnh truyền nhiễm)... nếu không được chữa trị sớm có thể gặp phải biến chứng viêm vú (là nhiễm trùng của xương mastoid, được phát hiện phía sau tai).
• Bệnh u nang bã nhờn: hạch nổi ở cổ, tai còn có thể là do u nang bã nhờn gây ra. Những khối u này sẽ hình thành ở các tuyến bã nhờn do bị tổn thương hoặc ứ đọng quá trình sản xuất dầu. Một vài chấn thương như vết trầy xước, mụn trứng cá cũng có thể làm yếu tuyến bã nhờn dẫn tới hình thành các u nang.

Nổi hạch ở nách

Hạch nổi lên ở nách dễ dàng cảm nhận được dù kích thước bé, kích thước to nhỏ của hạch tùy vào tác nhân ảnh hưởng. Hạch ở vị trí này khi sờ thường thấy có viền, tròn hoặc hơi dài, cứng, ấn vào sẽ có độ di chuyển nhẹ và thấy hơi đau.

Nếu là hạch nách dạng viêm thì sẽ có các triệu chứng đi kèm như đau, sưng vùng ngực kèm biểu hiện sốt, mệt mỏi. Trường hợp này là hạch lành tính để sản sinh đề kháng chống lại các tác nhân gây bệnh nên chúng có thể tự mất đi mà không cần điều trị hay có tác động nào.

Hình ảnh nổi hạch ở nách

Tuy nhiên, có một số nguyên nhân khác không phải do viêm thì bạn cần đặc biệt lưu ý vì vị trí hạch cổ có thể là dấu hiệu cảnh báo bệnh nguy hiểm như:

• Có khối u ở các hạch bạch huyết hoặc xung quanh hạch bạch huyết.
• Mắc phải bệnh lý liên quan tới bạch cầu
• Có khối u Lympho Hodgkin
• Có khối u Lympho không hodgkin
• Ung thư da hắc tố (melanoma)
• Ung thư vú.

Nổi hạch ở nách có thể là dấu hiệu cảnh báo bệnh ung thư ví đang trong giai đoạn tiến triển, tế bào ung thư đã lây lan sang các hạch bạch huyết vùng nách. Đây là một trong những yếu tố để bác sĩ đánh giá giai đoạn của bệnh. Một số dấu hiệu khác cảnh báo bệnh như khối u vú, núm vú tiết dịch bất thường, hình dạng kích thước vú thay đổi, vùng da trên khối u sần sùi sốt, kinh nguyệt thất thường,... 

Hạch bình thường có sờ thấy không

Có những hạch xuất hiện nông dưới da như cổ, sau tau, cằm, hàm, vùng gáy, quanh háng, hố nách,... thì chúng ta có thể sờ và cảm nhận được. Và cũng có những hạch nằm sâu trong lồng ngực, ổ bụng,... thì không thể thấy bằng cách sờ nằm mà cần thông quan thăm khám, chẩn đoán hình ảnh.

Hạch một số vị trí có thể sờ bằng tay

Cách phân biệt hạch lành tính và ác tính

Theo bác sĩ chuyên khoa, người bệnh có thể dựa vào một số tính chất hạch để phân biệt hạch lành tính hay ác tính:

• Dựa vào kích thước: hạch lành tính sẽ có kích thước nhỏ, chỉ khoảng vài mm đến dưới 1cm và rất ít có xu hướng tăng lên theo thời gian. Còn với hạch lành tính thì kích thước thường sẽ lớn, theo thời gian nó sẽ tăng dần và mọc thêm ở nhiều vị trí khác.
• Khả năng di động của hạch: nếu là hạch lành tính thì khi sờ vào sẽ có thể di động tốt, không bị dính vào các tổ chức xung quanh còn ngược lại lạnh ác tính sẽ kém di động và khó lay chuyển khi sờ vào.

Phân biệt giữa hạch lành tính với hạch ác tính

• Về thời gian nổi hạch: hạch lành tính thường sẽ biến mất sau khoảng vài ngày, nhiều nhất là 3- 4 tuần còn nếu hạch nổi kéo dài, không thuyên giảm sau 1 tháng thì cần cảnh giác vì rất có thể đâu là dấu hiệu cảnh báo cơ thể mắc bệnh lý mãn tính hoặc tiền ung thư.
• Yếu tố viêm nhiễm: hạch lành tính sẽ xuất hiện tại vùng lân cận của vùng viêm nhiễm trên cơ thể với kích thước nhỏ, khi tình trạng viêm đã kết thúc thì nó sẽ lặn dần.

Không phải ai cũng có khả năng phân biệt được hạch lành tính với ác tính, hơn nữa thực tế tính chất hạch có thể khác nhau ở mỗi người. Do đó, khi cơ thể xuất hiện hạch nổi bất thường không rõ nguyên nhân thì tốt nhất nên đến cơ sở y tế uy tín để thăm khám và chẩn đoán cho chính xác. Tùy từng vị trí nổi hạch và kết quả khám lâm sàng mà bác sĩ có thể chỉ định siêu âm, nội soi, chụp CT, hoặc sinh thiết tế bào,...

Nếu bạn đọc có nhu cầu thăm khám sức khỏe, hãy đến với Phương Đông, quy tụ đội ngũ y bác sĩ có chuyên môn cao, giàu kinh nghiệm cùng hệ thống trang thiết bị hiện đại, không gian bệnh viện xanh- sạch- đẹp và sang trọng đảm bảo mang đến cho mọi người dịch vụ y tế chất lượng cao với sự hài lòng tốt nhất. Liên hệ Hotline 1900 1806 để được tư vấn và đặt lịch.