Hệ hô hấp và vai trò quan trọng đối với cơ thể con người

Hệ hô hấp là gì?

Hệ hô hấp là nhóm các cơ quan chịu trách nhiệm về việc trao đổi không khí trên toàn bộ cơ thể. Về cơ bản, hệ hô hấp bao gồm các thành phần chính như ống dẫn khí, phổi, và hệ cơ hô hấp.

Cấu tạo hệ hô hấp.

Cấu tạo chung của hệ hô hấp

Hệ hô hấp được cấu tạo thành hai phần, với nắp thanh quản làm ranh giới giữa chúng:

• Đường hô hấp trên (phía trên nắp thanh quản): Bao gồm mũi, họng, hầu, xoang và thanh quản. Nhiệm vụ của phần này là thu hút không khí từ môi trường bên ngoài cơ thể, sau đó sưởi ấm và làm ẩm không khí trước khi đưa vào phổi.
• Đường hô hấp dưới (phía dưới nắp thanh quản): Bao gồm khí quản, phế nang, cây phế quản, phổi, và màng phổi. Nhiệm vụ của phần này là thực hiện trao đổi khí và lọc không khí trước khi đưa vào phổi.

Các bộ phận của hệ hô hấp và chức năng 

Vai trò của hệ hô hấp trong cơ thể con người là không thể phủ nhận. Mỗi bộ phận trong hệ hô hấp lại có một nhiệm vụ riêng, có ảnh hưởng đến toàn bộ hệ thống hô hấp, cụ thể như sau:

Mũi 

Mũi là phần đầu tiên của hệ hô hấp, bao gồm mũi ngoài, ổ mũi (mũi trong) và các xoang cạnh mũi. Mũi có chức năng chính là dẫn khí, sưởi ấm và làm sạch không khí trước khi nó được đưa vào phổi. Đồng thời, mũi cũng là cơ quan chịu trách nhiệm cho giác quan khứu giác.

Cấu tạo mũi người.

Hầu - họng

Đây là vùng giao cắt giữa đường ăn và đường thở, đồng thời là khu vực rất nhạy cảm và dễ mắc các bệnh. Họng chứa vòm họng và vòng bạch huyết amidan. Hầu - họng đóng vai trò quan trọng như một cửa ngõ, giúp bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân gây hại từ môi trường bên ngoài. Nếu những bộ phận này bị viêm, có thể lây nhiễm xuống thanh quản, phế quản,...

Thanh quản

Thanh quản được tạo thành từ sụn và các sợi cơ, đi kèm với hệ thống mạch máu và thần kinh. Chức năng chính của thanh quản là phát âm, trong đó luồng không khí thở ra tác động lên các khối nếp thanh quản. Vị trí và căng trạng của các nếp thanh quản ảnh hưởng đến tần số âm thanh và giúp hình thành lời nói.

Hình ảnh giải phẫu thanh quản.

Khí quản

Khí quản là một ống dẫn khí hình lăng trụ, liên tục từ phía dưới của thanh quản đến mức đốt sống cổ sáu, nối tiếp với hệ phế quản của phổi. Tại ngang mức đốt sống ngực 4 hoặc 5, thuộc hệ hô hấp dưới, khí quản chia thành hai phần ở phần cuối, kết nối với hai phế quản chính tương ứng bên trái và bên phải. Chức năng của khí quản bao gồm việc dẫn không khí vào và ra khỏi phổi, cũng như điều hòa lượng không khí vào phổi để hỗ trợ quá trình trao đổi khí.

Phế quản

Phế quản chính được chia làm:

• Phế quản chính bên phải bao gồm 10 phế quản phân thùy, chia thành ba nhánh lớn là phế quản thùy trên, phế quản thùy giữa và phế quản thùy dưới. Phổi bên phải có 3 thùy tương ứng là thùy trên, thùy giữa và thùy dưới.
• Phế quản chính bên trái gồm 10 phế quản phân thùy, chia thành hai nhánh lớn là phế quản thùy trên và phế quản thùy dưới. Phổi bên trái cũng có 2 thùy tương ứng là thùy trên và thùy dưới.

Chức năng của phế quản là dẫn không khí lưu thông giữa môi trường bên ngoài và phế nang. Phế quản chia thành các chi nhánh điều đến các thùy phổi, tạo ra hình dáng giống như cành cây.

Phổi 

Mỗi người có hai lá phổi, mỗi lá được cấu tạo bởi các thùy. Phổi bên trái thường nhỏ hơn phổi bên phải do tim nằm ở phía bên trái. Dựa theo nghiên cứu, dung tích của mỗi lá phổi khi hít sâu có thể đạt khoảng 5000 ml. Phổi có hình thức bao gồm mặt ngoài, mặt trong và màng phổi. Chúng đóng vai trò quan trọng trong việc trao đổi khí oxy và CO2 cho cơ thể. Ngoài ra, tế bào phổi tham gia vào việc duy trì sự sống của các tế bào biểu mô và nuôi mô thông qua quá trình tổng hợp các chất quan trọng và chuyển hóa.

Phổi.

Một số bệnh thường gặp ở hệ hô hấp

Hệ hô hấp trên là phần cơ quan giao tiếp trực tiếp với không khí, dễ bị tổn thương do tác động của môi trường bên ngoài. Các bệnh thường gặp ở hệ hô hấp trên bao gồm cảm lạnh, viêm họng cấp, viêm mũi dị ứng, viêm xoang, lệch vách ngăn mũi, viêm thanh quản cấp, và nhiều bệnh khác.

Hệ hô hấp là phần dễ mắc nhiều bệnh như viêm họng, viêm mũi dị ứng, viêm thanh quản,...

Trong khi đó, hệ hô hấp dưới có thể mắc phải các bệnh lý nghiêm trọng hơn như viêm phổi, u phổi, lao phổi, viêm phế quản, viêm tiểu phế quản, và nhiều loại bệnh khác. Các bệnh lý của hệ hô hấp dưới thường được đánh giá là nghiêm trọng hơn và có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.

Cách tăng sức đề kháng đường hô hấp khi giao mùa

Để bảo vệ sức khỏe của hệ hô hấp, chúng ta cần duy trì môi trường sống lành mạnh và thực hiện các biện pháp bảo vệ cá nhân. Dưới đây là một số gợi ý:

• Giữ ấm cơ thể: Đảm bảo giữ ấm cho vùng ngực, cổ, gan bàn chân bằng cách mặc ấm, sử dụng khăn quàng, đội mũ, đi tất. Các biện pháp này giúp tránh hạ thân nhiệt và bảo vệ cơ thể khỏi lạnh.
• Tắm rửa đúng cách: Sử dụng nước ấm khi tắm và chọn nơi kín gió. Sau khi tắm, lau khô cơ thể rồi mới mặc quần áo. Tránh tắm trong nước quá lạnh và sử dụng thức uống ấm như trà, sup, cháo để giữ nhiệt độ cơ thể.

Tắm nước ấm, tắm không quá lâu giúp giữ gìn sức khỏe hệ hô hấp.

• Xây dựng chế độ ăn uống hợp lý: Tránh ăn đồ quá lạnh hoặc quá nóng vào thời điểm giao mùa. Bảo đảm cân bằng chế độ dinh dưỡng với các nhóm dinh dưỡng như đạm, chất béo, tinh bột, và vitamin A, C, D, E. Uống đủ nước mỗi ngày cũng là quan trọng.
• Vệ sinh cơ thể và môi trường sống: Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và giữ môi trường sống sạch sẽ, khô thoáng. Vệ sinh mũi họng bằng nước muối sinh lý và súc miệng hàng ngày.
• Tiêm phòng vắc-xin: Chủ động tiêm phòng vắc-xin cúm hàng năm để giảm nguy cơ mắc cúm và làm giảm tình trạng bệnh khi nhiễm phải. Đối với trẻ em, cần tiêm vắc-xin phòng phế cầu để ngăn chặn nguy cơ nhiễm phế cầu.

Những biện pháp trên sẽ giúp tăng cường sức khỏe của hệ hô hấp và ngăn chặn một số vấn đề sức khỏe liên quan đến môi trường và thời tiết. Khi phát hiện dấu hiệu bất thường trên cơ thể, người bệnh nên thực hiện thăm khám và điều trị sớm. 

Bảo vệ hệ hô hấp không chỉ đảm bảo sức khỏe của bộ phận này mà còn tác động tích cực đến sức khỏe toàn bộ cơ thể. Bệnh viện Đa khoa Phương Đông với đội ngũ bác sĩ chuyên khoa Hô hấp, tai-mũi-họng luôn sẵn sàng đồng hành cùng Quý khách hàng trong công tác khám và chữa bệnh. Liên hệ ngay hotline 1900 1806 để được tư vấn chi tiết và đặt lịch khám sớm nhất với các chuyên gia tại Phương Đông.