Hội chứng Eisenmenger: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Hội chứng Eisenmenger là gì?

Hội chứng Eisenmenger là tình trạng bệnh lý ở hệ tim mạch nặng nề, thường gặp khi mắc các bệnh tim bẩm sinh và không phổ biến trên lâm sàng. Hội chứng này là hậu quả của khiếm khuyết của cấu trúc tim, làm tồn tại một dòng máu bất thường chạy giữa các buồng tim qua các lỗ thông tạo ra sự hòa hậu giữa máu đỏ tươi và máu đỏ sẫm. 

Người bệnh mắc hội chứng Eisenmenger có thể gặp nhiều biến chứng nghiêm trọng như cơn thiếu oxy cấp tính, áp xe não, thuyên tắc mạch làm ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, thậm chí đe dọa tính mạng của người bệnh. 

Thông thường, hội chứng Eisenmenger thường xuất hiện trước tuổi trưởng thành, có một số trường hợp phát hiện ở tuổi vị thành niên và trẻ nhỏ. 

Hội chứng Eisenmenger là tình trạng bệnh lý ở hệ tim mạch do khiếm khuyết cấu trúc tim

Nguyên nhân gây ra hội chứng Eisenmenger

Nguyên nhân gây ra hội chứng này là do có lỗ thông giữa hai buồng tim khiến dòng chảy trở nên bất thường. Sau một thời gian, tình trạng này có thể ảnh hưởng đến hệ mạch máu của phổi và tim trái phải hoạt động nhiều, từ đó suy giảm chức năng tim trái. 

Một số dị tật tim bẩm sinh gây ra tình trạng xuất hiện lỗ thông giữa các buồng tim gồm:

• Thông liên thất: Xuất hiện lỗ thông giữa hai tâm thất ở vách liên thất. 
• Thông liên nhĩ: Xuất hiện lỗ thông giữa hai tâm nhĩ ở vách liên nhĩ. 
• Tồn tại ống động mạch: Có một số trường hợp, người bệnh vẫn còn ống động mạch từ thời kỳ bào thai nối thông động mạch chủ và động mạch phổi. 
• Thân chung động mạch: Động mạch chủ và động mạch phổi có chung thân xuất phát. 

Ngoài ra, có một số trường hợp có thể xuất hiện các lỗ thông do can thiệp phẫu thuật tạo cầu nối như: Phẫu thuật tạo cầu nối giữa động mạch dưới đòn và động mạch phổi hoặc động mạch chủ với động mạch phổi. 

Tuy nhiên, chỉ có những lỗ thông lớn giữa tim phải và tim trái kèm theo tình trạng tăng áp mạch phổi mới dẫn đến hội chứng Eisenmenger. 

Thông liên nhĩ có thể là nguyên nhân gây ra bệnh

Các triệu chứng của hội chứng Eisenmenger thường gặp

Hội chứng Eisenmenger thường biểu hiện rõ rệt từ tuổi dậy thì hoặc giai đoạn trưởng thành sớm, với các triệu chứng tăng dần theo thời gian. Cụ thể như: 

• Người bệnh có thể cảm thấy đau thắt ngực do giảm oxy đến cơ tim hoặc rối loạn nhịp tim gây hồi hộp, đánh trống ngực. 
• Tình trạng tím môi, đầu chi, móng tay dùi trống và ho ra máu cũng là những dấu hiệu điển hình.
• Bệnh nhân có thể cảm thấy hoa mắt, chóng mặt, đôi khi ngất xỉu do thiếu máu não.
• Sưng phù ở chân, bụng hoặc mắt cá chân là hậu quả của ứ dịch, trong khi khó thở xuất hiện ngay cả khi vận động nhẹ. 
• Cơ thể thường xuyên mệt mỏi, thiếu năng lượng do tuần hoàn máu kém và oxy cung cấp không đủ.

Các biến chứng nguy hiểm do hội chứng Eisenmenger

Hội chứng Eisenmenger là một bệnh lý tim phức tạp, có khả năng gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị đúng cách và theo dõi thường xuyên. Dưới đây là những biến chứng có thể gặp phải:

• Viêm nội tâm mạc nhiễm khuẩn: Tình trạng viêm lớp nội mạc tim, thường do vi khuẩn, gây sốt, mệt mỏi, nổi ban, tim đập nhanh, khó thở.
• Bệnh gout: Rối loạn chuyển hóa dẫn đến tích tụ acid uric, gây đau khớp cấp tính, đặc biệt ở ngón chân cái.
• Suy tim sung huyết: Tim không đủ khả năng bơm máu hiệu quả, dẫn đến phù, khó thở và mệt mỏi dai dẳng.
• Suy thận: Oxy máu thấp kéo dài làm tổn thương và giảm chức năng thận.
• Thiếu máu não: Gây ra chóng mặt, rối loạn thị giác, yếu chi, rối loạn ngôn ngữ và có thể dẫn đến đột quỵ.
• Xuất huyết não: Biểu hiện bằng đau đầu dữ dội, nôn, liệt nửa người, mất ý thức hoặc hôn mê.
• Đột quỵ: Do huyết khối đi từ tim đến não, gây tắc mạch máu não cấp tính.
• Rối loạn nhịp tim: Các thay đổi cấu trúc tim làm tăng nguy cơ loạn nhịp và hình thành huyết khối.
• Ngưng tim đột ngột: Tim ngừng hoạt động do rối loạn nhịp nặng, nguy hiểm đến tính mạng.
• Nguy cơ cao khi mang thai: Mang thai làm tăng áp lực lên tim và phổi, nguy hiểm cho cả mẹ và thai nhi.

Bệnh có khả năng gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng

Xem thêm:

• Rối loạn nhịp tim và cách điều trị hiệu quả

Các phương pháp chẩn đoán hội chứng Eisenmenger

Việc chẩn đoán sớm và chính xác hội chứng Eisenmenger là yếu tố then chốt để kiểm soát bệnh và ngăn ngừa biến chứng. Các phương pháp chẩn đoán bao gồm:

• Điện tâm đồ (ECG): Ghi nhận hoạt động điện học của tim, phát hiện tăng gánh thất hoặc rối loạn nhịp.
• Chụp X-quang ngực: Quan sát bóng tim to, trường phổi giãn rộng, dấu hiệu của tăng áp phổi.
• Siêu âm tim: Đánh giá cấu trúc tim và dòng máu bất thường, đặc biệt qua siêu âm Doppler.
• Xét nghiệm công thức máu: Phát hiện tăng hồng cầu do cơ thể bù trừ thiếu oxy, làm tăng độ nhớt máu.
• Xét nghiệm chức năng gan, thận: Kiểm tra tổn thương cơ quan do ảnh hưởng của thiếu oxy lâu dài.
• Chụp CT hoặc MRI lồng ngực: Cho hình ảnh chi tiết hơn về phổi và mạch máu, ít phơi nhiễm tia hơn (với MRI).
• Thông tim: Kỹ thuật xâm lấn đo trực tiếp áp lực trong tim và mạch phổi, xác định vị trí, kích thước lỗ thông.

Phương pháp điều trị bệnh

Hội chứng Eisenmenger có nhiều phương pháp điều trị khác nhau dựa vào tình trạng của người bệnh. Một số phương pháp phổ biến thường được chỉ định gồm:

Chăm sóc và theo dõi định kỳ

Chăm sóc lâu dài và khám định kỳ là yếu tố quan trọng giúp cải thiện chất lượng sống cho người bệnh. Theo dõi tim mạch thường xuyên giúp phát hiện sớm những thay đổi bất thường, đồng thời hướng dẫn lối sống phù hợp giúp giảm gánh nặng cho tim và phổi.

Điều trị nội khoa bằng thuốc

Một số loại thuốc thường được chỉ định trong điều trị bệnh bao gồm: 

• Thuốc chống loạn nhịp: Giúp điều hòa nhịp tim, ngăn ngừa biến chứng do rối loạn nhịp.
• Bổ sung sắt: Chỉ sử dụng khi có chỉ định, nhằm cải thiện tình trạng thiếu máu do đa hồng cầu.
• Aspirin hoặc thuốc chống đông: Dùng trong trường hợp có nguy cơ huyết khối hoặc từng bị đột quỵ, nhưng cần theo dõi chặt chẽ nguy cơ chảy máu.
• Thuốc điều trị tăng áp động mạch phổi: Bosentan (Tracleer), Sildenafil hoặc Tadalafil giúp giảm sức cản mạch phổi, cải thiện lưu thông máu.
• Kháng sinh dự phòng: Dùng trước khi làm các thủ thuật nha khoa hoặc phẫu thuật nhằm ngăn ngừa viêm nội tâm mạc nhiễm khuẩn.

Điều trị nội khoa bằng thuốc

Chích máu 

Ở một số bệnh nhân có triệu chứng do đa hồng cầu (hematocrit cao), có thể cần chích máu để giảm độ nhớt của máu. Quá trình này cần đi kèm truyền dịch đẳng trương và theo dõi sát sao để tránh biến chứng thiếu sắt.

Ghép tim hoặc ghép tim - phổi

Phẫu thuật ghép cơ quan có thể được xem xét ở những bệnh nhân nặng, không đáp ứng điều trị nội khoa và có chất lượng sống suy giảm nghiêm trọng. Đây là biện pháp điều trị cuối cùng, chỉ thực hiện khi có đủ chỉ định và khả năng hồi phục.

Biện pháp phòng ngừa hội chứng Eisenmenger và biến chứng

Mặc dù không có biện pháp phòng ngừa tuyệt đối, người bệnh có thể chủ động thực hiện các biện pháp sau để kiểm soát tiến triển bệnh và giảm rủi ro biến chứng:

• Vận động nhẹ nhàng phù hợp: Tránh gắng sức, nâng vật nặng hoặc chơi thể thao cường độ cao.
• Tránh đi máy bay đường dài hoặc đến vùng cao: Do tình trạng thiếu oxy có thể làm bệnh nặng hơn.
• Không hút thuốc và tránh khói thuốc lá thụ động: Giảm nguy cơ tổn thương thêm cho mạch máu phổi.
• Tuân thủ điều trị và dùng thuốc đúng chỉ định: Không tự ý sử dụng thuốc hoặc thực phẩm chức năng khi chưa có chỉ định của bác sĩ.
• Dự phòng viêm nội tâm mạc: Dùng kháng sinh trước các thủ thuật nha khoa hoặc phẫu thuật có nguy cơ.

Vận động nhẹ nhàng phù hợp với tình trạng sức khỏe

Hội chứng Eisenmenger là biến chứng nặng của bệnh tim bẩm sinh gây tăng áp động mạch phổi và đảo chiều dòng máu trong tim. Tình trạng này dẫn đến thiếu oxy trong máu, gây tím tái và nhiều biến chứng nguy hiểm. Bệnh tiến triển mạn tính và cần được theo dõi, điều trị suốt đời.

Qua bài viết này của Bệnh viện Đa khoa Phương Đông, hy vọng đã cung cấp những thông tin hữu ích về hội chứng Eisenmenger. Nếu Quý khách có bất kỳ thắc mắc nào có thể liên hệ Bệnh viện qua Hotline 1900 1806 hoặc Đặt lịch khám để được nhân viên tư vấn và hỗ trợ nhanh chóng.