Mắt bị cộm nhưng không có bụi là triệu chứng điển hình của tình trạng khô mắt, rơi dị vật vào mắt hoặc bệnh lý như đau mắt đỏ, sạn vôi, viêm giác mạc và dị ứng. Nhận diện chính xác nguyên nhân đóng vai trò quan trọng, giúp tối ưu hóa công tác điều trị và giảm ngừa các nguy cơ tổn thương tiến triển.
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng mắt bị cộm nhưng không có bụi, bao gồm yếu tố cơ học và bệnh lý cần người bệnh hết sức chú ý, kịp thời có hướng thăm khám và can thiệp điều trị kịp thời.
Do khô mắt
Khô mắt là tình trạng nước trong mắt bốc hơi nhanh, không còn đủ để bôi trơn bề mặt nhãn cầu. Vấn đề này gây ra các cảm giác nhức, cộm, ngứa hoặc đau rát, số ít trường hợp hai góc mắt xuất hiện bọt trắng và ghèn mắt.
Chứng khô mắt tập trung xuất hiện ở nhóm đối tượng:
- Ngủ không đủ giấc, thức quá khuya.
- Tiếp xúc thời gian dài trong môi trường nhiều nắng và gió.
- Sử dụng thời gian dài các thiết bị điện tử như điện thoại, tivi, máy tính.
- Ảnh hưởng từ tác dụng phụ của thuốc nhỏ mắt.
- Căng thẳng kéo dài gây rối loạn cân bằng nước mắt.
- Rối loạn tiết tố khiến mắt bị cộm, khô hoặc suy giảm thị lực.

Mắt cộm nhưng không có bụi bên trong do nguyên nhân khô mắt
Tác động của dị vật
Nếu kiểm tra mắt không có dấu hiệu bám bụi làm cộm mắt, người bệnh nên kiểm tra khu vực bên trong bị rơi dị vật hay không. Các vật thể lạ ở đây có thể bao gồm côn trùng, lông mi, mỹ phẩm, lông mày,... gây ra các cảm giác khó chịu như nóng rát, nhức ở giác mạc và kết mạc.
Bệnh lý về mắt
Ngoài nguyên nhân khô mắt, vướng dị vật, một số bệnh lý cũng có thể khiến mắt bị cộm nhưng không có bụi. Bao gồm:
- Đau mắt đỏ: Là tình trạng lớp lót bên trong mí mắt và lớp phủ bên ngoài mắt bị viêm do nhiễm virus, vi khuẩn, chấn thương hoặc dị ứng. Bên cạnh cảm giác vướng víu như có cát, mắt bệnh nhân còn bị đau, tiết gỉ mắt hoặc chảy nước mắt nhiều.
- Sạn vôi: Đây là tình trạng canxi lắng đọng dưới lớp kết mạc sụn mi, có thể ảnh hưởng ở một hoặc cả hai bên mắt. Các hạt sạn vôi có màu trắng, kích thước to, nhỏ tùy cơ địa, nằm phía dưới mí mắt, gây ra cảm giác như có cát, bụi trong mắt.
- Viêm giác mạc: Xảy ra do sự xâm nhập của vi khuẩn, nấm, ký sinh trùng, virus hoặc chấn thương mắt. Tình trạng viêm khiến giác mạc bị ngứa, cộm xốn, đau, chảy nước mắt liên tục, không can thiệp sớm có thể làm giảm thị lực hoặc tăng nhạy cảm với ánh sáng.
- Dị ứng: Các tác nhân có thể khiến mắt kích thích như mỹ phẩm, lông động vật, phấn hoa và không khí ô nhiễm. Phản ứng dị ứng nhẹ có thể gây cảm giác vướng víu, nhạy cảm với ánh sáng, ngứa; nghiêm trọng hơn dẫn đến sưng mí mắt, phù mọng kết mạc.
- Chắp mắt hoặc lẹo mắt: Chắp mắt là thuật ngữ chỉ tình trạng tắc nghẽn tuyến nhầy ở mí mắt, dẫn đến nổi khối tròn nhỏ ở phía bên trong mí. Còn lẹo là kết quả của quá trình nhiễm khuẩn, gây mưng mủ hoặc sưng tấy ở cả bên trong và bên ngoài mắt.
Xem thêm: Chắp mắt và lẹo mắt có gì khác nhau, cách điều trị như thế nào?

Các bệnh lý về mắt cũng góp phần gây ra cảm giác trong mắt có bụi
Khi mắt có cảm giác cộm dù không dính bụi bẩn, bệnh nhân cần nhanh chóng xác mình nguyên nhân để có hướng xử trí đúng cách và kịp thời. Dưới đây là những việc nên làm và cần tránh thực hiện để mắt được bảo vệ hiệu quả, an toàn tối đa.
Những việc cần làm
Với nguyên nhân gây cộm mắt do sử dụng quá nhiều thiết bị điện tử, trước hết bạn cần dành thời gian để mắt được nghỉ ngơi. Trường hợp này, bác sĩ cũng khuyến nghị nên nhỏ nước mắt nhân tạo 3 - 4 lần/ngày, duy trì 1 - 3 tháng để cải thiện tình trạng khô mắt.
Trường hợp mắt bị dính dị vật hoặc mỹ phẩm, người bệnh nên:
- Chớp mắt nhanh để tăng tiết nước mắt, giúp rửa trôi mỹ phẩm và dị vật.
- Sử dụng thuốc nhỏ mắt không kê đơn, nước mắt nhân tạo để đẩy dị vật ra ngoài và làm dịu các triệu chứng khó chịu.
- Rửa mắt với nước sạch, lia mắt liên tục sang hai bên để nước cuốn trôi dị vật.
- Dùng tăm bông vào mí mắt để loại bỏ dị vật ra ngoài.
Nếu cộm mắt do căng thẳng, thức khuya kéo dài, người bệnh cần thay đổi lại giờ giấc sinh hoạt. Bạn nên bắt đầu đi ngủ từ 22 giờ mỗi đêm, buổi trưa nên để mắt nghỉ ngơi ít nhất 30 phút để lấy lại tinh thần.

Chú ý giờ giấc sinh hoạt để giảm cảm giác cộm, khó chịu như có bụi trong mắt
Đối với ca do rối loạn nội tiết tố ở phụ nữ mang thai, tiền mãn kinh, người bệnh nên chú ý bổ sung thực phẩm chức năng hoặc dưỡng chất thường ngày để cân bằng nội tiết tố. Chú ý tham vấn ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng, tránh gây hại đến sức khỏe mẹ và bé.
Khi đã áp dụng tất cả các gợi ý điều trị tại nhà nêu trên, vẫn xuất hiện triệu chứng khó chịu ở mắt, người bệnh cần sớm tiếp nhận thăm khám và chẩn đoán chuyên sâu với bác sĩ. Liên hệ 1900 1806 hoặc Đặt lịch khám với Chuyên khoa Mắt - Bệnh viện Đa khoa Phương Đông.
Những việc tránh làm
Cảm giác cộm ở mắt khiến người bệnh khó chịu, muốn nhanh chóng loại bỏ bằng cách tác động trực tiếp. Song điều này có thể làm tổn thương, gây nguy hiểm đến mắt nên bạn cần chú ý, tuyệt đối tránh:
- Không dụi mắt bằng tay vì có thể làm giác mạc bị trầy xước, tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập gây nhiễm trùng, nhiễm khuẩn.
- Không tự ý sử dụng thuốc chữa đau mắt, khiến tình trạng cộm tiến triển nặng hoặc khởi phát các tác dụng phụ.
- Sử dụng quá nhiều nước muối sinh lý cho mắt tưởng chừng mang lại nhiều lợi ích, song liều lượng khuyến nghị dao động 3 - 4 lần để cải thiện tình trạng kích ứng và khô mắt.
- Không xả nước trực tiếp từ vòi hoa sen vào mắt, lực nước mạnh có thể khiến giác mạc bị tổn thương.
Cách chăm sóc sức khỏe cho đôi mắt
Mắt là bộ phận nhạy cảm trên cơ thể con người, cần được chăm sóc kỹ lưỡng phòng tránh tối đa tình trạng khô mắt, cộm hoặc mỏi mắt. Dưới đây là một số cách chăm sóc mà bạn có thể tham khảo:
- Lựa chọn không gian học tập, làm việc có nguồn ánh sáng ổn định, không quá chói và không quá tối để mắt được điều tiết tốt nhất.
- Không thức khuya quá 23 giờ, mỗi đêm nên ngủ đủ 8 tiếng để mắt được nghỉ ngơi và thư giãn.
- Mỗi bữa ăn thường ngày nên ưu tiên bổ sung các thực phẩm giàu vitamin A tốt cho sức khỏe mắt như bí đỏ, cà rốt, bông cải xanh, nước ép cà chua,...
- Tham khảo ý kiến bác sĩ về việc sử dụng thêm thực phẩm chức năng bảo vệ mắt, nâng cao thị lực và giảm ngừa các bệnh lý ở mắt.

Hướng dẫn phòng ngừa các yếu tố nguy cơ làm gia tăng tình trạng cộm ở mắt
Mắt bị cộm nhưng không có bụi phần lớn không gây nguy hiểm đến thị lực nếu được chăm sóc đúng cách, biết cách điều chỉnh thói quen sinh hoạt và chế độ dinh dưỡng từ sớm. Tuy nhiên, nếu tình trạng tiếp tục kéo dài, thậm chí tiến triển nặng, người bệnh cần sớm thăm khám tại cơ sở y tế chuyên môn để được kiểm tra kỹ lưỡng.