Mổ cườm mắt: Chỉ định, phương pháp và quy trình kỹ thuật

Mổ cườm mắt là gì?

Mổ cườm mắt là phương pháp can thiệp ngoại khoa được chỉ định trong điều trị cườm mắt khi hướng điều trị bằng thuốc không đạt hiệu quả rõ ràng. Tùy vào dạng bệnh, bác sĩ sẽ có hướng phẫu thuật phù hợp để cải thiện thị lực người bệnh.

Mổ cườm mắt là phương pháp can thiệp ngoại khoa cải thiện thị lực người bệnh

Về cườm mắt, đây là tên gọi dân gian chung của hai bệnh lý cườm khô (đục thủy tinh thể) và cườm nước (tăng nhãn áp). Mỗi loại có cơ chế sinh bệnh và hướng điều trị khác nhau, cần được phân biệt rõ ràng.

Phân loại cườm mắt

Đối với cườm khô, bước đầu bác sĩ thường chỉ định dùng thuốc tạm thời ở giai đoạn đầu bệnh xuất hiện. Ở mức độ tiến triển nặng hơn, cần tiến hành phẫu thuật để lấy thủy tinh thể bị đục ra ngoài, tiến hành thay thế bằng thủy tinh thể nhân tạo.

Ngược lại với cườm nước, chỉ định dùng thuốc hướng tới mục tiêu làm giảm áp lực cho mắt và giúp chất lỏng thoát ra ngoài. Trường hợp cần phẫu thuật, bác sĩ sẽ sử dụng tia laser hoặc mổ tạo lỗ hở dưới kết mạc để dịch ở mắt thoát ra và hấp thụ vào máu.

Vì sao cần mổ cườm mắt?

Cườm mắt dù ở thể khô hay nước, người bệnh đều cần được thăm khám và điều trị tại Chuyên khoa Mắt, phòng tránh nguy cơ suy giảm thị lực nghiêm trọng. Chậm trễ trong việc điều trị có thể giới hạn tầm nhìn thông thường, tiềm ẩn các vấn đề nguy hiểm liên quan đến hoạt động thường ngày.

Cườm mắt khô

Cườm mắt khô ảnh hưởng phổ biến ở nhóm người trên 50 tuổi, liên quan đến quá trình lão hóa tự nhiên của cơ thể con người. Tình trạng này khiến thủy tinh thể bị đục, thị lực sụt giảm và tác động tiêu cực đến chất lượng cuộc sống.

Phẫu thuật đục thuỷ tinh thể nhằm lấy lại khả năng nhìn cho nhóm bệnh nhân trên 50 tuổi

Một số trường hợp khác, bệnh khởi phát do biến chứng của lupus, phẫu thuật mắt hoặc đái tháo đường. Vậy nên nếu nhận thấy tình trạng thị lực giảm khi nhìn xa, mắt lóa khi gặp ánh sáng mạnh hoặc nhìn đồ vật xung quanh như nhìn qua màng sương, người bệnh cần nhanh chóng thăm khám y tế.

Cườm mắt nước

So với cườm khô, cườm mắt nước xuất hiện sớm hơn ở những người trên 40 tuổi kèm theo các yếu tố nguy cơ khác như cao huyết áp, đái tháo đường, tim mạch. Bệnh có thể khởi phát do việc lạm dụng thuốc corticoid kéo dài, ảnh hưởng từ hội chứng u máu vùng nửa mặt hoặc không kiểm soát chặt chẽ các tật khúc xạ.

Bệnh nhân cần sớm thăm khám y tế khi xuất hiện các triệu chứng đau nhức mắt, buồn nôn, đầu đau nhức dữ dội, thị lực giảm mạnh, giãn đồng tử hoặc nhìn thấy quầng sáng xung quanh nguồn sáng. Tuyệt đối không chủ quan, tự ý điều trị tại nhà khi chưa có chỉ định y tế chuyên môn.

Chỉ định mổ cườm mắt với ai?

Chỉ định phẫu thuật áp dụng với người bệnh bị cườm ở một hoặc cả hai bên mắt, ảnh hưởng nghiêm trọng đến thị lực. Đặc biệt với trường hợp cần kiểm soát, khắc phục các tình trạng liên quan đến thoái hóa điểm vàng, võng mạc do tiểu đường.

Phương pháp phẫu thuật cườm mắt

Giữa cườm mắt khô và cườm mắt nước có sự khác biệt hoàn toàn về cơ chế sinh bệnh, do đó mỗi thể cần có hướng phẫu thuật chuyên biệt. Cụ thể các phương pháp được ứng dụng trong điều trị như sau:

Mổ cườm khô

Đối với tình trạng đục thủy tinh thể, bác sĩ thường xem xét thực hiện một trong ba phương pháp dưới đây:

• Mổ cườm mắt ngoài bao: Bác sĩ sẽ rạch một đường lớn ở mắt để đưa toàn bộ thủy tinh thể bị đục ra ngoài, thay thế bằng thủy tinh thể nhân tạo mới. Song do tiềm ẩn nhiều nguy cơ về biến chứng, phương pháp này chỉ được khuyến nghị với trường hợp thủy tinh thể quá cứng.
• Mổ Phaco: Là phương pháp điều trị tiên tiến, bác sĩ sẽ sử dụng đầu dò siêu âm để tán nhuyễn thủy tinh thể bị đục trước khi hút ra ngoài. Sau đó thủy tinh thể nhân tạo sẽ được đặt vào, thay thế cho thấu kính cũ, giúp người bệnh sớm lấy lại thị lực.
• Phẫu thuật bằng laser: Tia laser được ứng dụng thay cho dao mổ thông thường, giúp làm mềm thủy tinh thể bị đục, tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình loại bỏ. Đây là kỹ thuật hiện đại hơn phương pháp Phaco, song chi phí cao nên khó tiếp cận với đại đa số người bệnh.

Mổ cườm nước

Trường hợp bệnh nhân bị cườm nước (tăng nhãn áp), trước hết bác sĩ cần xác định dạng và mức độ bệnh để đưa hướng điều trị phù hợp:

• Laser tạo hình bè: Phù hợp với trường hợp tăng nhãn áp góc mở, cơ chế tia laser giúp tác động vào vùng cơ bè để mở rộng các kênh dẫn lưu, giúp dịch thoát ra ngoài và giảm nhãn áp.
• Phẫu thuật mở góc: Chỉ định phù hợp với trường hợp dùng thuốc, laser không còn hiệu quả. Bác sĩ sẽ rạch một đường nhỏ vào kênh thoát thủy dịch để thủy dịch thoát ra ngoài hiệu quả hơn. Kỹ thuật này phù hợp với trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ bị tăng nhãn áp bẩm sinh.
• Cắt mống mắt chu biên bằng laser: Được chỉ định với bệnh nhân tăng nhãn áp góc đóng cấp tính. Trước hết bác sĩ sẽ hạ nhãn áp tạm thời bằng thuốc, tiến đến dùng tia laser để tạo một lỗ nhỏ trên mông mắt để mở đường thoát dịch thủy, từ đó giảm áp lực trong mắt.
• Ghép ống dẫn lưu: Bác sĩ sẽ cấy một ống dẫn lưu siêu nhỏ vào mắt để tạo đường thoát mới cho dịch thủy, thay thế cho đường dẫn lưu bị hư hỏng hoặc tắc.

Các phương pháp phẫu thuật với bệnh nhân bị cườm nước - tăng nhãn áp

Mổ cườm mắt có nguy hiểm không?

Mổ cườm mắt rất ít khi xảy ra các biến chứng nguy hiểm, đặc biệt khi được thực hiện tại cơ sở y tế uy tín với đội ngũ y tế lành nghề và hệ thống trang thiết bị tối tân. Dẫu vậy, mọi ca phẫu thuật đều cần được xác định những rủi ro có thể gặp phải như sau:

• Đục bao sau là biến chứng muộn sau phẫu thuật thay thế thủy tinh thể, chiếm tỷ lệ ở khoảng 15 - 20% bệnh nhân.
• Đục dịch kính là hiện tượng ngưng tụ hoặc lắng đọng trong dịch kính, nằm lơ lửng trong dịch khiến người bệnh nhìn thấy các hình ảnh trôi nổi trong mắt.
• Bong rách võng mạc xác định khi lớp mô võng mạc bị bong khỏi vị trí giải phẫu ban đầu, khiến dịch kính tràn qua vết rạch và làm tách lớp võng mạc khỏi mô nâng đỡ.
• Nhiễm trùng mắt chỉ xảy ra khi điều kiện phẫu thuật hoặc chế độ chăm sóc hậu phẫu không được đảm bảo, gây đau, đỏ, sưng, ngứa hoặc mờ mắt.
• Khô mắt là tình trạng nước trong mắt không đủ hoặc không thể dàn đều trên bề mặt, khiến mặt bị khô, gây ra các cảm giác khó chịu và giảm khả năng bảo vệ.
• Tổn thương giác mạc khiến người bệnh xuất hiện cảm giác đau, cộm, nhạy cảm với ánh sáng, chảy nước mắt và nhìn mờ. Biến chứng không được xử trí kịp thời có thể dẫn đến các biến chứng nguy hiểm như viêm loét, sẹo giác mạc hoặc mất thị lực vĩnh viễn.
• Xuất huyết trong mắt là hiện tượng các mạch máu nhỏ dưới củng mạc bị vỡ, khiến máu chảy ra và lan rộng ra nhiều vị trí khác nhau như kết mạc, tiền phòng, võng mạc và dịch kính.

Những rủi ro hiếm gặp khi bệnh nhân tiến hành mổ cườm mắt

Quy trình phẫu thuật cườm mắt

Quy trình phẫu thuật cườm mắt cần được chuẩn hóa xuyên suốt, từ giai đoạn thăm khám đến chăm sóc sau mổ, nhằm đảm bảo hiệu quả tốt nhất về thị lực. Cụ thể hơn quá trình kỹ thuật can thiệp như sau:

Thăm khám và tư vấn trước mổ

Khoảng 1 tuần trước mổ cườm mắt, bệnh nhân sẽ được thăm khám lâm sàng và cận lâm sàng để đánh giá cụ thể tình trạng. Bạn nên cung cấp đầy đủ các thông tin liên quan như việc sử dụng kính áp tròng, tiền sử bệnh lý và loại thuốc đang sử dụng.

Ngoài ra, còn cần chú ý đến một số vấn đề như:

• Dùng thuốc nhỏ mắt trước 1 - 2 ngày theo chỉ định y tế.
• 24 giờ trước khi phẫu thuật cần kiêng rượu bia.
• Đêm trước phẫu thuật cần nghỉ ngơi, tránh thức khuya và ngủ đủ giấc.
• Ít nhất trước 6 tiếng phẫu thuật nên kiêng ăn uống.
• Sắp xếp trước lịch học, làm việc trong một tuần sau phẫu thuật, tránh khiến mắt phải làm việc quá tải khi chưa phục hồi.
• Không đưa tay dụi mắt sau khi được sát khuẩn.

Tiến hành phẫu thuật

Mổ cườm mắt thường chỉ diễn ra trong khoảng 1 tiếng, thậm chí ít hơn nên bệnh nhân không bắt buộc phải nằm viện. Để quá trình phẫu thuật diễn ra an toàn, giảm khó chịu, bác sĩ sẽ sử dụng thuốc gây tê cục bộ hoặc thuốc an thần để người bệnh được thư giãn.

Toàn bộ quá trình phẫu thuật cườm mắt chỉ diễn ra trong khoảng 1 tiếng đồng hồ

Chăm sóc, theo dõi hậu phẫu

Ngay sau phẫu thuật cườm mắt, người bệnh có thể nhìn mờ nhưng tình trạng này có thể cải thiện nhanh chóng trong vài ngày. Ước tính thời gian hồi phục hoàn toàn cần tới 8 tuần, khi này bệnh nhân cần hết sức chú ý công tác chăm sóc và dùng thuốc theo đơn kê của bác sĩ.

Nếu nhận thấy các triệu chứng dưới đây, cần nhanh chóng thăm khám y tế:

• Mất thị lực.
• Cơn đau kéo dài dù đã dùng thuốc giảm đau.
• Tình trạng đỏ mắt tăng lên.
• Mí mắt bị sưng.
• Nhìn thấy nhiều đốm sáng nổi nhấp nháy trong mắt.

Hướng dẫn và chăm sóc phục hồi sau mổ cườm mắt

Hậu phẫu cườm mắt, bệnh nhân cần chăm sóc đúng cách để mắt hồi phục nhanh chóng và hạn chế tối đa các biến chứng không mong muốn. Trước hết người bệnh cần tuân thủ lịch tái khám, dùng thuốc kèm theo các biện pháp hỗ trợ khác để bảo vệ thị lực ổn định.

Tái khám

Sau 1 - 2 ngày phẫu thuật, bệnh nhân sẽ được bác sĩ hẹn tái khám, về sau sẽ giãn dần ra một tuần hoặc một tháng. Thăm khám định kỳ là công tác quan trọng, giúp bác sĩ đánh giá cụ thể tình trạng hồi phục, phát hiện kịp thời vấn đề bất thường để có hướng xử trí phù hợp.

Bệnh nhân tái khám sau mổ cườm mắt tại Bệnh viện Đa khoa Phương Đông

Điều trị hỗ trợ

Phần lớn trong thời gian điều trị hồi phục, bệnh nhân sẽ được sử dụng miếng che mắt và tấm chắn bảo vệ khi ngủ. Ngoài ra còn có đơn thuốc nhỏ mắt, thuốc kháng viêm để phòng ngừa tình trạng nhiễm trùng, sưng viêm và kiểm soát nhãn áp.

Câu hỏi liên quan đến mổ cườm mắt

Bên cạnh những thông tin mổ cườm mắt là gì, quy trình kỹ thuật và hướng dẫn chăm sóc, không ít người bệnh vẫn còn băn khoăn về thời điểm cần mổ, lưu trú hoặc kiêng cữ sau điều trị. Dưới đây, Bệnh viện Đa khoa Phương Đông đã tổng hợp và tiến hành giải đáp các thắc mắc quan trọng và liên quan đến phương pháp này.

Cườm mắt có cần mổ không?

Đối với những trường hợp tăng nhãn áp, đục thủy tinh thể nghiêm trọng, phẫu thuật là phương pháp duy nhất để lấy lại ánh sáng cho mắt. Do hiện nay, các loại thuốc chỉ có thể làm chậm và kiểm soát tình trạng suy giảm thị lực.

Mổ cườm mắt có phải nằm viện không?

Hậu phẫu cườm mắt, bệnh nhân chỉ cần nằm nghỉ tại phòng chờ trong 1 tiếng để theo dõi tình trạng. Trong thời gian này bác sĩ sẽ kiểm tra, đánh giá nguy cơ liên quan đến tăng nhãn áp và bong võng mạc.

Kiêng gì sau mổ cườm mắt?

Sau mổ cườm mắt, bệnh nhân trước hết cần kiêng để nước, dầu gội hoặc xà phòng rơi vào mắt. Đặc biệt tránh hành động dụi, chạm hoặc gây áp lực lên mắt, ảnh hưởng đến kết quả vừa can thiệp.

Một số điểm cần tránh khác có thể đề cập đến như tự lái xe, bơi, trang điểm mắt, cúi xuống quá lâu, nâng đồ vật nặng. Bạn nên kiêng cữ ít nhất trong 1 tuần, đảm bảo vết mổ hồi phục ổn định và hạn chế tình trạng di lệch.

Cườm mắt sau mổ có tái phát không?

Sau mổ cườm mắt, bệnh nhân vẫn có nguy cơ tái phát, còn gọi là mờ bao sau. Tình trạng này được xác định khi mặt sau của bao thủy tinh thể bị vẩn đục, khiến thị lực suy giảm. Song, biến chứng này có thể điều trị bằng thủ thuật cắt bao nang, tiến hành can thiệp không quá 5 phút.

Kết luận

Mổ cườm mắt là giải pháp điều trị hiệu quả, tối ưu nhất để cải thiện thị lực cho người bị đục thủy tinh thể và tăng nhãn áp. Song, kỹ thuật can thiệp này cần được tiến hành tại cơ sở y tế chất lượng cao, uy tín, nhằm đảm bảo độ an toàn, giảm tối đa tỷ lệ biến chứng và mang lại khả năng nhìn sáng rõ bền vững.