Nguyên nhân và cách điều trị bệnh não úng thủy hiệu quả

Thông tin tổng quan về bệnh não úng thủy

Não úng thủy (hay còn có tên tiếng Anh là Hydrocephalus) là một bệnh lý liên quan đến hệ thần kinh trung ương. Bệnh xuất hiện khi bị gián đoạn hay mất cân bằng khiến quá trình lưu thông và hình thành dòng chảy, hấp thu dịch não tủy không hoạt động đúng với khi bình thường gây ra tắc nghẽn. Hay còn được gọi là quá trình sản xuất, hấp thụ và lưu thông quá nhiều dịch não tủy trong não thất gây ra tình trạng tích tụ dẫn đến rối loạn. 

Tình trạng não úng thủy có thể ở mức độ cấp tính hoặc ở mức độ cấp mãn tính tùy thuộc vào thời gian xảy ra trong bao lâu, trong nhiều tháng hoặc cũng có thể kéo dài trong nhiều năm liền. Bệnh xảy ra trên nhiều hình thức khác nhau như: thể tắc nghẽn, thể thông, thể não úng thủy. 

Não thất bao gồm các khoang rỗng và bên trong chứa đầy dịch, phần bên trong có cấu trúc giống dải ruy băng (hay còn có tên gọi là đám rối màng mạch; bộ phận này có chức năng tạo ra dịch não tủy (DNT), loại dịch này có đặc điểm sạch và không màu. DNT lưu thông ở bên trong các khoang rỗng và bao quanh tủy sống, não; giống như một cái đệm giúp bạn khỏi bị chấn thương bởi những tác động từ bên ngoài. 

Thông thường, sự hấp thu lượng dù cho não tủy với lượng dịch sản sinh não tủy được cân bằng. Tuy nhiên não tủy sẽ tích tụ lại nhiều khi quá trình lưu thông bị tắc nghẽn, lúc này các não thất xuất hiện hiện tượng phình to.

Dịch tâm thất ứ đọng lại làm tắc nghẽn quá trình lưu thông 

Bệnh não úng thủy do nguyên nhân nào gây ra?

Mọi lứa tuổi tuổi từ trẻ tới già đều có nguy cơ mắc bệnh não úng thủy. Bệnh chủ yếu là do nguyên nhân sau  gây ra.

• Do bẩm sinh di truyền hoặc bệnh xuất hiện từ trong quá trình mang thai đứa trẻ, cũng có thể là do khi sinh ra đứa trẻ đã bị hẹp ống não, màng não - tủy thoát vị, nặng dịch bẩm sinh, xuất huyết não thất khi trẻ bị sinh non chưa đến tháng sinh, nhiễm trùng bẩm sinh hay Arnold - Chiari loại II.
• Do mắc phải bệnh não úng thủy thứ là di chứng để lại khi cơ thể đã có tiền sử mắc một trong các bệnh như: vi khuẩn gây viêm màng não, có u não, xuất huyết trong nội sọ…
• Còn ở người lớn não úng thủy là do nguyên nhân khi cơ thể chấn thương hay thương tật tác động đến não. Từ đó, khiến dịch não tủy khi lưu thông bị cản trở tích tụ lại gây ra phình to. Đặc biệt cấu trúc hộp sọ của người lớn rất rắn và không thể phát triển được nữa, nên khi áp suất tăng nhanh não bị tổn thương. Nếu trường hợp này không được cấp cứu kịp thời nguy cơ tử vong là rất cao, khi kịp cứu chữa di chứng vẫn để lại gần như không thể tránh khỏi.

Khi bị bệnh não úng thủy có triệu chứng cùng dấu hiệu nào?

Dấu hiệu chính giúp nhận biết bệnh úng não thủy ở mỗi độ tuổi là khác nhau. Căn cứ vào tuổi tác mà triệu chứng bệnh cũng khác biệt.

Đối với độ tuổi trẻ sơ sinh 

Ở độ tuổi này các khớp sọ chưa hình thành quá chắc chắn nên triệu chứng dễ nhận biết nhất đó là đầu có kích thước lớn tăng một cách bất thường, da đầu sáng bóng và rất mỏng. Phần thóp trước có dấu hiệu căng và giãn rộng, khi thóp trước cách thóp sau một khoảng cách quá rộng có thể sờ thấy được. Kéo theo các mạch máu nằm ở khu vực dưới da đầu cũng phình to. Mạch gần như không có dấu hiệu đập của sự hoạt động. Bên ngoài nhìn thấy trán trẻ rộng, mắt lúc nào cũng nhìn xuống dưới kiểu như mặt trời đang lặn.

Đầu của người bị não úng thủy có kích thước lớn một cách bất thường 

Đối với độ tuổi trẻ em

Giai đoạn này các khớp sọ đang được đóng kín lại nên đầu có to ra thì cũng khó mà có thể nhận biết được, chỉ thường được phát hiện lỗi đầu đã rất to ở thời kỳ cuối. Mang theo triệu chứng tăng 2 độ vòng đầu. Cơ thể có dấu hiệu rất mệt mỏi, khó chịu, không muốn ăn uống, vào buổi sáng cảm thấy buồn nôn. Ngoài ra, khi mắc hội chứng não giữa mắt nhìn rất mờ, teo gai thị và nhìn mọi vật như sinh đôi do dây thần kinh số VI bị liệt, khi áp lực nội sọ càng tăng càng dễ dàng nhận biết. Điều phối rối loạn dẫn đến dáng đi cũng bị thay đổi. Quá trình phát triển thể chất càng ngày càng bị rối loạn khiến cơ thể bị béo phì, cơ thể có thể dậy thì quá sớm hoặc dậy thì quá muộn. 

Triệu chứng bệnh não úng thủy ở độ tuổi thanh niên và trung niên

Ở độ tuổi này dịch não tủy sẽ sản sinh ra khoảng 500ml một ngày. Nếu bất ngờ gặp phải chấn thương ở phần đầu gây ảnh hưởng đến não tủy khiến quá trình lưu thông dần trở nên tắc nghẽn dẫn đến nguy cơ cao là tử vong. Độ tuổi này khi bị bệnh xuất hiện các triệu chứng thường gặp bao gồm: mệt mỏi và rất đau đầu, cơ thể gần như không giữ được thăng bằng trong quá trình hoạt động, xuất hiện các vấn đề khác thường về thị lực, bàng quang không hoạt động đúng nguyên lý gây ra tình trạng tiểu nhiều lần, mất khả năng tập trung trong quá trình làm việc. 

Đối với những người đã cao tuổi

Những người có độ tuổi từ 60 trở nên khi mắc bệnh não úng thủy thường gặp các triệu chứng như: quá trình tiểu tiện không thể tự kiểm soát khiến người bệnh phải đi tiểu nhiều lần hoặc bị són ra quần mà không biết trước, trí nhớ càng ngày càng suy giảm nghiêm trọng, làm việc mất tập trung hoặc khả năng suy nghĩ nhìn nhận một vấn đề ngày càng kém (không thể suy nghĩ ra ý định cho một việc nào), hay đi lại và giữ thăng bằng ở trạng thái ổn định trở nên khó khăn.

Những đối tượng nào có nguy cơ mắc bệnh não úng thủy 

Tất cả mọi đối tượng đều có nguy cơ mắc căn bệnh não úng thủy, từ già tới trẻ không phân biệt dân tộc, giới tính, quốc gia… Tuy nhiên, người có nguy cơ cao hơn cả là trẻ sơ sinh (bị ngay từ khi còn ở trong bào thai hay khi sinh ra đã bị mắc phải) và trẻ nhỏ hoặc người đã có tuổi tác cao.

Bệnh não úng thủy có để lại biến chứng gì không?

Khi mắc bệnh não úng thủy bệnh nhân nên đi phẫu thuật càng sớm càng tốt tránh được áp lực não lớn. Như vậy giảm được phần nào tổn thương ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương. Một số di chứng thường người bệnh không thể tránh khỏi về sau như: viêm màng não mủ, bị mù hoặc điếc lửng, liệt không thể hoạt động được ở một số bộ phận, trí não chậm phát triển hơn so với những người bình thường. 

Ngoài ra, bệnh có thể được kiểm soát sớm khi phát hiện từ trong quá trình thai nhi bằng cách siêu âm. Kết quả chắc chắn sẽ khả năng hơn nếu được phát hiện sớm và có phương hướng điều trị đem lại kết quả cao. 

Lưu ý: Kể cả khi đã được chữa trị kịp thời nhưng di chứng để lại về cuộc sống sau này không thể tránh khỏi. Sẽ có những sự ảnh hưởng về phát triển cơ thể và cả phát triển về trí não. Vậy nên sau khi đã được phẫu thuật còn theo dõi sát sao, đồng thời kết hợp với quá trình phục hồi chức năng nâng cao sức khỏe và giúp trí tuệ nhanh chóng phát triển mỗi ngày. 

Trẻ bị não úng thủy cần được điều trị kịp thời tránh để lại biến chứng về sau

Bệnh úng não thủy được chẩn đoán bằng biện pháp nào?

Có rất nhiều phương pháp giúp chẩn đoán đúng bệnh nhân đang bị mắc căn bệnh úng não thủy. Bác sĩ sẽ xem xét tiền sử bệnh án và khám bộ phận về thần kinh. Nếu có vấn đề tiếp tục tìm ra mức độ của tình trạng thông qua biện pháp siêu âm, chụp cộng hưởng hoặc chụp cắt lớp theo sự chỉ định từ bác sĩ chuyên khoa. 

• Chụp CT: Hay còn được gọi là chụp cắt lớp vi tính để chẩn đoán bệnh. Trong quá trình này có kết hợp với việc sử dụng tia X với mục đích cho ra kết quả hình ảnh cắt ngang của bộ phận não bộ. Từ đó giúp nhận biết xem não thất có phình to do dịch tủy tắc nghẽn hay không để chẩn đoán bệnh một cách chính xác. 
• Siêu âm: Cách này được thực hiện nhằm quan sát hình ảnh của não, nhưng cần lưu ý chỉ sử dụng phương pháp này khi thóp não chưa đóng hoàn chỉnh.
• Chụp MRI: Giúp xác định khi có dấu hiệu trong não đang gặp tình trạng dư thừa dịch.
• Xác định áp lực nội sọ: Nhằm xác định nội sọ có đang bị quá áp lực hay không, bởi khi phải chịu áp lực lớn dịch não nhiều gây ra hiện tượng tắc nghẽn khiến oxy không thể đưa lên não để làm nhiệm vụ. 
• Thực hiện soi đáy mắt: Cách làm này giúp quan sát dễ dàng cấu trúc bên trong của nhãn cầu. Khi thực hiện cách làm này giúp phát hiện ra các bệnh lý là nguyên nhân của úng não thủy: bệnh dịch kính, võng mạc hay vấn đề về thần kinh. 

Chụp CT giúp xác định người bệnh có bị não úng thủy hay không 

Bệnh não úng thủy có phương pháp nào điều trị hiệu quả

Người bệnh mắc bệnh não úng thủy căn cứ vào nguyên nhân tác động để có hướng điều trị hợp lý. Đối với nguyên nhân trực tiếp sẽ loại bỏ nguyên nhân đó bằng cách trực tiếp, còn ngược lại với nguyên nhân gián tiếp tác động thì cần dùng ống thông để lấy phần dịch não dư thừa đó ra. Tuy nhiên, có nhiều trường hợp đặc biệt cần kết hợp cả hai cách giải quyết; đầu tiên cần thông tắc dịch não không để bị ứ đọng lại một chỗ hoặc nếu dịch não quá nhiều cần được hút bớt ra, sau đó các nguyên nhân chủ yếu gây ra tắc nghẽn cần được loại bỏ (nếu có u não cần được cắt bỏ trong thời gian sớm nhất có thể, bởi càng để lâu u não to chèn ra ngoài gây ra tắc nghẽn quá trình lưu thông dịch).

Ngoài ra, còn có thể phẫu thuật thông qua việc nội soi phá sàn não thất ba (hay còn được gọi là endoscopic third ventriculostomy). Đây là cách sử dụng một ống nội soi mềm có gắn theo một máy quay rất nhỏ dùng để quan sát toàn bộ hệ thống não thất. Phương pháp điều trị này giúp các bác sĩ tạo thêm một con đường mới nữa với mục đích khi dòng chảy dịch não tủy đi qua không bị tắc nghẽn gây cản trở quá trình lưu thông không được thuận lợi. 

Biện pháp phòng ngừa mắc căn bệnh bệnh não úng thủy

Để tránh trẻ nhỏ mắc bệnh não úng thủy khi được sinh ra các bà mẹ cần làm những việc sau giúp giảm thiểu phần nào nguy cơ mắc bệnh. 

• Trong thời gian mang thai thường xuyên đi khám sức khỏe kiểm tra định kỳ theo dõi thông qua quá trình siêu âm, để có thể phát triển bệnh tình một cách sớm nhất tăng phần trăm hồi phục tỉ lệ cao. 
• Trong thời gian mang thai cần tiêm chủng vắc xin phòng ngừa bệnh giúp bản thân tránh mắc các căn bệnh thông thường không làm ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi. 
• Không để tác động ngoại lực tránh bị ảnh hưởng đến chấn thương phần đầu trẻ cần chú ý trong quá trình trẻ bò và tập đi. 
• Cho trẻ đi tiêm các mũi tiêm chủng đầy đủ giúp tăng cường hệ thống miễn dịch khỏe mạnh làm giảm các nguy cơ bị nhiễm trùng tránh tác động lên bộ phận não bộ.

Một số câu hỏi người bệnh thắc mắc về bệnh não úng thủy

• Bệnh não úng thủy có gây truyền nhiễm ra cộng đồng hay không?

Bệnh nhân bị não úng thủy không gây truyền nhiễm ra cộng đồng, nhưng cần lưu ý nếu bản thân người mẹ mắc bệnh cần chú ý áp dụng các biện pháp phòng tránh cho thai nhi tránh để bị di truyền sang đứa trẻ.

• Có căn bệnh nào là nguyên nhân dẫn đến bệnh não úng thủy không?

Não úng thủy nguyên nhân chính gây ra căn bệnh này là do dòng chảy dịch bị tắc nghẽn. Tuy nhiên người bệnh cần chú ý bởi vẫn còn có một căn bệnh cũng là nguyên nhân khiến bản thân mắc bệnh não úng thủy, đó là rối loạn tái hấp thụ của CSF không tuần hoàn hoạt động bình thường. 

Kết luận

Não úng thủy là một căn bệnh gây ra rất nhiều nguy hiểm làm ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ. Vì vậy, nếu bố mẹ nghi ngờ trẻ đang mắc bệnh, trẻ có những dấu hiệu bất thường trên thì cần đi khám, để kịp thời chữa trị.

Nếu có bất kì thắc mắc về bệnh não úng thuỷ hoặc bất kì bệnh nào khác, quý khách hàng có thể để lại thông tin tại phần Đặt lịch khám hoặc bấm máy gọi tới Hotline 1900 1806 của Bệnh viện Phương Đông để được hỗ trợ.