Ngoại tâm thu nhĩ là một tình trạng bất thường trong hoạt động của nhĩ, có thể xuất hiện ở mọi độ tuổi và làm tăng nguy cơ biến chứng tim mạch nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Dù đôi khi được xem là lành tính, nhưng ngoại tâm thu nhĩ có thể là dấu hiệu cảnh báo sức khỏe tim mạch đang gặp vấn đề nghiêm trọng. Vậy ngoại tâm thu nhĩ là gì, nguyên nhân nào dẫn đến tình trạng này và làm sao để phòng ngừa? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết qua bài viết dưới đây để bảo vệ trái tim của bạn khỏe mạnh hơn mỗi ngày.
Tìm hiểu về ngoại tâm thu nhĩ
Ngoại tâm thu nhĩ (Premature Atrial Contractions - PACs) là tình trạng rối loạn nhịp tim xảy ra khi một xung động điện bất thường xuất phát từ tâm nhĩ, thay vì từ nút xoang – trung tâm điều hòa nhịp tim chính. Các xung động bất thường này dẫn đến một nhịp tim xảy ra sớm hơn bình thường. Ngoại tâm thu nhĩ trên EGC được coi là một dạng rối loạn nhịp tim lành tính, thường gặp và không gây nguy hiểm trực tiếp đến tính mạng, nhưng có thể là dấu hiệu cảnh báo các vấn đề tiềm ẩn trong hệ tim mạch.
Nhận biết tình trạng ngoại tâm thu nhĩ ở người bệnh
Các loại ngoại tâm thu nhĩ
Ngoại tâm thu nhĩ được chia thành 6 loại, cụ thể như sau:
- Ngoại tâm thu nhĩ thưa: Thường thì các nhịp ngoại tâm thu nhĩ này không theo một quy luật cố định và có xuất hiện rải rác trong một chuỗi nhịp tim bình thường.
- Ngoại tâm thu nhĩ đa ổ: Trong trường hợp này, các nhịp ngoại tâm thu được phát ra từ nhiều ổ khác nhau trong tâm nhĩ, thay vì từ một điểm cố định. Trên điện tâm đồ, các sóng P của những nhịp này sẽ có hình dạng khác biệt, phản ánh nguồn gốc từ các vị trí không đồng nhất.
- Ngoại tâm thu nhĩ cặp đôi: Hai nhịp ngoại tâm thu xuất hiện liên tiếp, tạo thành một cặp, thường dễ nhận diện trên ECG và liên quan đến mức độ rối loạn nhịp nghiêm trọng hơn.
- Ngoại tâm thu nhĩ cặp ba: Một nhịp ngoại tâm thu nhĩ xuất hiện ngay sau hai nhịp tim bình thường. Hiện tượng này có thể biểu thị sự tăng cao tính nhạy cảm của tâm nhĩ.
- Ngoại tâm thu nhĩ nhịp đôi: Đây là tình trạng xen kẽ giữa một nhịp tim bình thường và một nhịp ngoại tâm thu nhĩ. Trên ECG, điều này tạo ra một dạng nhịp bất thường đều đặn, dễ gây chú ý.
- Chuỗi ngoại tâm thu nhĩ: Khi từ ba nhịp ngoại tâm thu nhĩ liên tiếp nhau trở lên xuất hiện, tình trạng này được gọi là chuỗi ngoại tâm thu. Đây là dấu hiệu cần được theo dõi kỹ, vì có thể tiến triển thành rối loạn nhịp nghiêm trọng hơn như rung nhĩ.
Đối tượng dễ bị ngoại tâm thu nhĩ
Bất kỳ đối tượng nào cũng có thể bị ngoại tâm thu nhĩ. Tuy nhiên, đối với những đối tượng này sẽ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn. Cụ thể:
- Người cao tuổi;
- Người có lối sống không lành mạnh, thường sử dụng các chất kích thích và đồ uống có cồn gây hại;
- Người có huyết áp tâm thu cao;
- Người có cholesterol cao;
- Người ít vận động;
- Người có tiền sử mắc bệnh tim mạch;
- Người cao hơn so với mức bình thường;
- Người không có thói quen uống nước đều đặn.
*Ghi chú:
- ECG: Được hiểu là phương pháp chẩn đoán bằng điện tâm đồ. Hay còn gọi là đo điện tim (Electrocardiogram, viết tắt ECG, EKG) nhằm ghi lại hoạt động điện học của tim dưới dạng đồ thị.
Nguyên nhân gây ra ngoại tâm thu nhĩ
Hiện nay, nguyên nhân cụ thể gây ra sự xuất hiện của ngoại tâm thu nhĩ là gì vẫn chưa được xác định. Tuy nhiên, một số yếu tố được xem là tăng nguy cơ bị bệnh. Chi tiết:
- Tác dụng phụ của thuốc: Như thuốc hen suyễn, thuốc cảm lạnh, thuốc chứa chất kích thích, thuốc chống trầm cảm. Những loại thuốc này có thể ảnh hưởng đến trực tiếp hệ thống dẫn truyền điện của tim, gây ra các nhịp bất thường.
- Bệnh nhân có tiền sử mắc các bệnh liên quan tới tim mạch: Bệnh cao huyết áp, bệnh mạch vành, bệnh thiếu máu cơ tim, bệnh hở hoặc hẹp van tim, bệnh phình động mạch nhĩ trái, bệnh nhồi máu cơ tim, bệnh suy tim sung huyết,....
- Sử dụng các chất kích thích có hại: Chẳng hạn như rượu, bia, thuốc lá,....có thể kích thích hệ thần kinh giao cảm, dẫn đến tăng nhịp tim và rối loạn nhịp tim.
- Tinh thần mệt mỏi, stress: Tình trạng này làm tăng mức độ catecholamine trong cơ thể, ảnh hưởng trực tiếp đến nhịp tim.
- Rối loạn nội tiết: Rối loạn nội tiết như cường giáp có thể gây ra ngoại tâm thu nhĩ. Tuyến giáp hoạt động quá mức sẽ làm tăng tốc độ trao đổi chất và ảnh hưởng đến nhịp tim.
- Các bệnh lý khác không liên quan tới tim: Cường giáp, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD), rối loạn điện giải, đái tháo đường, suy hô hấp, bệnh lý tuyến thượng thận, thiếu máu, nhiễm trùng,...
Tham khảo:
Triệu chứng khi mắc ngoại tâm thu nhĩ
Thông thường, ngoại tâm thu nhĩ không có bất kỳ dấu hiệu và triệu chứng nghiêm trọng nào. Người bệnh thường tình cờ phát hiện ra bệnh khi kiểm tra sức khỏe định kỳ hoặc thực hiện điện tâm đồ trước một cuộc phẫu thuật nào đó.
Triệu chứng của bệnh thường không rõ ràng và cụ thể tuỳ vào từng trường hợp
Một số bệnh nhân có thể cảm nhận được một số dấu hiệu bất thường khi bị ngoại tâm thu nhĩ sau đây:
- Cảm giác lo lắng, hồi hộp, đánh trống ngực;
- Choáng váng, chóng mặt hay tim đập hẫng một nhịp;
- Tim đột ngột đập mạnh và dồn dập trong thời gian ngắn.
Những triệu chứng này thường xuất hiện thoáng qua hoặc kéo dài dai dẳng tuỳ theo tần suất ít hay nhiều. Trong trường hợp bệnh thường xuyên xảy ra kèm theo bệnh cơ tim, người bệnh có thể cảm nhận được các triệu chứng bất thường rõ ràng hơn như: Hồi hộp, đau tức ngực, khó thở, tăng cân, phù chân,....
Biến chứng có thể gặp khi bị ngoại tâm thu nhĩ
“Ngoại tâm thu nhĩ có nguy hiểm không?”
Hầu hết các trường hợp mắc bệnh thường khá lành tính, không đe doạ tính mạng. Nhưng vẫn cần được phát hiện và xem xét đến khi bệnh nhân được điều trị một số vấn đề sức khoẻ khác.
Đối với những trường hợp người bệnh có sẵn bệnh lý tim mạch (tăng huyết áp, nhồi máu cơ tim, thấp tim hoặc thiếu máu cục bộ,...) đi kèm triệu chứng ngoại tâm thu cần đến ngay bệnh viện để thăm khám, đánh giá chính xác tình trạng sức khoẻ.
Đối với trường hợp tình trạng bệnh xuất hiện thường xuyên và dồn dập có thể làm tăng nguy cơ hình thành rối loạn nhịp tim, nguy hiểm hơn là rung nhĩ, cơn nhịp nhanh kịch phát trên thất. Lúc này, tim sẽ đập không đồng bộ, lượng máu tống đi nuôi cơ thể giảm đáng kể ở mỗi nhát bóp. Đột ngột hơn
Phương pháp chẩn đoán ngoại tâm thu nhĩ
Để chẩn đoán tình trạng bệnh chính xác, bác sĩ có thể chỉ định một số phương pháp sau:
- Điện tâm đồ: Kỹ thuật này sử dụng các điện cực để ghi lại hoạt động điện của tim qua một thời gian ngắn. Kết quả được ghi lại dưới dạng biểu đồ giúp các bác sĩ có thể phân tích được các biến đổi trong nhịp tim và xác định nếu có sự xuất hiện của ngoại tâm thu nhĩ.
- Điện tâm đồ holter 24-48h: Công cụ sẽ ghi lại hoạt động điện của tim trong một khoảng thời gian dài hơn. Thiết bị được gắn vào người bệnh và ghi lại các dữ liệu trong suốt 24-48h khi họ sinh hoạt hàng ngày.
- Nghiệm pháp gắng sức: Phương pháp được thực hiện nhằm ghi nhận các bất thường của nhịp tim như ngoại tâm thu nhĩ xuất hiện khi người bệnh tham gia vào các hoạt động gắng sức như chạy bộ, đạp xe,....
- Siêu âm tim: Phương pháp này sử dụng sóng siêu âm để tạo ra hình ảnh chân thực về cấu trúc và hoạt động của tim. Từ đây các bác sĩ có thể phát hiện các biến thể cấu trúc và đánh giá chức năng tim, giúp chẩn đoán ngoại tâm thu nhĩ cùng các vấn đề tim mạch khác.
Cách điều trị bệnh nhân bị ngoại tâm thu nhĩ
Dù cho có là phương pháp điều trị nào thì mục tiêu chung đều là giúp ổn định nhịp tim, làm giảm tần suất của các cơn ngoại tâm thu, cải thiện chất lượng cuộc sống của người bệnh.
Điều trị ngoại tâm thu nhĩ bằng thuốc
Tuỳ vào tình trạng sức khoẻ tổng thể của bệnh nhân bác sĩ sẽ chỉ định thuốc cụ thể
Nếu ngoại tâm thu nhĩ xuất phát từ các căn bệnh như cường giáp, tăng huyết áp, bệnh cơ tim, bệnh mạch vành, rối loạn điện giải,... việc sử dụng thuốc để điều trị có thể làm giảm các triệu chứng ngoại tâm thu nhĩ hiệu quả.
Đối với các triệu chứng như tim đập không đều, rối loạn nhịp tim,...các loại thuốc chống loạn nhịp tim (thuốc chẹn beta, chẹn kênh canxi) sẽ được sử dụng chủ yếu.
Điều trị bằng cách can thiệp đốt điện tim
Đốt điện tim là một phương pháp điều trị rất hiệu quả thông qua năng lượng sóng radio qua ống thông.
Bác sĩ sẽ tìm các vị trí phát xung điện bất thường để triệt đối bằng cách đưa ống thông vào tim qua đường tĩnh mạch vùng bẹn. Nhưng nếu trường hợp ngoại tâm thu nhĩ xảy ra không phổ biến hoặc tại thời điểm xuất hiện thì có thể bị bỏ sót.
Những người bệnh phù hợp với cách điều trị này có thể là:
- Bị đánh trống ngực do nhịp ngoại tâm thu nhĩ;
- Điều trị bằng thuốc không có tác dụng hoặc có tác dụng phụ;
- Người không muốn sử dụng thuốc trong một thời gian dài;
- Chức năng tim suy giảm do ngoại tâm thu tiến triển.
Phòng ngừa ngoại thu tâm nhĩ bằng cách thay đổi lối sống
Phòng ngừa ngoại tâm thu nhĩ thông qua thay đổi lối sống là một trong những cách hiệu quả để giảm tần suất và mức độ nghiêm trọng của tình trạng này. Những thay đổi sau đây không chỉ giúp cải thiện sức khỏe tim mạch mà còn mang lại lợi ích toàn diện cho cơ thể:
Duy trì được lối sống lành mạnh giúp ngăn ngừa nguy cơ bị ngoại tâm thu nhĩ
- Bổ sung dưỡng chất cần thiết cho cơ thể: Người bệnh cần tăng cường bổ sung các thực phẩm giàu chất xơ, omega-3, kali và magie như rau xanh, cá béo, chuối, và các loại hạt. Hạn chế các thực phẩm giàu chất béo bão hòa, đường, và muối để giảm nguy cơ tim mạch. Đồng thời cần tránh hoặc giảm thiểu sử dụng caffeine, rượu bia và thuốc lá vì đây là những yếu tố kích thích ngoại tâm thu nhĩ.
- Kiểm soát căng thẳng: Căng thẳng là một nguyên nhân phổ biến gây ra các rối loạn nhịp tim, bao gồm cả ngoại tâm thu nhĩ. Áp dụng các phương pháp thư giãn như yoga, thiền, hoặc các bài tập thở sâu giúp cải thiện trạng thái tinh thần và ổn định nhịp tim.
- Tăng cường hoạt động thể chất: Tập thể dục đều đặn giúp tim khỏe mạnh hơn và giảm nguy cơ rối loạn nhịp tim. Tuy nhiên, người mắc ngoại tâm thu nhĩ (PACs) cần tránh các bài tập quá sức, nên chọn các hoạt động vừa sức như đi bộ, bơi lội hoặc đạp xe.
- Duy trì cân nặng hợp lý: Thừa cân hoặc béo phì làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý tim mạch, bao gồm cả rối loạn nhịp tim. Duy trì chỉ số khối cơ thể (BMI) ở mức khuyến nghị là một phần quan trọng trong việc phòng ngừa PACs.
- Kiểm soát các bệnh lý nền: Điều trị và kiểm soát tốt các bệnh lý như tăng huyết áp, đái tháo đường, hoặc rối loạn lipid máu là rất quan trọng để ngăn ngừa PACs. Thường xuyên kiểm tra sức khỏe định kỳ và dùng thuốc theo chỉ dẫn bác sĩ.
- Đảm bảo ngủ đủ giấc: Thiếu ngủ hoặc ngủ không đủ chất lượng có thể làm tăng nguy cơ rối loạn nhịp tim. Duy trì thói quen đi ngủ và thức dậy đúng giờ, tránh sử dụng thiết bị điện tử trước giờ ngủ để cải thiện chất lượng giấc ngủ.
- Theo dõi sức khỏe tim mạch: Nếu bạn nhận thấy có những dấu hiệu bất thường về tim, cần thường xuyên kiểm tra sức khỏe tim mạch. Điện tâm đồ và Holter theo dõi nhịp tim là những công cụ hữu ích để đánh giá tình trạng này.
Quý khách cần hỗ trợ có thể liên hệ với Bệnh viện Phương Đông qua hotline 1900 1806 hoặc Đặt lịch khám tại website để được đội ngũ tư vấn và chăm sóc sớm nhất.
Kết luận
Ngoại tâm thu nhĩ tuy không phải lúc nào cũng nguy hiểm, nhưng việc chủ quan có thể dẫn đến những hậu quả khó lường cho sức khỏe tim mạch. Vì vậy, hiểu rõ về bệnh lý, nhận biết sớm các dấu hiệu và duy trì một lối sống lành mạnh là cách tốt nhất để phòng ngừa và kiểm soát ngoại tâm thu nhĩ. Nếu bạn hoặc người thân đang gặp phải triệu chứng bất thường liên quan đến nhịp tim, đừng ngần ngại thăm khám sớm để có hướng điều trị phù hợp.
