Protein trong nước tiểu là gì? Các bước xét nghiệm như thế nào?

Ngọc Anh

12-11-2024

goole news
16

Trên thực tế, cứ mỗi phút sẽ có khoảng hơn 1l máu qua thận, tức 1 giờ thận có thể lọc 60l máy và 7,5l dịch lọc được tạo ra. Các chất dịch này phải đi màng lọc cầu thận gồm 3 lớp với kích thước rất nhỏ để tạo ra. Protein cũng tương tự, tuy chủ yếu chúng tồn tại trong máu nhưng có 1 số lượng nhỏ sẽ được lọc lại trong nước tiểu. Do đó, các bác sĩ dựa vào định lượng protein trong nước tiểu để chẩn đoán các bất thường ở thận.

Protein trong nước tiểu/ protein niệu là gì?

Protein trong nước tiểu hay còn gọi là protein niệu là lượng chất đạm còn dư lại trong nước tiểu sau khi được lọc bởi màng lọc cầu thận. Ở người khoẻ mạnh bình thường, nước tiểu sẽ không có protein hoặc có rất ít protein. Bởi với 3 lớp màng lọc ở cầu thận, tiêu chuẩn của protein trong nước tiểu rất cao (≤0,2g/ ngày) và các chất dinh dưỡng thừa trong nước tiểu đều được tái hấp thu ở ống thận.

Nếu chỉ số protein niệu cao (>3g/ ngày) cảnh báo đây là một trong những dấu hiệu bất thường cảnh báo bệnh về thận, đặc biệt là bệnh lý mãn tính suy thận

Thông thường, hàm lượng protein trong nước tiểu rất ít hoặc gần như không có

Thông thường, hàm lượng protein trong nước tiểu rất ít hoặc gần như không có

Các kết quả của xét nghiệm protein niệu

Định lượng protein niệu hay xét nghiệm protein trong nước tiểu được chỉ định để đánh giá chỉ số của hợp chất này trong nước tiểu. Thông thường, chỉ số protein trong nước tiểu của bệnh nhân sẽ rơi vào một trong hai trường hợp sau

Chỉ số protein niệu cao

Nếu chỉ số này >3,5g/ 24h và kèm theo các triệu chứng như:

  • Giảm protein máu (<60g/l)
  • Tăng cholesterol và triglycerid
  • Phù nhiều, to và phù rất nhanh

Bạn không nên chủ quan vì rất có thể đây là các triệu chứng quan đầu của hội chứng thận hư.

Nếu chỉ số này rơi vào mức cao, bệnh nhân sẽ được chuyển đi thực hiện các xét nghiệm chuyên sâu khác để tìm nguyên nhân

Nếu chỉ số này rơi vào mức cao, bệnh nhân sẽ được chuyển đi thực hiện các xét nghiệm chuyên sâu khác để tìm nguyên nhân

Chỉ số protein niệu bình thường

Chỉ số protein niệu bình thường rơi vào khoảng 7,5 - 10 mg/ dL hoặc 0,075 - 0,1g/L. Tức thận đang làm việc tốt, protein không bị thoát ra khỏi nước tiểu.

Chỉ số protein niệu thấp 

Chỉ số protein niệu thấp <1g/ ngày, báo hiệu các bệnh viêm thận bể thận, viêm thận kẽ, thận đa nang, xơ mạch thận và tăng huyết áp

Nếu chỉ số protein niệu  (1 - 3g/ ngày) thường gặp trong các bệnh nhân mắc các bệnh lý ở cầu thận như: thận đái tháo đường, tiểu ít hay không tiểu, tăng huyết áp, tiểu ra máu,...

Protein trong nước tiểu cao là dấu hiệu của bệnh lý gì?

Nếu phát hiện chỉ số protein trong nước tiểu cao, bạn có thể bị nghi ngờ mắc các bệnh như:

Mất nước

Đây là một vấn đề sức khoẻ không nghiêm trọng nhưng khá phổ biến ảnh hưởng đến kết quả định lượng protein niệu. Cụ thể, khi cơ thể bị thiếu nước, lượng nước không được bù đủ, lượng dinh dưỡng đưa tới thận bị thiếu sẽ gây rối loạn tái hấp thu protein của thận. Do đó, chất đạm bị bài tiết qua đường nước tiểu, gây ra biểu hiện protein niệu trong ngắn hạn như:

  • Mệt mỏi
  • Nhức đầu
  • Chóng mặt
  • Liên tục khát nước
  • Nước tiêu giảm
  • Nước tiểu sẫm màu
  • Khô miệng, khô da

Khô miệng, khô da là một trong các biểu hiện của protein trong nước tiểu cao

Khô miệng, khô da là một trong các biểu hiện của protein trong nước tiểu cao

Huyết áp cao

Có thể bạn không biết, đây cũng là một trong các nguyên nhân thúc đẩy tình trạng protein niệu. Huyết áp cao trong thời gian dài sẽ làm tổn thương các mạch máu trong cầu thận, làm giảm khả năng tái hấp thu protein, dẫn đến tình trạng protein chảy vào nước tiểu.

Bệnh lý này không có biểu hiện cụ thể, thường diễn biến âm thầm trong nhiều năm, có thể do:

  • Khối u tuyến thượng thận
  • Bệnh lý về thận
  • Rối loạn tuyến giáp
  • Khó thở khi ngủ
  • Tác dụng phụ khi uống một số loại thuốc

Tiểu đường

Các bệnh lý rối loạn chuyển hoá như tiểu đường sẽ làm lượng đường trong máu tăng cao. Khi đó, thận phải làm việc nhiều hơn để lọc máu. Đồng thời, rủi ro trong kiểm soát đường huyết cũng dễ khiến các mạch máu trong cơ quan này bị tổn thương, xảy ra tình trạng rò rỉ protein vào nước tiểu.

Bệnh có thể gây ra các triệu chứng như:

  • Thường xuyên cảm thấy khát và đói
  • Đi tiểu thường xuyên
  • Mệt mỏi
  • Mờ mắt
  • Sụt cân không rõ nguyên nhân

Lượng đường huyết trong máu cao có thể gây ra các biến chứng về thận

Lượng đường huyết trong máu cao có thể gây ra các biến chứng về thận

Viêm cầu thận

Trong số các bất thường do rò rỉ protein trong nước tiểu gây ra bao gồm cả bệnh viêm cầu thận. Đây cũng là nguyên nhân trực tiếp gây ra hội chứng thận hư như:

  • Sưng phù bàn chân, mắt cá chân hoặc cẳng chân
  • Tăng lipid máu, nồng độ chất béo và cholesterol trong máu cao
  • Protein trong nước tiểu cao >3,5g/ 24h
  • Nồng độ protein trong máu thấp, albumin máu thấp 
  • Tiểu máu (các tế bào hồng cầu xuất hiện trong nước tiểu), xảy ra do hệ thống miễn dịch tấn công thận

Viêm cầu thận do vi khuẩn, virus

  • Viêm nội tâm mạc
  • HIV
  • Viêm gan B
  • Viêm gan C

Bệnh thận mãn tính (CKD)

Đây là bệnh lý mất dần chức năng thận, có thể có protein niệu trong giai đoạn đầu. Nhưng không có triệu chứng rõ điển hình như:

  • Hụt hơi
  • Đi tiểu thường xuyên
  • Nấc cụt
  • Mệt mỏi
  • Buồn nôn
  • Nôn mửa
  • Khó ngủ
  • Da ngứa, khô
  • Sưng phù tay chân 

Một số nguyên nhân có thể dẫn đến bệnh lý này như viêm cầu thận, viêm thận kỹ, bệnh thận đa nang, nhiễm trùng thận tái phát, sỏi thận, bệnh tim, huyết áp cao, tiểu đường,...

Bàn tay bị sưng phù của người mắc bệnh thân (trái) và bàn tay của người bình thường (phải)

Bàn tay bị sưng phù của người mắc bệnh thân (trái) và bàn tay của người bình thường (phải)

Bệnh tự miễn

Ở những bệnh nhân này, hệ thống miễn dịch tự chống lại các tế bào mô của cơ thể dẫn đến tổn thương cầu thận. Các bệnh lý có thể dẫn đến tình trạng này bao gồm:

  • Lupus ban đỏ hệ thống (SLE) gây tổn thương da, khớp, thần kinh và các hệ cơ quan như thận
  • Hội chứng Goodpasture
  • Xơ cứng bì

Xét nghiệm protein trong nước tiểu diễn ra như thế nào?

Đối với định lượng protein niệu/ protein trong nước tiểu, xét nghiệm được ưu tiên là xét nghiệm nước tiểu. Bệnh nhân sẽ thu thập nước tiểu vào 1 hộp đựng mẫu. Sau đó các bác sĩ sẽ áp dụng các phương pháp xét nghiệm protein niệu khác nhau như sau:

Xét nghiệm protein bán định lượng

Trong trường hợp này, bác sĩ sẽ sử dụng que thử nước tiểu với các chất phản ứng. Nếu xuất hiện protein trong nước tiểu, que thử sẽ đổi màu. Mặc dù đơn giản, nhanh chóng nhưng cách này không đánh giá được chính xác lượng protein niệu. 

Xét nghiệm protein trong nước tiểu định tính

  • Đốt nước tiểu: Biết rằng, nếu protein gặp nhiệt độ cao thì sẽ bị vón cục. Do đó, nhân viên y tế sẽ đun nước tiểu để xem nước tiểu có bị vẩn đục bằng nước tiểu hay không
  • Làm lạnh bằng Acid Sulfosalicylic: Protein có tính chất đông vón nên người ta nhỏ acid vào nước tiểu để xem có hiện tượng vón protein hay không

Có rất nhiều cách xác định chỉ số protein trong nước tiểu

Có rất nhiều cách xác định chỉ số protein trong nước tiểu

Xét nghiệm protein trong nước tiểu định lượng 

Đây còn gọi là xét nghiệm protein niệu 24 giờ. Quy trình xét nghiệm protein niệu 24h khá đơn giản. Bệnh nhân sẽ tự thu thập trong 1 hoặc nhiều chai nước tiểu của mình trong vòng 24 giờ. Các mẫu nước tiểu này phải được bảo quản trong môi trường mát mẻ kèm theo pha hoá chất bảo quản. 

Sau đó, các chai chứa được bệnh nhân trộn đều với nhau. Một mẫu nước tiểu được lấy ra cùng với thông tin về con số tổng thể tích nước tiểu bệnh nhân thu thập được trong ngày sẽ được phân tích tại phòng thí nghiệm. Dựa trên định lượng bằng máy, các bác sĩ chuyên khoa sẽ xác định lượng protein trong nước tiểu 24 giờ. 

Đây là chỉ định thường được đưa ra khi xác định bệnh nhân đã có tổn thương thận - cầu thận.

  • Chỉ số protein trong nước tiểu 24h > 1 g thì bệnh nhân sẽ bị nghi ngờ có tổn thương cầu thận cấp haowjc mãn tính.
  • Chỉ số protein trong nước tiểu 24h >3 g, hội chứng thận hư

Khi nào nên thực hiện định lượng protein niệu?

Bạn nên kiểm tra lượng protein trong nước tiểu ngay nếu có các triệu chứng như sau:

  • Đi tiểu nhiều lần hơn
  • Đau đớn khi đi tiểu
  • Nước tiểu sủi bọt
  • Cảm thấy buồn nôn hoặc nôn
  • Bị chóng mặt
  • Bị sưng bụng hoặc phần dưới của cơ thể
  • Tình trạng không cải thiện sau điều trị

Ngoài ra, các bác sĩ Thận học - Tiết niệu khuyên rằng bạn nên thực hiện xét nghiệm này khi khám sức khỏe định kỳ để phát hiện các bất thường về thận (nếu có). 

Nếu liên tục đi tiểu nhiều lần thì bạn cần đi thăm khám ngay

Nếu liên tục đi tiểu nhiều lần thì bạn cần đi thăm khám ngay

Bị protein niệu nên ăn gì?

Trong trường hợp phát hiện chỉ số protein niệu cao hơn bình thường, bạn sẽ được bác sĩ chuyên khoa đưa ra phác đồ điều trị phù hợp. Trong sinh hoạt và đời sống, các bạn sẽ phải thực hiện theo những lưu ý nhất định. Với chế độ dinh dưỡng, bạn nên tích cực bổ sung:

  • Hạt lanh
  • Các món ăn nhạt, không ăn quá 1500mg mỗi ngày để giảm protein và phòng ngừa bệnh lý diễn biến xấu hơn
  • Đậu nành vì protein trong thực phẩm này đem lại hiệu quả tương đối tốt với những tổn thương tại thận
  • Rau xanh và trái cây tươi giàu chất xơ có tác dụng giảm protein trong nước tiểu hiệu quả như ngô, khoai tây,...
  • Trái cây tươi và rau xanh như đu đủ, xoài, giá đỗ, cam, cà rốt,....

Đồng thời. bạn nên hạn chế các món carb tinh chế và đường vì chúng dễ làm tăng đường huyết khiến thận bị tổn thương. Nếu bạn có các triệu chứng của tăng kali máu thì nên hạn chế các loại thực phẩm giàu kali như mơ, mận, chuối. Đồng thời, không dùng các chất kích thích, thuốc lá, rượu bia. Việc dùng thuốc cũng phải được kiểm soát chặt chẽ, hạn chế các loại thuốc giảm đau, thuốc hạ sốt, kháng sinh,....

Nếu bạn đang muốn thực hiện định lượng protein niệu thì gợi ý bạn đến Bệnh viện Đa khoa Phương Đông. Đây là địa chỉ xét nghiệm, thăm khám và chẩn đoán uy tín trên địa bàn Hà Nội quy tụ các bác sĩ chuyên khoa, chuyên gia hàng đầu, kính nghiệp. Hệ thống cơ sở vật chất được đầu tư bài bản giúp người bệnh được trải nghiệm dịch vụ y tế dễ chịu, nhận kết quả nhanh chóng, chính xác và phát hiện các nguy cơ sức khỏe kịp thời.

Các bác sĩ Khoa Ngoại Bệnh viện Đa khoa Phương Đông tán sỏi cho bệnh nhân

Các bác sĩ Khoa Ngoại Bệnh viện Đa khoa Phương Đông tán sỏi cho bệnh nhân

Có thể nói, thông thường, nước tiểu không chứa protein. Tuy nhiên, nếu có protein trong nước tiểu, đó có thể là dấu hiệu cho thấy thận của bạn đang gặp vấn đề. Protein niệu có thể do nhiều nguyên nhân gây ra, từ những bệnh về thận như viêm cầu thận, hội chứng thận hư, đến các bệnh lý khác như tiểu đường, cao huyết áp.

BỆNH VIỆN ĐA KHOA PHƯƠNG ĐÔNG

Địa chỉ: Số 9, Phố Viên, Cổ Nhuế 2, Bắc Từ Liêm, Hà Nội
Tổng đài tư vấn: 19001806
Website: https://benhvienphuongdong.vn

 

Lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể.

 
395

Bài viết hữu ích?

Đăng ký nhận tư vấn

Vui lòng để lại thông tin và nhu cầu của Quý khách để được nhận tư vấn

TTƯT.ThS.BS Nội trú

NGUYỄN THỊ TƯỜNG VÂN

Trưởng Khoa Nội - Bệnh viện Đa khoa Phương Đông

TTƯT.ThS.BS Nội trú

NGUYỄN THỊ TƯỜNG VÂN

Trưởng Khoa Nội - Bệnh viện Đa khoa Phương Đông
19001806 Đặt lịch khám