Sỏi bàng quang là gì?
Sỏi bàng quang là những khối khoáng chất cứng tích tụ trong bàng quang, thường xảy ra khi không làm rỗng đều đặn bàng quang. Viên sỏi kích thước nhỏ có thể tự đào thải mà không cần điều trị, nhưng vẫn trường hợp cần dùng thuốc trị sỏi bàng quang hoặc can thiệp phẫu thuật.
(Sỏi bàng quang là những khối khoáng chất cứng tích tụ trong bàng quang)
Sỏi bên trong bàng quang thường xuất hiện với hình dạng tròn, vỏ ngoài xù xì, gai góc. Chúng có thể xuất hiện đơn lẻ hoặc thành một nhóm, nếu không được điều trị kịp thời có thể gây nhiễm trùng và một số biến chứng nguy hiểm khác.
Triệu chứng sỏi bàng quang
Sỏi bàng quang, bao gồm kích thước nhỏ và lớn thường không gây tác động lớn đến cơ thể. Tuy nhiên vẫn có những viên sỏi làm kích ứng thành bàng quang, chặn dòng nước tiểu gây ra những dấu hiệu sỏi bàng quang cơ bản như:
Tiểu ít, đi tiểu nhiều lần và liên tục
Người bệnh có sỏi phát triển trong bàng quang vẫn có thể tiểu tiện bình thường, nhưng dòng nước tiểu dễ gặp tình trạng tắc, tiểu nhỏ giọt kèm đau buốt ở bộ phận sinh dục. Cơn đau rõ ràng hơn khi bệnh nhân đi lại, vận động nhiều, thuyên giảm rõ rệt khi nằm nghỉ.
(Sỏi phát triển trong bàng quang làm cản trở quá trình tiểu tiện bình thường)
Nước tiểu có màu lạ
Thận hoặc bàng quang bị nhiễm trùng sẽ làm thay đổi màu nước tiểu, chuyển đục hoặc đậm hơn mức bình thường. Các viên sỏi khi cọ xát ở đường tiểu có thể dẫn đến chảy máu, khiến nước tiểu lẫn máu.
Đau tại vùng bụng dưới
Sỏi di chuyển trong bàng quang làm bệnh nhân có cảm giác đau bụng dưới thường xuyên, xuất hiện âm ỉ hoặc dữ dội tùy theo kích thước của sỏi, mức độ vận động. Triệu chứng này tác động nghiêm trọng đến chất lượng đời sống bệnh nhân.
(Khi sỏi di chuyển làm bệnh nhân có cảm giác đau bụng dưới)
Nguyên nhân sỏi bàng quang
Sỏi bàng quang hình thành bởi nhiều nguyên nhân khác nhau, chủ yếu do hiện tượng ứ đọng nước tiểu khu vực bàng quang. Cơ thể không thể đào thải những viên sỏi lớn qua đường nước tiểu, lâu ngày gây những cơn đau khó chịu.
Xác định sớm, chính xác tác nhân gây bệnh là bước đầu tiên trong công tác điều trị bệnh. Cụ thể:
Do uống ít nước
Nước có vai trò quan trọng đối với cơ thể mỗi người, tham gia vào tất cả hoạt động sống, đặc biệt là hệ tiết niệu. Nước hỗ trợ quá trình thận bài tiết cặn bã dư thừa trong nước tiểu xuống bàng quang, đẩy ra ngoài cơ thể.
(Uống ít nước làm tăng nguy cơ hình thành sỏi trong bàng quang)
Uống ít nước đồng nghĩa với giảm lượng nước tiểu, tạo cơ hội cho khoáng chất bên trong thận không được đào thải, liên tục tích tụ. Những cặn nước tiểu không được lọc sạch tiếp tục tồn tại, hình thành nên sỏi bàng quang.
Sa bàng quang
Sa bàng quang là bệnh lý gặp chủ yếu ở nữ giới, đặc biệt phụ nữ sau sinh, do mô hỗ trợ bàng quang và thành âm đạo bị suy yếu, kéo dãn làm bàng quang lồi vào trong âm đạo. Dòng nước tiểu vì vậy bị ngăn lại, gây rối loạn tiểu tiện, tiểu rắt, tiểu khó, làm xuất hiện sỏi.
Phì đại tiền liệt tuyến
Phì đại tiền liệt tuyến hay u xơ tuyến tiền liệt là sự gia tăng kích thước tuyến tiền liệt, gặp chủ yếu ở độ tuổi trung niên hoặc người già. Từ những triệu chứng ban đầu như tiểu khó, bí tiểu, tiểu rắt dẫn đến biến chứng sỏi thận, sỏi bàng quang hoặc nhiễm trùng đường tiết niệu.
(Phì đại tuyến tiền liệt gây tiểu rắt dẫn đến sỏi bàng quang)
Sỏi thận, sỏi niệu đạo rơi xuống bàng quang
Không ít trường hợp sỏi hình thành trong thận, niệu quản, di chuyển theo đường tiểu xuống bàng quang. Nguyên nhân này thường khó phát hiện, dễ bị nhầm lẫn thành u bàng quang, u xơ tuyến tiền liệt.
Những yếu tố gia tăng nguy cơ mắc bệnh
Bên cạnh những nguyên nhân chính, một số yếu tố nguy cơ khác có thể dẫn đến sự hình thành sỏi bàng quang như:
- Tuổi tác, giới tính: Xuất hiện phổ biến ở nam giới, hiếm thấy sỏi bàng quang ở nữ, tỷ lệ tăng cao theo độ tuổi.
- Tổn thương tủy: Người bệnh tổn thương cột sống nghiêm trọng không thể điều khiển vùng cơ chậu có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.
- Phẫu thuật bàng quang: Sỏi có thể hình thành sau khi thực hiện phẫu thuật ngoại khoa tại bàng quang.
(Những yếu tố làm tăng nguy cơ bị sỏi bàng quang)
Phương pháp chẩn đoán
Người bệnh khi đến cơ sở khám, chữa sỏi sẽ được bác sĩ khoa Tiết niệu điều tra triệu chứng lâm sàng, tiền sử bệnh và dùng thuốc. Tiếp đến chỉ định các xét nghiệm chẩn đoán cận lâm sàng như:
- Khám bụng dưới xác định các vị trí bất thường ở bàng quang hay tuyến tiền liệt.
- Xét nghiệm nước tiểu nhằm phát hiện vi khuẩn, khoáng chất có trong nước tiểu.
- Siêu âm ổ bụng để biết kích thước, bất thường khác của thận, bàng quang hoặc tuyến tiền liệt.
- Chụp X-quang thận, niệu quản, bàng quang để kết luận sỏi có nằm trong hệ tiết niệu không.
- Soi quang quang xác định số lượng, kích thước, vị trí sỏi, hẹp niệu đạo, tổn thương bàng quang hay tuyến tiền liệt to.
- Đo áp lực bàng quang đánh giá chức năng bàng quang, trọng lực cơ bàng quang.
(Kỹ thuật chẩn đoán cận lâm sàng tiên tiến)
Cách điều trị sỏi bàng quang
So với sỏi thận, sỏi bàng quang không thực sự phổ biến nhưng vẫn có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm như tắc cổ bàng quang, viêm nhiễm ngược dòng, suy thận,... Phác đồ điều trị sỏi bàng quang hiệu quả cần loại bỏ được sỏi khỏi bàng quang, dứt điểm nguyên nhân phòng trường hợp tái phát.
Điều trị nội khoa
Điều trị bằng thuốc áp dụng với trường hợp sỏi mới hình thành, kích thước dưới 5mm, niệu đạo không quá hẹp. Bệnh nhân sẽ được chỉ định dùng thuốc uống theo đơn kê, kết hợp chế độ dinh dưỡng hợp lý.
(Điều trị sỏi kích thước nhỏ bằng thuốc kê đơn)
Thông thường, bệnh nhân được kết hợp sử dụng thuốc kháng sinh, thuốc lợi tiểu và thuốc giãn cơ để đẩy sỏi ra ngoài cơ thể. Đây là phương pháp điều trị nhẹ nhàng, ít tốn kém nhất, bạn cần chú ý tuân thủ hướng dẫn liều lượng và thời gian uống thuốc.
Can thiệp ngoại khoa
Chỉ định phẫu thuật được thực hiện với trường hợp sỏi kích thước lớn, rắn chắc, không thể phá vỡ cấu trúc bằng thuốc và đào thải qua đường tiểu tự nhiên. Dựa vào kích thước sỏi, bác sĩ chỉ định phương pháp điều trị phù hợp.
Kỹ thuật
|
Ý nghĩa
|
Tán sỏi
|
Áp dụng với trường hợp kích thước sỏi lớn hơn 6mm, nội soi niệu đạo để xác định vị trí các viên sỏi, tán sỏi bàng quang bằng laser phá vỡ sỏi và trực tiếp bơm hút mảnh vụn ra bên ngoài.
Kỹ thuật tán sỏi này được đánh giá cao, ưu điểm nổi bật nhất là tiếp cận sỏi tự nhiên, không để lại vết mổ hay vết sẹo như phẫu thuật. Bệnh nhân có thể xuất viện sau 1 - 2 ngày.
|
Mổ mở
|
Chỉ định với trường hợp các phương pháp điều trị trên không hiệu quả, bác sĩ trực tiếp mổ mở ổ bụng và gắp các viên sỏi ra bên ngoài.
|
Điều trị sỏi chỉ thực sự hiệu quả khi xử lý triệt để bệnh lý nền, nguyên nhân gây sỏi như hẹp cổ bàng quang, viêm bàng quang, hẹp niệu đạo,... Bệnh nhân hậu phẫu cần theo dõi tình trạng sức khỏe đều đặn, chú ý vấn đề tiểu tiện hàng ngày, khi nhận thấy bất thường cần tái khám đều đặn.
Biến chứng sỏi bàng quang
Sỏi bàng quang là loại sỏi nguy hiểm, nếu không phát hiện sớm, được loại bỏ kịp thời có thể làm tăng kích thước sỏi, gây nguy hiểm đến tính mạng và người bệnh. Khi sỏi chặn dòng nước tiểu lưu thông làm các độc tố gây hại có điều kiện gây hại, tác động xấu đến toàn bộ hệ thống tiết niệu.
Viêm bàng quang
Nếu sỏi co bóp, cọ xát nhiều tại niêm mạc bàng quang có thể gây viêm bàng quang, khởi phát tình trạng viêm loét, tổn thương, viêm nhiễm hoặc chảy máu. Viêm bàng quang cấp tính không điều trị dẫn tới viêm mạn tính, không thể điều trị dứt điểm.
Viêm thận, suy thận
Viêm thận, suy thận là biến chứng nguy hiểm của sỏi bàng quang, do nhiễm khuẩn ngược dòng. Tình trạng này đe dọa nghiêm trọng đến tính mạng người bệnh, cần điều trị sớm nếu không muốn cuộc sống sinh hoạt bị ảnh hưởng.
(Sỏi bàng quang không được điều trị tốt gây biến chứng viêm thận, suy thận)
Nếu không may viên sỏi có kích thước lớn, chúng sẽ chèn ép, bít tắc cổ bàng quang khiến bệnh nhân thường xuyên đắt buốt vùng hạ vị. Cơn đau lan từ phía đầu bộ phận sinh dục ngoài đến tầng sinh môn, khiến bạn e ngại, tự ti trong cuộc yêu.
Chăm sóc bệnh nhân sỏi bàng quang sau mổ
Mức độ phát triển, tác nhân gây sỏi bàng quang liên quan mật thiết đến chế độ dinh dưỡng hàng ngày của bạn. Trong quá trình điều trị, người bệnh cần lưu ý tăng cường các loại thực phẩm lành mạnh, hạn chế đồ cản trở liệu trình.
Mổ sỏi bàng quang nên ăn gì?
Danh sách thực phẩm nên bổ sung, không nên bỏ qua khi điều trị sỏi như:
- Thực phẩm giàu chất xơ tăng cường chức năng hệ tiêu hóa, phòng ngừa nguy cơ tạo sỏi như táo bón, viêm dạ dày, viêm ruột,...
- Thực phẩm giàu canxi như sữa chua, phomai, rau xanh đậm, các loại đậu,... hạn chế tình trạng thừa oxalat tạo sỏi.
- Trái cây chứa thành phần citrat tự nhiên như chanh, bưởi, quý,... giúp kiềm hóa nước tiểu, giảm kết tụ tinh thể tạo sỏi mới.
(Những thực phẩm nên ăn sau khi phẫu thuật sỏi)
Mổ sỏi bàng quang kiêng ăn gì?
Nhằm hạn chế tình trạng sỏi kết tinh, tăng kích thước sỏi, người bệnh cần tránh tiêu thụ các loại thực phẩm sau:
- Muối ăn có nồng độ natri cao, tăng thải trừ canxi và nước tiểu, góp phần hình thành sỏi canxi bên trong bàng quang.
- Đồ uống có cồn như nước có gas, rượu, bia làm mất nước trong cơ thể, ảnh hưởng đến khả năng bài tiết của thận, tăng nguy cơ tạo sỏi ở bàng quang.
(Giảm muối trong khẩu phần ăn sau khi mổ sỏi)
Một số câu hỏi thường gặp
Bên cạnh những thông tin cơ bản về sỏi bàng quang như triệu chứng, nguyên nhân, biến chứng và cách điều trị. Bệnh nhân và gia đình không tránh khỏi những thắc mắc khác như chi phí điều trị, hình ảnh trên xét nghiệm cận lâm sàng hay mức độ nguy hiểm. Cùng Bệnh viện Đa khoa Phương Đông giải đáp trong bài viết này.
Mổ sỏi bàng quang có nguy hiểm không
Phẫu thuật sỏi bàng quang tương đối đơn giản, đặc biệt với kỹ thuật nội soi ngược dòng bằng tia laser. Tuy nhiên, phương pháp điều trị này vẫn có thể gây ra một số biến chứng như:
- Chảy máu trong thời gian phẫu thuật.
- Chảy máu sau mổ.
- Nhiễm trùng sau mổ.
- Rò nước tiểu.
(Phẫu thuật lấy sỏi thường không gây nguy hiểm đến tính mạng)
Tỷ lệ gặp biến chứng sau mổ hoặc tán sỏi tương đối thấp, người bệnh hoàn toàn có thể yên tâm thực hiện. Bạn nên chủ động tán sỏi, mổ lấy sỏi tại cơ sở y tế uy tín để hạn chế rủi ro có thể xảy ra.
Chi phí tán sỏi bàng quang
Chi phí tán sỏi, mổ lấy sỏi từ trong bàng quang có thể dao động từ 5.000.000 - 10.000.000 VNĐ. Mức này đã bao gồm phí khám ban đầu, phí xét nghiệm trước mổ, phí ekip thực hiện và phí dụng cụ thực hiện.
Hình ảnh sỏi bàng quang
Dưới đây là hình ảnh siêu âm sỏi bàng quang của một nam thanh niên, triệu chứng ban đầu đau dữ dội sườn phải lan đến tinh hoàn:
(Hình ảnh siêu âm sỏi bàng quang của một nam thanh niên)
Người bệnh quan sát hình ảnh phim X-quang sỏi bàng quang và sỏi tĩnh mạch ở một bệnh nhân không có các đặc điểm tắc nghẽn niệu quản:
(Hình ảnh chụp X-quang sỏi bàng quang và sỏi tĩnh mạch)
Sỏi bàng quang nếu được điều trị và chăm sóc tốt có thể hồi phục sau một đến hai tuần, hoặc có thể tự thoát ra ngoài bằng đường nước tiểu. Bệnh nhân chưa chắc chắn về nguyên nhân cần thăm khám y tế để được xác định, loại trừ các bệnh lý nguy hiểm khác, từ đó nhận liệu trình phù hợp.