Tăng huyết áp cần phát hiện và kiểm soát sớm như thế nào?

Khái niệm

Tăng huyết áp (THA): Là tình trạng huyết áp động mạch ≥ 140/90 mmHg khi đo tại phòng khám, xác định qua ít nhất 2 lần đo đúng quy trình. Đây là một bệnh mạn tính, diễn tiến âm thầm, thường không có triệu chứng điển hình.

THA là yếu tố nguy cơ hàng đầu gây đột quỵ, nhồi máu cơ tim, suy tim và suy thận mạn.

Huyết áp được coi là tăng nếu huyết động  ≥ 140/90 mmHg

Nguyên nhân – Yếu tố nguy cơ

• Nguyên nhân chính: 90–95% tăng huyết áp nguyên phát (không rõ nguyên nhân). 5–10% tăng huyết áp thứ phát (bệnh thận, nội tiết, hẹp động mạch thận, tác dụng phụ thuốc…).
• Yếu tố nguy cơ: Tuổi cao; Thừa cân, béo phì; Ít vận động; Ăn nhiều muối, uống rượu bia, hút thuốc lá; Căng thẳng, mất ngủ; Gia đình có người mắc bệnh tim mạch hoặc THA.

Dấu hiệu nhận biết sớm

Đặc điểm quan trọng: Đa số bệnh nhân không có triệu chứng → “kẻ giết người thầm lặng”.

• Triệu chứng có thể gặp: Đau đầu, chóng mặt, hoa mắt; Hồi hộp, khó thở; Mất ngủ, mệt mỏi không rõ nguyên nhân.
• Triệu chứng cảnh báo biến chứng: Đau ngực, khó thở dữ dội; Mờ mắt, nhìn đôi; Tê yếu chi, méo miệng, nói khó (nghi ngờ đột quỵ).

Người bị cao huyết áp có thể cảm thấy đau ngực

Chẩn đoán

• Đo huyết áp đúng quy trình: Nghỉ ngơi 5 phút, đo nhiều lần trong ít nhất 2 ngày khác nhau.
• Theo dõi huyết áp tại nhà (HBPM) hoặc đo 24h (ABPM) để đánh giá chính xác.
• Xét nghiệm và thăm dò: Điện tim, siêu âm tim; Xét nghiệm máu (đường huyết, mỡ máu, chức năng thận, điện giải); Soi đáy mắt, siêu âm động mạch cảnh.

Điều trị

• Nguyên tắc: Kết hợp thay đổi lối sống và dùng thuốc theo chỉ định bác sĩ.
• Thay đổi lối sống: Ăn nhạt (< 5g muối/ngày); Giảm cân nếu thừa cân; Tập thể dục đều đặn 30 phút/ngày, 5 ngày/tuần; Bỏ thuốc lá, hạn chế rượu bia; Ngủ đủ giấc, giảm căng thẳng.
• Điều trị bằng thuốc: Thuốc ức chế men chuyển (ACEi), chẹn thụ thể AT1 (ARB), lợi tiểu thiazide, chẹn kênh canxi, chẹn beta (khi có chỉ định).
• Theo dõi: Đo huyết áp thường xuyên, tái khám định kỳ.

Chế độ sinh hoạt – Phòng ngừa bệnh tăng huyết áp

• Ăn nhiều rau xanh, trái cây; giảm đồ chiên rán, mỡ động vật.
• Uống đủ nước, tránh đồ ngọt có gas, thức uống nhiều đường.
• Tập luyện phù hợp: Đi bộ nhanh, bơi, yoga, đạp xe.
• Kiểm tra huyết áp định kỳ, kể cả khi thấy khỏe.
• Tuân thủ điều trị, không tự ý ngưng thuốc.

Hãy dành nhiều thời gian tập luyện để phòng tránh bệnh lý

Sai lầm thường gặp khi mắc bệnh

• Chỉ uống thuốc khi thấy huyết áp cao.
• Tự ý ngưng thuốc khi huyết áp ổn định.
• Dùng lại toa thuốc cũ hoặc thuốc của người khác.
• Lạm dụng thực phẩm chức năng thay thuốc.
• Chủ quan không kiểm tra huyết áp định kỳ.
• “Giảm muối” nhưng vẫn dùng nhiều nước chấm, đồ muối.
• Tập thể dục thất thường, không duy trì đều đặn.