Trào ngược dạ dày nghẹn cổ họng là triệu chứng phổ biến ở nhiều người, đặc biệt phụ nữ trong thai kỳ, người có chế độ ăn thiếu lành mạnh, ảnh hưởng từ tác dụng phụ của thuốc. Bệnh không đe dọa nghiêm trọng đến tính mạng nhưng có thể làm đảo lộn cuộc sống, giảm chất lượng sức khỏe và cuộc sống.
Trào ngược dạ dày nghẹn cổ họng là gì?
Trào ngược dạ dày nghẹn cổ họng là hiện tượng ăn uống, nuốt nước bọt gặp khó khăn do axit dịch vị dạ dày trào ngược. Bệnh nhân dễ bị nghẹn khi tiêu thụ thực phẩm đặc, ít gặp khi ăn đồ dạng lỏng.
Tình trạng bệnh diễn biến nghiêm trọng, nguy hiểm hơn khi tiêu thụ đồ ăn, thức uống chế biến từ:
- Cà chua
- Trái cây hoặc nước ép hoa quả tươi từ quýt, bưởi, cam
- Đồ ăn chứa nhiều dầu mỡ, chất béo bão hòa
- Đồ uống chứa cồn như rượu, bia.
- Socola
- Lá bạc hà
Những thực phẩm có thể làm tăng triệu chứng khó chịu của trào ngược dạ dày nghẹn cổ họng
Những loại thực phẩm này dễ kích thích niêm mạc dạ dày, gây tình trạng trào ngược axit lên thực quản. Bệnh nhân cần chủ động hạn chế tiêu thụ, hạn chế nguy cơ bệnh tái phát.
Nguyên nhân gây bệnh
Trào ngược dạ dày phần lớn xảy ra do cơ vòng thực quản dưới (van) bị yếu, giãn ra so với thông thường. Ngoài yếu tố này, một số tác nhân khác cũng có thể gây bệnh như:
- Áp lực vùng bụng tăng, thường gặp ở phụ nữ mang thai, ngày càng tăng về những tháng cuối thai kỳ.
- Chế độ dinh dưỡng thiếu lành mạnh, tiêu thụ quá mức đồ ăn dầu mỡ, chiên rán, cay nóng, sữa và chế phẩm từ sữa,...
- Tác dụng phụ của các loại thuốc như thuốc giảm đau, thuốc dị ứng, thuốc cao huyết áp, thuốc trị hen suyễn,...
- Thoát vị hoành khiến phần trên dạ dày phình to, chèn ép lên cơ hoành khiến cơ thể khó hấp thụ thức ăn.
Bệnh diễn tiến do cơ vòng thực quản dưới bị yếu hoặc giãn
Biểu hiện đi kèm trào ngược dạ dày nghẹn cổ họng
Người bệnh bị trào ngược dạ dày vướng cổ họng thường xuất hiện kèm theo các triệu chứng khó chịu khác như:
- Đau khi nuốt đồ ăn, thức uống
- Đau nhức họng
- Ho
- Nghẹt thở
- Trào ngược axit dạ dày hoặc thức ăn
- Luôn có cảm giác đồ ăn bị vướng sau xương ức
- Nóng rát sau xương ức
- Khàn tiếng
Trào ngược dạ dày nghẹn cổ họng nguy hiểm không?
Trào ngược dạ dày vướng, nghẹn cổ họng cần được điều trị kịp thời, phòng ngừa các biến chứng nguy hiểm đến sức khỏe. Trong đó phổ biến nhất có thể kể đến:
- Hình thành các mô sẹo trong thực quản, gây hẹp thực quản nghiêm trọng.
- Người bệnh ở giai đoạn nặng có thể thường xuyên buồn nôn, nôn, ăn uống kém, mất nước, viêm phổi.
- Ung thư thực quản là biến chứng nguy hiểm nhất, không ai mong muốn.
Phương pháp chẩn đoán
Trước khi chỉ định các phương pháp chẩn đoán cận lâm sàng, bệnh nhân sẽ được bác sĩ thăm khám, điều tra về triệu chứng, tiền sử bệnh lý, thói quen sinh hoạt, chế độ dinh dưỡng, loại thuốc đang sử dụng.
Để đưa kết luận khẳng định cuối, bệnh nhân có thể làm thêm các xét nghiệm khác như:
- Nội soi đường tiêu hóa quan sát niêm mạc đường tiêu hóa trên, tiến hành lấy mẫu sinh thiết nếu cần.
- Chụp X-quang đường tiêu hóa trên hỗ trợ chẩn đoán các bệnh lý liên quan, xác định biến chứng do trào ngược dạ dày.
- Đo độ pH kháng thực quản 24 giờ để đo số cơn trào ngược, bản chất cơn trào ngược, độ pH, độ axit dịch trào ngược, trở kháng nền về đêm, thời gian thực quản tiếp xúc với dịch axit.
- Đo kháng thực quản độ phân giải cao hỗ trợ chẩn đoán một số rối loạn gây ảnh hưởng đến chức năng thực quản.
Chẩn đoán lâm sàng và cận lâm sàng tìm nguyên nhân gây trào ngược dạ dày vướng cổ họng
Phương pháp điều trị
Để điều trị hiệu quả trào ngược dạ dày thực quản nghẹn cổ họng, bác sĩ sẽ chỉ định kết hợp nhiều phương pháp. Phác đồ sẽ được tùy chỉnh dựa theo tình trạng bệnh của mỗi người, một số liệu trình được áp dụng phổ biến bao gồm:
Điều trị bằng thuốc
Sử dụng thuốc là phương pháp điều trị ưu tiên hàng đầu với người bệnh trào ngược dạ dày khó nuốt. Thuốc ức chế bơm proton (PPI) thường được sử dụng, nhằm giảm axit dạ dày và kiểm soát triệu chứng bệnh.
Thuốc thường được kê đơn uống 1 lần/ngày, có thể áp dụng với loại thuốc PPI như esomeprazole, lansoprazol, omeprazole, pantoprazol, rabeprazol…
Thuốc chẹn H2 cũng được xem xét sử dụng, nhằm thuyên giảm triệu chứng bệnh. Tuy nhiên thuốc không đạt hiệu quả đối với quá trình tổn thương thực quản.
Thay đổi lối sống
Xây dựng lối sống khoa học, lành mạnh là một trong những liệu pháp điều trị bệnh đơn giản nhưng mang lại hiệu quả cao. Người bệnh tham khảo những biện pháp điều trị sau:
- Tránh xa các loại đồ uống chứa cồn, thuốc lá làm tăng tình trạng kích ứng thực quản, khiến triệu chứng ợ nóng, nuốt nghẹn trở nên nghiêm trọng.
- Chia nhỏ các bữa ăn thay vì ăn tập trung trong 3 bữa chính.
- Ưu tiên các thực phẩm, món ăn chế biến mềm hoặc lỏng.
- Tránh tiêu thụ thực phẩm có tính kết dính cao như bơ lạc, mứt,...
- Cắt nhỏ thức ăn giúp quá trình nuốt trở nên dễ dàng hơn.
Thiết lập lối sống khoa học hỗ trợ hiệu quả điều trị bệnh
Can thiệp phẫu thuật
Trường hợp trào ngược nghiêm trọng, khó nuốt, cản trở quá trình ăn uống, không thuyên giảm, bệnh nhân sẽ được chỉ định can thiệp ngoại khoa, giảm ngừa biến chứng nguy hiểm. Một số phương pháp phẫu thuật như:
- Phẫu thuật củng cố cơ vòng thực quản dưới, chặn axit dạ dày trào ngược.
- Phẫu thuật nội soi qua đường miệng để tạo các nếp gấp ở đấy thực quản, tạo thành van mới ngăn chặn axit từ dạ dày.
- Thủ thuật Stretta sử dụng truyền sóng điện tử tần số thấp, tạo vết cắt nhỏ trên mô hình thành các dây thần kinh phản ứng với chứng trào ngược axit.
- Phẫu thuật Linx sử dụng chiếc vòng nhỏ gồm nhiều hạt titan, xâu chuỗi với nhau để quấn quanh cơ vòng thực quản dưới giúp hoạt động đóng, mở van ổn định.
- Cắt bỏ một phần thực quản với trường hợp tổn thương nghiêm trọng hoặc đã diễn tiến thành ung thư.
Biện pháp phòng ngừa trào ngược dạ dày nghẹn cổ họng
Trào ngược dạ dày có thể chủ động phòng ngừa bằng chế độ sinh hoạt, dinh dưỡng khoa học. Cụ thể:
- Chia nhỏ khẩu phần ăn hàng ngày.
- Tránh tiêu thụ lượng lớn thức ăn vào buổi tối.
- Tránh thực phẩm gia tăng chứng ợ chua như socola, nước ép cam quýt, bạc hà, cà chua, tỏi, hành, đồ chiên rán,...
- Tránh tiêu thụ rượu bia, cà phê, đồ uống có ga.
- Không hút thuốc lá.
- Giữ cân nặng ổn định, tránh thừa cân và béo phì.
- Tham khảo bác sĩ trước khi dùng các loại thuốc aspirin, ibuprofen, thuốc chẹn beta,...
- Kiểm soát căng thẳng, stress,..
Phòng ngừa trào ngược dạ dày với những biện pháp đơn giản ngay tại nhà
Trào ngược dạ dày nghẹn cổ họng có thể xuất hiện ở mọi đối tượng, không phân biệt giới tính cũng như độ tuổi. Bệnh cần được chủ động phòng ngừa, điều trị sớm tránh những biến chứng nguy hiểm phải can thiệp sâu bằng ngoại khoa.