Trẻ bị lồng ruột, nguyên nhân, phương án điều trị và cách phòng tránh

Tìm hiểu về tình trạng trẻ bị lồng ruột

Lồng ruột là một bệnh cấp cứu ngoại khoa thường xuất hiện ở trẻ em. Nó sẽ xảy ra khi một đoạn ruột chui vào trong lòng của một đoạn ruột gần kề đó khiến cho ruột đột nhiên bị tắc nghẽn lại. Sự di động của ruột cũng sẽ kéo các mạch máu dịch chuyển theo và vô tình làm cho các mạch máu này cũng bị thắt nghẹt. Hậu quả là làm tổn thương đoạn ruột bên dưới và từ đó bị chảy máu. Nếu mạch máu bị tắc nghẽn quá lâu sẽ khiến cho đoạn ruột bị hoại tử. 

Bệnh lý này sẽ có diễn biến khá nhanh và có thể gây ra các biến chứng như thủng ruột làm phúc mạc bị viêm, hoại tử và nguy hiểm hơn là nhiễm trùng máu, tỷ lệ tử vong khá cao. Tuy nhiên, nếu bé chỉ bị nhẹ thì bệnh chỉ mang tính tạm thời, có thể sẽ tự khỏi nhưng lại bị tái phát trong tương lai. Cụ thể, nó sẽ đa phần tái phát chỉ trong khoảng 24 giờ đầu tiên sau khi chữa trị. Bé càng lớn thì khả năng tái phát bệnh càng giảm. 

Căn bệnh này có thể gặp ở mọi lứa tuổi nhưng đối tượng dễ mắc nhất là trẻ từ 4 đến 9 tháng tuổi, nhất là các bé bụ bẫm. Theo thống kê, những bé trai sẽ có tỷ lệ mắc bệnh này cao hơn bé gái, chiếm khoảng 70% các ca lồng ruột. 

Hình ảnh đoạn ruột dưới bị lồng ruột ở trẻ nhỏ

Nguyên nhân gây lồng ruột ở trẻ

Theo thống kê, có khoảng 90% các trường hợp lồng ruột ở trẻ em không thể xác định được nguyên nhân. Tuy nhiên, các chuyên gia đã đưa ra một số các yếu tố có khả năng gây bệnh, cụ thể: 

• Giới tính: tỷ lệ các bé trai mắc bệnh thường cao gấp 2 hoặc 3 lần so với các bé gái, đặc biệt là các bé bụ bẫm. 
• Tuổi tác: độ tuổi dễ bị mắc bệnh lồng ruột nhất là từ 3 đến 6 tháng tuổi, cho nên đa số các trẻ sơ sinh bị lồng ruột.
• Thời điểm dễ mắc bệnh: mùa thu và mùa đông, hoặc đang vào mùa dịch của các bệnh đường tiêu hóa và đường hô hấp, nhất là mùa dịch rotavirus, một loại virus khiến trẻ em bị tiêu chảy cấp. 
• Giai đoạn bé đang chuyển từ bú sữa sang ăn dặm làm cho sự co bóp ở ruột trở nên bất thường. Bên cạnh đó, kích thước của các đoạn ruột lại chênh lệch nhau khá lớn nên dễ dẫn đến tình trạng lồng ruột. 
• Trước đây bé đã từng bị lồng ruột. 
• Trong gia đình, có người thân từng bị bệnh lồng ruột.
• Bị viêm ruột, hệ miễn dịch bị suy giảm. 
• Bẩm sinh: ruột có cấu tạo bất thường. 
• Một số bệnh lý: bệnh túi thừa Meckel (túi nhỏ phình ra bên ngoài thành ruột non), polyp lòng ruột, ung thư ruột non, ruột non có khối u lành tính, hậu quả sau một vài lần nhiễm bệnh. 

Dấu hiệu nhận biết trẻ bị lồng ruột

Ở giai đoạn đầu: 

• Bé thường xuyên cảm thấy khó chịu do sự co thắt ở dạ dày.
• Bỏ bú.
• Thường hay bị nôn ói. 
• Đột nhiên bé khóc thét, đầu gối co lên ngực do bị đau bụng theo từng cơn và hiện tượng này lặp đi lặp lại nhiều lần. 
• Hay đổ mồ hôi và da dẻ xanh xao. 

Ở giai đoạn trầm trọng hơn: 

• Bé hay mệt lả.
• Bị sốt và mất nước. 
• Bé bị tiêu chảy và phân thì nhầy máu. 
• Đôi khi sờ thấy một khối u nhỏ nhô lên ở vùng dạ dày. 

Ở giai đoạn muộn (ruột đã bắt đầu hoại tử): 

• Bé hay nôn liên tục. 
• Thường xuyên bị chướng bụng.
• Thờ nhanh hơn và nông hơn. 
• Mạch máu đập nhanh. 
• Khi sờ dạ thì thấy nhợt nhạt và lạnh. 

Đang chơi bình thường, trẻ bỗng nhiên khóc thét và bỏ bú có thể là dấu hiệu bệnh lồng ruột

Một số biện pháp chẩn đoán lồng ruột ở trẻ

Vì trẻ còn rất nhỏ và chưa thể nói chuyện được nên sẽ gây ra khó khăn khá nhiều trong việc khai thác thông tin bệnh. Do đó, bác sĩ sẽ tìm hiểu thông qua các triệu chứng, ví dụ như:

• Trẻ đang ăn uống bình thường thì đột ngột khóc thét lên, bỏ ăn, không bú, da trở nên tím tái. Đây là các biểu hiện cho thấy các đoạn ruột đang lồng vào nhau. Sau đó, bé sẽ nín khóc và có thể bú lại, nhưng nếu cơn đau xuất hiện lại thì bé lại tiếp tục khóc thét theo từng cơn, ưỡn người, không bú nữa và ngoài ra có tình trạng nôn ói nhiều lần. 
• Một vài tiếng sau: da bé bắt đầu trở nên xanh xao, cơ thể mệt lả và nhợt nhạt. 
• Sau 6 đến 12 tiếng: trẻ đi ngoài ra phân máu lẫn nhầy, da lạnh tái đi, mạch đập nhanh, môi khô và mắt trũng. 
• Sau 24 tiếng mà vẫn chưa điều trị: bụng bị chướng, bé nôn ói nhiều lần, da trở nên lạnh và nhợt nhạt, mạch đập nhanh nông, thở nhanh nông, ruột bắt đầu bị hoại tử. 

Đối với những bé đang bị ho sốt, nhiễm siêu vi hoặc từng bị lồng ruột thì việc đột ngột quấy khóc theo từng cơn cũng là biểu hiện cảnh báo căn bệnh này. 

Đối với các trẻ nhỏ đang bị sốt và mất màu nhiều hoặc các triệu chứng ở trên đã kéo dài trong nhiều tiếng liên tục thì sẽ được phẫu thuật ngay. 

Còn đối với các bé có tình trạng ổn định hơn thì bác sĩ có thể yêu cầu thực hiện một vài xét nghiệm như: 

• Chụp CT scanner bụng.
• Chụp X-quang bụng. 
• Siêu âm bụng. 

Các bé bị sốt và mất máu nhiều sẽ được thực hiện phẫu thuật ngay

Cách xử trí khi trẻ bị lồng ruột?

Các bác sĩ chuyên khoa khuyến cáo cha mẹ hãy quan sát cẩn thận các dấu hiệu ở trẻ và đưa trẻ đến bệnh viện ngay nếu xuất hiện những triệu chứng bất thường. Bệnh lý này được cấp cứu càng trễ thì khả năng tử vong do biến chứng càng cao:

• Nếu được can thiệp kịp thời: người bệnh sẽ được tháo lồng bằng hơi, thông qua máy X-quang ngay tại chỗ, bằng cách bác sĩ sẽ bơm hơi vào ruột già với một lực vừa đủ cho đến khi khối lồng đó được tháo ra khỏi hoàn toàn. 
• Nếu can thiệp muộn (trên 6 tiếng): cần được phẫu thuật ngay lập tức để tháo khối ruột lồng. 
• Nếu can thiệp quá muộn (sau hơn 24 tiếng): đoạn ruột lồng đó đã chui sâu vào nhau và gây tắc nghẽn mạch máu, sưng nề và có thể hoại tử, từ đó, phải thực hiện phẫu thuật để cắt đi đoạn ruột bị hoại tử. Tuy nhiên, việc hồi sức và chăm sóc sau phẫu thuật lại rất phức tạp và khó khăn, người bệnh dễ bị tử vong vì viêm phổi nặng và suy kiệt. 

Đối với những trường hợp tái phát, cha mẹ hãy nhanh chóng đưa bé đến cơ sở y tế gần nhất, để tránh việc bị muộn quá 6 tiếng kể từ khi các biểu hiện ban đầu xuất hiện (bỏ bú, khóc thét, đau bụng,...). 

Hãy đưa bé đến bệnh viện ngay khi có biểu hiện bất thường vì bệnh tiến triển rất nhanh

Cách phòng ngừa lồng ruột ở trẻ

Lồng ruột là một căn bệnh chưa thể xác định được chính xác nguyên nhân nên không có biện pháp phòng nào đặc hiệu. Vì vậy, biện pháp tốt nhất là hãy quan sát trẻ kỹ, nhanh chóng nhận ra các dấu hiệu bất thường để phát hiện lồng ruột nhanh nhất, hạn chế những biến chứng nghiêm trọng của bệnh. 

Bố mẹ hãy cho bé tiêm đầy đủ các loại vaccine phòng các bệnh tiêu hóa (nhất là tiêu chảy cấp bởi rotavirus) như Rotateq, Rotarix, Rotavin. Ngoài ra có cả vaccine các bệnh hô hấp như viêm mũi họng, viêm phổi, cúm và các bệnh gây ra bởi phế cầu khuẩn (viêm tai giữa, viêm màng não, nhiễm khuẩn huyết) như Prevenar-13, Synflorix. Đây cũng là một trong những cách hiệu quả giúp các bé tăng sức đề kháng và hệ miễn dịch, giúp bảo vệ khỏi những căn bệnh nguy hiểm. 

Bên cạnh đó, có thể kiểm soát tốt tình hình phục hồi của trẻ nhỏ sau khi điều trị bệnh thông qua các biện pháp:

• Tái khám đúng theo lịch hẹn của bác sẽ để được theo dõi tình trạng sức khỏe cũng như diễn biến của bệnh.
• Nghe theo sự hướng dẫn của bác sĩ, tuyệt đối không được tự ý uống thuốc khi chưa có sự chỉ định hoặc tự ý bỏ thuốc trong đơn thuốc được kê. 

Hãy cho bé đi khám theo lịch hẹn sau khi điều trị để kiểm soát bệnh tốt 

Kết luận

Bài viết này đã cung cấp một số thông tin cơ bản về căn bệnh lồng ruột ở trẻ, mong rằng nó đã giải đáp một số thắc mắc của các phụ huynh và giúp phòng tránh trẻ bị lồng ruột. 

Bệnh viện Đa khoa Phương Đông là một bệnh viện đa khoa uy tín tại Hà Nội và sở hữu đội ngũ y bác sĩ có trình độ chuyên môn cao và nhiều năm kinh nghiệm về lĩnh vực khám chữa bệnh liên quan đến hệ tiêu hóa và hô hấp mà bạn có thể yên tâm lựa chọn. Để được tư vấn chi tiết hơn và giải đáp các câu hỏi khác, bạn hãy gọi theo số tổng đài 1900 1806 hoặc liên hệ tại địa chỉ 9, Phố Viên, Cổ Nhuế 2, Bắc Từ Liêm, Hà Nội.