Viêm khớp dạng thấp huyết thanh âm tính là gì?

Viêm khớp dạng thấp huyết thanh âm tính (SNRA) là một dạng viêm khớp dạng thấp, nhưng người bệnh không có yếu tố dạng thấp (RF) hay kháng thể CCP (Anti-CCP). Đây là bệnh tự miễn mãn tính, nếu bỏ lỡ thời điểm vàng điều trị có thể làm viêm khớp hoạt dịch, tổn thương xương, biến dạng khớp, thậm chí tàn tật.

Viêm khớp dạng thấp huyết thanh âm tính không có yếu tố dạng thấp hay kháng thể CCP

Bệnh cũng có thể trở thành yếu tố nguy cơ dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng ngoài khớp như viêm mạch, bệnh phổi khẽ hoặc u lympho. Bởi vậy ngay khi xuất hiện các biểu hiện bất thường, người bệnh cần nhanh chóng thăm khám y tế.

Biểu hiện viêm khớp dạng thấp RF âm tính

SNRA sở hữu những triệu chứng tương tự viêm khớp dạng thấp RF dương tính, bao gồm:

• Các khớp sưng đỏ, đau nhức.
• Khớp tay, đầu gối, mắt cá chân, khuỷu tay, hông căng cứng.
• Tình trạng cứng khớp buổi sáng kéo dài hơn 30 phút.
• Tình trạng viêm không thuyên giảm.
• Xuất hiện các triệu chứng đối xứng, ảnh hưởng hai bên cơ thể.
• Mệt mỏi cơ thể kéo dài.

Biểu hiện lâm sàng của viêm khớp dạng thấp thể âm tính

Ở giai đoạn đầu, viêm khớp dạng thấp huyết thanh âm tính chỉ ảnh hưởng đến tay và chân. Khi tiến triển dần, các triệu chứng lây lan sang các vùng cơ thể khác và có thay đổi nhất định về mức độ nghiêm trọng.

Nguyên nhân viêm khớp dạng thấp huyết thanh âm tính

Nguyên nhân gây viêm khớp dạng thấp âm tính là sự tổng hòa của nhiều yếu tố, trong đó:

Cơ chế bệnh sinh

Viêm khớp dạng thấp RF âm tính xảy ra do hệ miễn dịch bị rối loạn và mất khả năng phân biệt mô cơ thể với tác nhân ngoại lai. Có thể hiểu, hệ miễn dịch tấn công nhầm lớp màng hoạt dịch gây phản ứng kéo dài, lâu dần làm tổn thương sụn khớp và xương dưới sụn.

Yếu tố di truyền

Sự xuất hiện của SNRA có sự liên quan đến yếu tố di truyền, đặc biệt ở người mang kiểu gen HLA-B08/DRB1*03. Ngoài ra còn bị ảnh hưởng bởi:

• Đột biến gen ANKD55 và CLYBL ảnh hưởng đến hoạt động hệ miễn dịch bẩm sinh hoặc cơ chế sản xuất cytokine, protein kiểm soát phản ứng viêm.
• Chịu tác động của miRNA (RNA điều hòa gen), nhận diện bằng chỉ số has-miR-708-3p và miRNA has-miR-362-5p tăng cao.

SNRA xuất hiện do liên quan đến các yếu tố di truyền

Yếu tố sinh hoạt

Viêm khớp dạng thấp RF âm tính có thể khởi phát bởi các yếu tố môi trường, tác nhân xung quanh lối sống thường ngày. Hút thuốc lá, tiếp xúc gần với khói thuốc lá hay béo phì là nguyên nhân hàng đầu gây bệnh.

Giới tính và tuổi tác

Tỷ lệ nữ giới mắc SNRA cao hơn nam giới, chiếm khoảng 70% ca bệnh được phát hiện. Nếu xét về độ tuổi, bệnh xuất hiện ở nhóm đối tượng trung niên, dao động trong khoảng 40 - 60 tuổi.

Nữ giới bước vào tuổi trung niên dễ bị SNRA hơn nam giới

Nhóm yếu tố nguy cơ khác

Những yếu tố nguy cơ khác có thể làm tăng nguy cơ viêm khớp dạng thấp âm tính:

• Người bệnh từng nhiễm virus, vi khuẩn gây hại khiến hệ miễn dịch hoạt động quá mức.
• Nhiều nghiên cứu chỉ ra tình trạng viêm nhiễm ở miệng hoặc phổi làm khởi phát SNRA.

Phân biệt viêm khớp dạng thấp RF âm tính với dương tính

Viêm khớp dạng thấp huyết thanh dương tính (SPRA) và âm tính dễ bị nhầm lẫn với nhau, để phân biệt bạn có thể theo dõi bảng so sánh dưới đây:

Ngoài sở hữu điểm tương đồng về triệu chứng, khả năng điều trị, SPRA và SNRA về cơ bản có sự khác nhau. Người bệnh nên đến cơ sở y tế chuyên môn để được thăm khám, sàng lọc, tiếp nhận liệu pháp điều trị phù hợp.

Phương pháp chẩn đoán

Chẩn đoán tìm dấu vết viêm khớp dạng thấp RF âm tính là thử thách lớn đối với mọi đội ngũ y tế, do bệnh không có các huyết thanh đặc trưng. Áp dụng bộ tiêu chí ACR/EULAR 2010 với trường hợp này trở nên thiếu khả thi, bác sĩ thường dựa vào triệu chứng lâm sàng và mức độ viêm khớp.

Các xét nghiệm hình ảnh cũng được ứng dụng để chẩn đoán phân biệt:

• X-quang: Tổn thương do SNRA thường hình thành ở khớp cổ tay hoặc các khớp lớn.
• Siêu âm cơ xương khớp để truy tìm dấu hiệu đặc trưng của SNRA là tình trạng viêm hoạt dịch, viêm bao gân.

Xem thêm: Phân biệt 2 căn bệnh về khớp viêm màng hoạt dịch và viêm bao gân

Xét nghiệm hình ảnh hỗ trợ chẩn đoán tổn thương do SNRA

Điều trị viêm khớp dạng thấp RF âm tính

Mục tiêu điều trị viêm khớp dạng thấp huyết thanh âm tính là kiểm soát triệu chứng, làm chậm quá trình bệnh tiến triển và ngăn chặn các biến chứng. Dưới đây là một số phương pháp can thiệp, có thể áp dụng đơn lẻ hoặc chỉ định kết hợp.

Điều trị triệu chứng

Với những trường hợp SNRA gây triệu chứng khó chịu đến đời sống, bác sĩ xem xét cho bệnh nhân dùng:

• Thuốc chống viêm không steroid nhằm giảm đau, giảm sưng do viêm khớp dạng thấp. Nhưng thuốc có thể gây tác dụng phụ nên chỉ được kê dùng trong các đợt bùng phát hoặc thực sự cần thiết.
• Thuốc chống viêm chứa steroid có khả năng kiểm soát nhanh chóng tình trạng viêm nặng hoặc bệnh ở giai đoạn bùng phát. Người bệnh chỉ được dùng với liều thấp, ngắn hạn để hạn chế tác dụng phụ không mong muốn.

Kiểm soát bệnh tiến triển

Để kiểm soát, ngăn chặn bệnh không tiến triển nguy hiểm, ảnh hưởng đến sức khỏe và hình dạng khớp, người bệnh có thể được điều trị với:

• Thuốc chống thấp khớp như methotrexate, có khả năng điều chỉnh hoạt động của hệ miễn dịch, ngăn ngừa tình trạng viêm và bảo vệ khớp gối. Thuốc không mang lại hiệu quả ngay sau khi dùng, bệnh nhân cần kiên trì dùng theo đơn để phát huy tối đa tác dụng.
• Liệu pháp nhắm mục tiêu sử dụng các loại thuốc sinh học tofacitinib, xeljanz để tác động trực tiếp vào các tế bào, phân tử gây viêm tại hệ miễn dịch, nâng cao hiệu quả kiểm soát bệnh.

Các cách kiểm soát bệnh viêm khớp dạng thấp tiến triển

Trong thời gian điều trị bệnh bằng phương pháp này, bác sĩ có thể chỉ định dùng thêm NSAID hoặc Corticosteroid để kiểm soát tình trạng viêm, đau tạm thời. Người bệnh cần tuân thủ đơn kể của bác sĩ, không tự ý thay đổi hay tăng giảm liều lượng.

Phẫu thuật

Với tình trạng khớp tổn thương nghiêm trọng, khó kiểm soát được bằng thuốc hay liệu pháp nhắm mục tiêu, phẫu thuật trở thành giải pháp tối ưu nhất. Thay khớp không chỉ hỗ trợ giảm đau mà còn cải thiện chức năng vận động và nâng cao chất lượng đời sống bệnh nhân.

Cách quản lý bệnh viêm khớp dạng thấp huyết thanh âm tính

Viêm khớp dạng thấp huyết thanh âm tính là bệnh lý mạn tính nhưng bệnh nhân vẫn có thể chủ động kiểm soát cùng các cách chỉ định y tế chuyên sâu. Dưới đây là một số gợi ý mà bạn có thể tham khảo:

Thay đổi lối sống

Thiết lập lối sinh hoạt lành mạnh là yếu tố then chốt giúp giảm nhẹ các triệu chứng của bệnh:

• Thể dục thể thao với các bộ môn nhẹ nhàng để giảm cứng khớp, tăng cường sức mạnh cơ bắp. Lưu ý khởi động kỹ trước khi tập, không tập gắng sức dẫn đến chấn thương.
• Duy trì mức cân nặng ổn định với mức BMI 18,5 - 22,9, tránh tình trạng béo phì làm áp lực lên khớp.
• Nghỉ ngơi đúng cách bằng cách thiền định, hít thở sâu, kiểm soát căng thẳng, tránh stress kéo dài khiến triệu chứng viêm tiến triển nặng.
• Tư thế làm việc chuẩn nhằm giảm áp lực lên các khớp và tránh ngồi một chỗ quá lâu.

Quản lý bệnh bằng cách thay đổi lối sinh hoạt thường ngày

Chế độ dinh dưỡng phù hợp

Người bệnh viêm khớp dạng thấp huyết thanh âm tính nên ưu tiên bổ sung thực phẩm giàu omega-3, rau xanh, trái cây, canxi, vitamin D và các gia vị tự nhiên có đặc tính kháng viêm. Tránh tiêu thụ đường, đồ chiên rán, đồ ăn chế biến sẵn, chất béo bão hòa khiến tình trạng viêm tiến triển nặng.

Hạn chế các chất kích thích

Thuốc lá là nguyên nhân hàng đầu làm trầm trọng, nặng nề hơn các triệu chứng viêm khớp. Người bệnh cũng cần giảm lượng bia rượu tiêu thụ trong ngày hoặc tuần, nếu được cần kiêng tuyệt đối.

Tránh tiếp xúc với chất độc hại

Môi trường sống, làm việc ô nhiễm, chứa nhiều hóa chất độc hại có thể tác động tiêu cực đến hệ miễn dịch, tăng nguy cơ phát triển bệnh. Nếu bắt buộc phải lao động, sinh hoạt cần trang bị đồ bảo hộ đạt chẩn, giảm tối đa các nguy cơ xấu ảnh hưởng đến sức khỏe.

Hạn chế tiếp xúc, sinh hoạt trong môi trường hóa chất độc hại

Tái khám định kỳ

Tái khám định kỳ theo y lệnh bác sĩ là công tác quan trọng, bất kỳ người bệnh viêm khớp dạng thấp RF âm tính nào cũng cần lưu tâm. Nếu tình trạng đau, sưng, cứng khớp quay trở lại, cần khai báo chi tiết với bác sĩ, hỗ trợ quá trình đánh giá giai đoạn tiến triển của bệnh.

Câu hỏi liên quan

Bên cạnh những thông tin chính như nguyên nhân, triệu chứng, cách điều trị, người bệnh mắc SNRA cũng có một số thắc mắc thường gặp khác. Bệnh viện Đa khoa Phương Đông đã tổng hợp thông tin và giải đáp chi tiết dưới đây:

Viêm khớp dạng thấp RF âm tính có nguy hiểm không?

Viêm khớp dạng thấp RF âm tính có mức độ nguy hiểm thấp hơn thể dương tính, nhưng vẫn có thể làm khởi phát các biến chứng nghiêm trọng nếu không được can thiệp đúng cách. Bao gồm:

• Đau, cứng hoặc biến dạng khớp.
• Các cơ quan liên quan bị ảnh hưởng như tim, phổi, mạch máu.
• Cơn đau kéo dài làm suy giảm khả năng lao động, khiến người bệnh dễ bị trầm cảm.

Viêm khớp dạng thấp RF âm tính có phải bệnh tự miễn không?

Viêm khớp dạng thấp RF âm tính là một bệnh tự miễn, dù không tìm thấy yếu tố RF hay Anti-CCP trong máu nhưng người bệnh vẫn có thể xuất hiện các phản ứng viêm gây tổn thương khác khớp.

Kết luận

Viêm khớp dạng thấp huyết thanh âm tính tuy có tỷ lệ mắc ít hơn huyết thanh dương tính, nhưng vẫn là bệnh lý tự miễn nguy hiểm gây tổn thương khớp và giảm chất lượng cuộc sống. Nhận diện sớm, hiểu rõ bản chất bệnh, tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ là giải pháp hàng đầu giúp người bệnh kiểm soát triệu chứng và ngừa biến chứng lâu dài.