Bệnh teo não ở người trẻ tuổi: Nguyên nhân do đâu?

Như thế nào là bệnh teo não ở người trẻ tuổi?

Teo não ở người trẻ tuổi là một tình trạng hiếm gặp, xảy ra khi các tế bào não và kết nối thần kinh (nơron) bị tổn thương hoặc suy giảm dẫn đến sự giảm kích thước và khối lượng của não. Bệnh lý này mang những đặc trưng liên quan đến mức độ suy giảm nhận thức, tương quan với một số thay đổi về hình thái của não, bao gồm: giảm thể tích chất trắng, chất xám, vỏ não mỏng, não to thất và mất hoặc giảm hiện tượng hồi hoá (gyrification). 

Bệnh teo não ở người trẻ tuổi có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau

Teo não là kết quả của quá trình lão hoá hay chết tế bào não do các nguyên nhân bệnh lý hay vấn đề sức khoẻ khác nhau gây ra. Quá trình này thường liên quan đến sự mất chức năng của các vùng não bộ, gây ra các rối loạn về trí nhớ, nhận thức, hành vi, hoặc thậm chí các triệu chứng thần kinh khác.

Bệnh teo não ở người trẻ tuổi bắt nguồn do nguyên nhân nào?

Nguyên nhân gây bệnh teo não ở người trẻ tuổi rất đa dạng. Nhiều nghiên cứu cho rằng, từ độ tuổi 25 trở đi não bộ sẽ bắt đầu có những dấu hiệu thoái hoá. Khối lượng và kích thước não tính từ thời điểm này cũng sẽ dần bị giảm đi, trung bình mỗi người sẽ mất dần 3.000 tế bào thần kinh mỗi ngày. Các nhà khoa học tại Đại học Simon Fraser, Canada cho biết, tốc độ nhận thức của con người bắt đầu giảm sút và yếu đi sau 24 tuổi. 

Với bệnh teo não ở người trẻ tuổi, ngoài việc bị ảnh hưởng bởi gen di truyền hoặc từng bị chấn thương, viêm nhiễm ở vùng thần kinh thì các yếu tố dưới đây cũng là nguy cơ khiến não bộ trở nên teo nhanh hơn:

• Căng thẳng, stress kéo dài: Các gốc tự do sẽ sinh ra trong cơ thể với tốc độ nhanh hơn và phá huỷ sự liên kết giữa các tế bào thần kinh. Bên cạnh đó, não bộ cũng sẽ nhanh lão hoá, đặc biệt là phần vỏ não dưới trán đối với những người thường xuyên trong tình trạng căng thẳng, áp lực, stress.
• Môi trường ô nhiễm: Những người sống trong môi trường ô nhiễm, nhiều khói bụi, nước thải và khói bụi,...não bộ sẽ nhanh bị thoái hoá, khả năng tư duy logic cũng suy giảm, lượng chất trắng có trong não bộ cũng có nguy cơ bị teo đi. 
• Chế độ dinh dưỡng: Người thường xuyên dung nạp nhiều thức ăn nhanh, thức ăn chế biến sẵn, đồ nhiều dầu mỡ, ít rau củ quả,...thường có hệ thống phòng vệ cho não bộ kém hơn, các yếu tố độc hại từ đây cũng tấn công dễ dàng hơn. 
• Thói quen uống rượu bia và hút thuốc lá: Theo các chuyên gia, hút 1 điếu thiếu sẽ sản sinh ra 250 triệu gốc tự do, từ đó tốc độ sản sinh ra các gốc tự do sẽ nhanh hơn. 
• Tâm lý chủ quan: Nhiều người đưa ra quan điểm chủ quan rằng bệnh chỉ xảy ra ở người già. Tuy nhiên, chính vì tâm lý này nên thường sẽ không có các biện pháp phòng ngừa từ sớm, từ đó tốc độ thoái hoá cũng diễn ra nhanh hơn. 

Triệu chứng của bệnh teo não ở người trẻ tuổi là gì?

Triệu chứng của bệnh tuỳ thuộc vào nguyên nhân, vị trí của tế bào não bị tổn thương. Một số triệu chứng phổ biến bao gồm:

• Hay quên, gặp khó khăn trong việc ghi nhớ thông tin, mất trí nhớ. Mất khả năng nhớ đường hoặc lạc lõng trong môi trường quen thuộc; 
• Khó khăn khi đưa ra quyết định, giải quyết vấn đề, giảm khả năng tập trung; 
• Rối loạn ngôn ngữ: Nói lắp, nói ngọng, mất khả năng tìm kiếm từ ngữ thích hợp để diễn đạt; 
• Rối loạn vận động: Khó đi lại, run rẩy, mất thăng bằng, mất khả năng kiểm soát các cử động tinh vi; 
• Thay đổi tính cách và hành vi: Đột ngột bực bội, dễ cáu kỉnh, trầm cảm, rối loạn hành vi xã hội,  mất hứng thú với các hoạt động thường ngày; 

Ngoài ra, bệnh teo não ở người trẻ tuổi cũng có thể gặp các triệu chứng khác như: 

• Mệt mỏi; 
• Đau đầu; 
• Ngủ không ngon; 
• Co giật; 
• Thay đổi thính lực, thị lực

Teo não ở người trẻ tuổi có thể biểu hiện qua nhiều triệu chứng khác nhau, ảnh hưởng đến chức năng nhận thức, hành vi và vận động

Do một số triệu chứng của bệnh teo não ở người trẻ tuổi có thể giống với các bệnh lý khác, do đó cần liên hệ sớm với bác sĩ để được chẩn đoán chính xác. 

Tác động của bệnh teo não với người trẻ tuổi như thế nào?

Khi già đi, một số tế bào não có thể sẽ tự động biến mất như một phần của quá trình lão hoá tự nhiên. Tuy nhiên, tình trạng này vẫn có thể xảy ra sớm hơn dự kiến ở những đối tượng trẻ tuổi do bệnh tật hoặc chấn thương. Bệnh có thể tác động đến các phần khác nhau trên não bộ, được chia thành 2 loại chính: 

• Teo não cục bộ: Tác động đến các tế bào ở một số vùng não nhất định khiến cho chức năng ở những vùng đó bị ảnh hưởng, không thể hoạt động bình thường. 
• Teo não toàn thể: Tác động đến các tế bào trên não bộ. 

Tuổi thọ của bệnh nhân bị teo não phụ thuộc vào nguyên nhân cụ thể. Đối với người mắc bệnh Alzheimer sống trung bình từ 4-8 năm sau khi được chẩn đoán nhưng không điều trị. Trong khi đó, tuổi thọ ở người mắc bệnh teo não do đa xơ cứng dường như không bị ảnh hưởng đáng kể nếu được can thiệp điều trị sớm.  

Xem thêm:

• Bệnh teo não tuổi già nguy hiểm tới mức nào? Điều trị và phòng ngừa ra sao?
  

Phương pháp chẩn đoán và điều trị bệnh teo não ở người trẻ tuổi?

Bệnh teo não ở người trẻ tuổi là tình trạng suy giảm mô não, có thể dẫn đến các vấn đề về nhận thức và chức năng thần kinh. Việc chẩn đoán sớm là rất quan trọng để xác định nguyên nhân và mức độ tổn thương. Điều trị nhằm cải thiện chất lượng cuộc sống và ngăn ngừa tiến triển của bệnh.

Phương pháp chẩn đoán 

Khám lâm sàng là bước đầu để bác sĩ nhận biết được tình trạng thực tế của bệnh nhân. Bác sĩ sẽ hỏi về tiền sử bệnh lý, các triệu chứng và tiến hành khám sức khỏe tổng quát. 

Các xét nghiệm như chụp cộng hưởng từ (MRI), chụp cắt lớp vi tính (CT), chụp mạch máu não (DSA) có thể được sử dụng để khảo sát cấu trúc não và xác định vị trí tổn thương.  

Chẩn đoán bệnh teo não ở người trẻ tuổi nhằm xác định được tình trạng thực tế của bệnh nhân

Cách điều trị bệnh teo não

Teo não là một tổn thương vĩnh viễn không thể phục hồi. Việc điều trị chỉ tập trung vào nguyên nhân cụ thể. Một số phương pháp phổ biến có thể kể đến như: 

• Điều trị dự phòng teo não do đột quỵ: Ở những bệnh nhân bị đột quỵ nhồi máu não, phương pháp điều trị phổ biến nhất là sử dụng thuốc tiêu sợi huyết, đặc biệt là chất hoạt hóa plasminogen mô (TPA). Loại thuốc này có vai trò quan trọng trong việc làm tan cục máu đông, qua đó giúp khôi phục lưu lượng máu lên não, ngăn ngừa nguy cơ teo não do thiếu máu cục bộ kéo dài. Đối với trường hợp đột quỵ xuất huyết não, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật để loại bỏ khối máu tụ và bít tắc, cầm mạch máu vỡ. Ngoài ra, người bệnh có thể sử dụng thuốc liên quan để ngăn ngừa đột quỵ tái phát. 
• Điều trị chấn thương não: Phẫu thuật là phương pháp điều trị tối ưu với các trường hợp chấn thương não, giúp ngăn ngừa các tổn thương nghiêm trọng hơn. 
• Điều trị bệnh đa xơ cứng: Một số loại thuốc thường được sử dụng trong quá trình điều trị bệnh teo não ở người trẻ tuổi là glatiramer acetate, ocrelizumab, fingolimod,....có tác dụng ngăn hệ thống miễn dịch tấn công và gây tổn thương các tế bào thần kinh. 
• Điều trị AIDS và các tình trạng bệnh khác: Chủ yếu thường được điều trị bằng thuốc kháng virus, thuốc kháng thể để điều trị bệnh tự miễn và steroid. 
• Điều trị bệnh giang mai: Bệnh được điều trị bằng thuốc kháng sinh, giúp ngăn ngừa tế bào thần kinh và các biến chứng do bệnh gây ra

Đối với các tổn thương não do bệnh ALzheimer, bại não, bệnh Huntington, bệnh thoái hóa chất trăng và các dạng mất trí khác gây ra sẽ không có phương pháp điều trị hoặc chữa khỏi dứt điểm. Tuy nhiên, các bác sĩ có thể chỉ định người bệnh sử dụng một số loại thuốc để có thể kiểm soát triệu chứng. 

Ngừa trẻ cần làm gì để phòng ngừa bệnh teo não?

Teo não nếu không được điều trị kịp thời có thể khó phục hồi lại trạng thái ban đầu do các tế bào thần kinh chết đi, não bị teo dần lại. Chính vì thế, phương pháp dự phòng tốt nhất cho người trẻ để tránh bị teo não chính là: 

• Xây dựng chế độ dinh dưỡng và lối sống lành mạnh; 
• Không hút thuốc lá, rượu bia; 
• Hạn chế tiếp xúc với môi trường bị ô nhiễm;
• Tăng cường vận động, luôn giữ tâm lý được thoải mái và vui vẻ, giảm thiểu căng thẳng; 
• Thắt dây an toàn, đội mũ bảo hiểm khi lái xe để ngăn ngừa chấn thương não; 
• Thăm khám sức khỏe định kỳ để kiểm soát sự tác động của gốc tự do thông qua 2 nguồn: nội sinh (quá trình chuyển hoá năng lượng trong cơ thể) và ngoại sinh (căng thẳng, stress, môi trường, thực phẩm,..)

Kết luận 

Teo não ở người trẻ tuổi không chỉ là hồi chuông cảnh báo về sức khỏe não bộ mà còn nhắc nhở chúng ta về tầm quan trọng của lối sống lành mạnh. Việc phát hiện sớm các dấu hiệu, hiểu rõ nguyên nhân và xây dựng thói quen tốt như kiểm soát căng thẳng, duy trì chế độ dinh dưỡng cân bằng và hoạt động thể chất đều đặn sẽ góp phần bảo vệ trí não khỏi những tổn thương không mong muốn.