Hội chứng ruột kích thích: hiểu đúng để kiểm soát hiệu quả

Theo tiêu chuẩn Rome V – tiêu chuẩn mới nhất trong chẩn đoán các rối loạn tiêu hóa chức năng, Hội chứng ruột kích thích (IBS) được định nghĩa và phân loại rõ ràng hơn, giúp bác sĩ và bệnh nhân có cách tiếp cận chính xác trong chẩn đoán và điều trị. Nếu bạn đang gặp phải các triệu chứng khó chịu liên quan đến tiêu hóa, đừng lo lắng quá! Hãy cùng tìm hiểu hội chứng này để biết cách kiểm soát và cải thiện tình trạng bệnh.

Dấu hiệu nhận biết hội chứng ruột kích thích

Để chẩn đoán IBS, các bác sĩ dựa trên tiêu chuẩn Rome V, yêu cầu bệnh nhân phải có đau bụng tái diễn ít nhất 1 ngày/tuần trong 3 tháng gần đây, kèm theo ít nhất 2 trong 3 dấu hiệu sau:

• Đau bụng liên quan đến việc đi tiêu: Cơn đau có thể giảm hoặc thay đổi sau khi đi ngoài.
• Thay đổi số lần đi tiêu: Bạn có thể bị tiêu chảy thường xuyên hoặc táo bón kéo dài.
• Thay đổi tính chất phân: Phân lúc cứng, lúc lỏng, có thể có nhầy nhưng không có máu.

Ngoài ra, một số triệu chứng khác thường đi kèm như:

• Cảm giác đầy hơi, chướng bụng.
• Cảm giác đi tiêu chưa hết, dù vừa mới đi vệ sinh xong.
• Xuất hiện chất nhầy trong phân nhưng không có máu.
• Mệt mỏi, khó ngủ, căng thẳng kéo dài.

Nếu bạn nhận thấy những triệu chứng này lặp đi lặp lại trong thời gian dài, đừng chủ quan, hãy đến gặp bác sĩ để được tư vấn và hướng dẫn điều trị phù hợp.

Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ

Mặc dù nguyên nhân chính xác của hội chứng ruột kích thích vẫn chưa được xác định, nhưng các nghiên cứu cho thấy IBS có thể liên quan đến các yếu tố sau:

• Rối loạn nhu động ruột: Ruột co bóp không đều, quá mạnh hoặc quá yếu làm thay đổi quá trình tiêu hóa.
• Sự mất cân bằng hệ vi khuẩn đường ruột: Lượng vi khuẩn có lợi bị suy giảm khiến hệ tiêu hóa hoạt động kém.
• Tâm lý căng thẳng, lo âu kéo dài: Người thường xuyên stress có nguy cơ mắc IBS cao hơn.
• Chế độ ăn uống không hợp lý: Đồ ăn nhanh, thức ăn cay nóng, nhiều dầu mỡ, rượu bia có thể làm triệu chứng IBS trầm trọng hơn.
• Tiền sử nhiễm trùng đường tiêu hóa: Một số người bị IBS sau khi nhiễm trùng đường ruột.

Việc hiểu rõ nguyên nhân giúp bạn chủ động hơn trong việc kiểm soát bệnh và hạn chế các tác nhân gây kích thích hệ tiêu hóa.

Chẩn đoán hội chứng ruột kích thích

Để chẩn đoán IBS, bác sĩ sẽ khai thác triệu chứng, dựa vào tiêu chuẩn Rome V và thực hiện một số xét nghiệm để loại trừ các bệnh lý nguy hiểm khác như:

• Xét nghiệm máu để kiểm tra bệnh Celiac hoặc viêm ruột.
• Nội soi đại tràng nếu có dấu hiệu nghi ngờ viêm đại tràng, polyp hoặc ung thư.

Cách kiểm soát và điều trị

Thay đổi lối sống và chế độ ăn uống

• Ăn uống điều độ, tránh ăn quá nhanh, quá no.
• Hạn chế thực phẩm dễ gây kích thích ruột như rượu bia, cà phê, đồ ăn cay nóng.
• Bổ sung nhiều chất xơ từ rau xanh, trái cây nhưng không nên ăn quá nhiều một lúc.
• Uống đủ nước mỗi ngày để hỗ trợ tiêu hóa.
• Duy trì thói quen tập thể dục đều đặn, giúp hệ tiêu hóa hoạt động tốt hơn.
• Kiểm soát căng thẳng, duy trì giấc ngủ đầy đủ.

Sử dụng thuốc hỗ trợ (khi cần thiết)

Thuốc giảm đau, chống co thắt ruột: Giúp giảm cơn đau bụng khó chịu.

• Thuốc điều chỉnh nhu động ruột: Loperamide (giảm tiêu chảy), Polyethylene Glycol (hỗ trợ táo bón).
• Probiotic: Cải thiện hệ vi sinh đường ruột.
• Thuốc an thần nhẹ hoặc chống trầm cảm liều thấp: Nếu IBS liên quan đến stress.

Cách phòng ngừa IBS hiệu quả

Xây dựng thói quen ăn uống lành mạnh, đúng giờ.

• Hạn chế căng thẳng bằng cách tập yoga, thiền, thể dục.
• Không tự ý dùng thuốc khi chưa có chỉ định của bác sĩ.
• Nếu triệu chứng kéo dài, cần đi khám để được tư vấn điều trị kịp thời.

Những hiểu lầm cần tránh

Nghĩ rằng IBS là bệnh nguy hiểm: Thực tế, IBS không gây biến chứng nặng nhưng ảnh hưởng nhiều đến cuộc sống.

• Tự ý dùng thuốc cầm tiêu chảy hoặc thuốc xổ mà không có hướng dẫn của bác sĩ.
• Bỏ qua yếu tố tâm lý: Căng thẳng, lo âu có thể làm IBS trầm trọng hơn.

Sai lầm thường gặp ở người bệnh

Chủ quan, không đi khám sớm: Nhiều người nghĩ IBS chỉ là rối loạn tiêu hóa nhẹ, dẫn đến trì hoãn chẩn đoán và điều trị.

• Lạm dụng thuốc mà không thay đổi lối sống: Chỉ dùng thuốc mà không điều chỉnh chế độ ăn và kiểm soát căng thẳng sẽ khó cải thiện bệnh.
• Nhịn ăn khi bị đau bụng: Việc nhịn ăn có thể làm rối loạn tiêu hóa nặng hơn, thay vào đó, hãy ăn uống khoa học.
• Không tuân thủ chỉ định của bác sĩ: Việc tự ý bỏ thuốc hoặc điều trị không theo hướng dẫn có thể khiến bệnh dai dẳng.