Lưỡi ngắn hay còn gọi là tật ngắn lưỡi, là thực trạng khá phổ biến trên lâm sàng với hệ quả thường gặp nhất là khó phát âm. Ngoài ra, bé có thể gặp khó khăn trong việc nhai nuốt, làm sạch răng miệng dễ dẫn đến các bệnh lý răng miệng như viêm nướu, sâu răng, chán ăn, suy dinh dưỡng,...
Lưỡi ngắn (hay còn gọi là dây thắng lưỡi ngắn) là tình trạng dây hãm dưới lưỡi quá ngắn hoặc dày khiến lưỡi của trẻ bị hạn chế cử động. Các bác sĩ chuyên khoa Nhi cho biết đây là một trong số các dị tật bẩm sinh xảy ra khi mô liên kết lưỡi với sàn miệng bị ngắn bất thường dẫn đến lưỡi hoạt động khó khăn, kém linh hoạt.
Lưỡi ngắn là tình trạng dây thắng lưỡi ngắn khiến bé có nguy cơ chậm nói, nói ngọng so với bạn bè đồng trang lứa
Theo thống kê y khoa mới nhất năm 2025, khoảng 4-10% trẻ sơ sinh được chẩn đoán mắc tình trạng này, với tỷ lệ cao hơn ở bé trai so với bé gái. Các bậc phụ huynh có thể nhận biết trẻ bị ngắn lưỡi tại nhà theo 4 triệu chứng dưới đây:
Đầu lưỡi hình trái tim là một trong số các triệu chứng điển hình của ngắn lưỡi
Nếu phát hiện con mình có các dấu hiệu kể trên, phụ huynh nên đưa trẻ đến gặp bác sĩ nhi để được kiểm tra và tư vấn phương pháp điều trị phù hợp.
Như đã nhắc đến ở trên, nguyên nhân của tình trạng lưỡi ngắn ở trẻ nhỏ thường đến từ hai lý do chính như sau:
Những yếu tố trên có thể khiến lưỡi của trẻ sơ sinh trông ngắn hơn bình thường. Nếu quan sát kỹ dễ thấy lưỡi của bé có hình trái tim hoặc chữ W khi thè ra ngoài.
Trên thực tế, lưỡi ngắn không đe dọa trực tiếp đến tính mạng nhưng sẽ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của trẻ như sau:
Như đã nhắc đến ở trên, bệnh nhi ngắn lưỡi có thể khiến bé không ngậm hết núm vú, không bú hết sữa và bú lâu. Theo thời gian, điều này có thể khiến bé chán bú, bỏ bú và không có đủ chất dinh dưỡng cần thiết để phát triển.
Ngoài ra, mẹ cũng có thể gặp các vấn đề như đau núm vú, nứt núm vú, viêm tuyến sữa, ít sữa,..
Lưỡi ngắn khiến bé khó khăn trong cả ăn sữa mẹ lẫn bú bình
Hậu quả lớn nhất của bất thường này đối với các trẻ lớn là lưỡi ngắn khó phát âm. Đối với các bé đang độ tuổi tập nói thì lưỡi ngắn có thể khiến bé chậm nói do ảnh hưởng đến chức năng phát âm. Điều này gián tiếp gây ra các vấn đề về giao tiếp, ảnh hưởng đến khả năng học tập và tương tác xã hội của con.
Đặc biệt, các chuyên gia y tế cho hay: Người bị ngắn lưỡi còn có thể gặp các vấn đề về cấu trúc hàm mặt, bao gồm hàm dưới kém phát triển, khớp cắn không đều, và răng mọc lệch. Bên cạnh đó, họ cũng gặp nhiều khó khăn khi chăm sóc răng miệng và có xu hướng dễ mắc các bệnh sâu răng và viêm nướu hơn.
Đứng trước các nguy cơ về mặt sức khoẻ kể trên, đặc biệt là lưỡi ngắn khó phát âm, không ít cha mẹ tò mò khi nào nên điều trị cho trẻ bị lưỡi ngắn. Trên thực tế, ngay khi phát hiện ra các dấu hiệu kể trên, cha mẹ hãy đưa bé đến các Bệnh viện uy tín càng sớm càng tốt.
Mặc dù việc điều trị ngắn lưỡi không bắt buộc cho từng ca bệnh nhưng để hạn chế các biến chứng về sức khỏe, học tập và sinh hoạt xã hội về sau, cha mẹ nên đưa bé đến gặp bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị.
Các bác sĩ chuyên khoa có thể điều trị bất thường về lưỡi cho trẻ em theo các phương pháp như sau:
Đây là phương pháp chăm sóc sức khỏe dành cho mọi bệnh nhi bị ngắn lưỡi. Bởi trên thực tế, theo thời gian, dây thắng lưỡi của một số bé có thể giãn ra khi lớn lên, giải quyết trọn vẹn các vấn đề về phát âm.
Do đó, điều quan trọng là cha mẹ nên theo dõi sự thay đổi về cách phát âm của bé khi lớn lên để phối hợp với chuyên gia (nếu cần thiết).
Đối với các bé đang ngọng thì bác sĩ và gia đình có thể cân nhắc cho bệnh nhi thực hiện trị liệu ngôn ngữ. Đây là phương pháp điều trị không xâm lấn cho nhiều trẻ bị lưỡi ngắn khó phát âm.
Trong nhiều trường hợp, bé sẽ phải trị liệu ngôn ngữ với chuyên gia
Chuyên gia âm ngữ trị liệu sẽ đánh giá chi tiết các âm bé đang bị ngọng và đưa ra các bài tập cụ thể nhằm tăng cường khả năng vận động của lưỡi và cải thiện khả năng phát âm của trẻ. Các buổi trị liệu thường diễn ra 1-2 lần/tuần, kéo dài từ 30-45 phút, tùy thuộc vào nhu cầu của trẻ.
Bạn có thể chủ động thực hiện các bài tập nâng cao khả năng vận động của cơ lưỡi, kéo giãn dây thắng lưỡi như sau:
Để phương pháp này phát huy hiệu quả cao nhất, bạn nên cho bé luyện tập hàng ngày, mỗi ngày 2-3 lần, mỗi lần khoảng 5-10 phút.
Nếu bệnh nhân bị lưỡi ngắn nghiêm trọng dẫn đến ăn uống kém hoặc phát âm ngọng nhiều, bác sĩ có thể chỉ định thực hiện cắt thắng lưỡi. Đây là thủ thuật đơn giản, kéo dài khoảng 10-15 phút, thường được thực hiện dưới gây tê cục bộ đối với trẻ lớn hoặc gây mê nhẹ với trẻ nhỏ.
Bác sĩ sẽ sử dụng kéo phẫu thuật, dao điện hoặc laser để can thiệp. Tuy nhiên, hiện nay, phương pháp laser được đón nhận hơn cả bởi chúng giảm thiểu đáng kể nguy cơ chảy máu, đau đớn và rút ngắn thời gian hồi phục trong vòng 1-2 tuần.
Bệnh nhân sẽ được phẫu thuật cắt dây thắng lưỡi nếu ăn uống khó khăn hoặc ảnh hưởng nhiều đến phát âm
Dù phẫu thuật hay không, trẻ em bị ngắn lưỡi cũng nên được cha mẹ hướng dẫn luyện tập ngôn ngữ bằng các bài tập tại nhà. Cụ thể, mỗi ngày cha mẹ chỉ cần dành thời gian cùng bé đọc sách, tập phát âm,...
Đặc biệt lưu ý, các bài tập này nên thực hiện đều đặn, lặp đi lặp lại để trẻ hình thành phản xạ và thói quen, giúp trẻ cải thiện khả năng ngôn ngữ từ từ.
Trong quá trình chăm sóc cho bé tại nhà, bạn cần lưu ý những điểm quan trọng như sau:
Có thể nói, lưỡi ngắn là tình trạng dây thắng lưỡi bị ngắn khiến lưỡi của bệnh nhi bị hạn chế vận động. Điều này trực tiếp hạn chế khả năng phát âm, giao tiếp và có xu hướng khiến bé tự ti, khép mình hơn. Do đó, cha mẹ nên dành thời gian bên con nhiều hơn, quan sát kỹ các biểu hiện bất thường và đưa con đến gặp các bác sĩ chuyên khoa để điều trị kịp thời (nếu cần).
BỆNH VIỆN ĐA KHOA PHƯƠNG ĐÔNG
Địa chỉ: Số 9, Phố Viên, Cổ Nhuế 2, Bắc Từ Liêm, Hà Nội
Tổng đài tư vấn: 19001806
Website: https://benhvienphuongdong.vn
Lưu ý: Thông tin trong bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, vui lòng liên hệ với Bác sĩ, Dược sĩ hoặc chuyên viên y tế để được tư vấn cụ thể.
Lưỡi ngắn thường liên quan đến các nhân tố di truyền, tuy nhiên chỉ một số trường hợp ngắn lưỡi nghiêm trọng mới cần cắt thắng lưỡi.
