Mắt đổ ghèn có phải là triệu chứng của bệnh lý không?

Mắt đổ ghèn là gì?

Mắt đổ ghèn là tình trạng xuất hiện chất tiết ở khóe mắt hoặc dọc theo bờ mi, thường rõ nhất sau khi ngủ dậy. Ghèn mắt có thể ở dạng ướt, dính hoặc khô cứng, tùy vào lượng dịch tiết và mức độ bay hơi của nước mắt trong đêm.

Về mặt sinh lý, dịch tiết mắt đóng vai trò giúp cuốn trôi bụi bẩn, tế bào chết và các tạp chất ra khỏi bề mặt nhãn cầu. Khi còn thức, động tác chớp mắt liên tục sẽ giúp lớp nước mắt làm sạch mắt một cách tự nhiên. Tuy nhiên, trong lúc ngủ, mắt không chớp nên dịch tiết dễ tích tụ lại và hình thành ghèn. Đây là hiện tượng bình thường nếu ghèn ít, không kèm theo khó chịu hay thay đổi bất thường ở mắt.

Ngược lại, nếu mắt đổ ghèn nhiều, kéo dài, ghèn có màu lạ hoặc đi kèm các triệu chứng như đỏ mắt, ngứa rát, sưng đau, người bệnh không nên chủ quan vì đó có thể là dấu hiệu của bệnh lý về mắt.

Xem thêm: 8 cách giảm sưng mắt siêu tốc tại nhà an toàn và hiệu quả

Ghèn mắt có thể ở dạng ướt, dính hoặc khô cứng 

Nguyên nhân khiến mắt bị đổ ghèn

Viêm kết mạc

Viêm kết mạc là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây mắt đổ ghèn bất thường. Tùy tác nhân gây bệnh, đặc điểm ghèn mắt có thể khác nhau. Viêm kết mạc do virus thường tạo dịch tiết loãng, trong hoặc hơi trắng và rất dễ lây lan. 

Viêm kết mạc do vi khuẩn khiến ghèn đặc, màu vàng hoặc xanh, dễ làm dính chặt mi mắt khi ngủ dậy. Trường hợp viêm kết mạc dị ứng thường có ghèn dạng nước, kèm theo ngứa và đỏ mắt rõ rệt.

Viêm bờ mi

Viêm bờ mi là tình trạng viêm mạn tính ở vùng mí mắt, thường liên quan đến vi khuẩn hoặc rối loạn hoạt động của tuyến Meibomian. Khi mắc viêm bờ mi, người bệnh dễ bị đổ ghèn, đóng vảy ở chân mi, kèm theo cảm giác cộm và mỏi mắt, đặc biệt vào buổi sáng.

Lẹo mắt

Lẹo mắt hình thành khi tuyến dầu ở mí mắt bị tắc và nhiễm trùng. Ngoài biểu hiện sưng đau tại mí, lẹo mắt cũng có thể khiến mắt đổ ghèn nhiều hơn do phản ứng viêm và tăng tiết dịch.

Xem thêm: 9 Cách chữa lẹo mắt tại nhà đơn giản mà cực hiệu quả

Khô mắt

Khô mắt xảy ra khi lượng nước mắt tiết ra không đủ hoặc chất lượng nước mắt kém. Tình trạng này khiến chất nhầy và dầu không được phân tán đều, dễ tích tụ lại và tạo ghèn, đồng thời gây cảm giác khô, rát và khó chịu ở mắt.

Các nguyên nhân khác

Ngoài các bệnh lý kể trên, mắt đổ ghèn còn có thể liên quan đến việc sử dụng kính áp tròng không đảm bảo vệ sinh, chấn thương mắt, loét giác mạc hoặc viêm túi lệ. Những nguyên nhân này thường tiềm ẩn nguy cơ biến chứng nếu không được phát hiện và xử trí sớm.

Dùng kính áp tròng không vệ sinh có thể khiến người bệnh có ghèn ở mắt 

Các trường hợp mắt bị đổ ghèn

Mắt bị đổ ghèn là tình trạng khá thường gặp, có thể xuất hiện ở cả trẻ em và người lớn. Trong nhiều trường hợp, ghèn mắt chỉ là phản ứng sinh lý bình thường của mắt. Tuy nhiên, nếu ghèn xuất hiện nhiều, kéo dài hoặc kèm theo các triệu chứng khó chịu, đây có thể là dấu hiệu cảnh báo bệnh lý về mắt cần được theo dõi và xử trí sớm.

Trong thực hành lâm sàng, bác sĩ nhãn khoa thường dựa vào màu sắc và hình dạng của ghèn mắt để đánh giá mức độ nghiêm trọng cũng như định hướng nguyên nhân gây bệnh. Việc phân loại đúng giúp người bệnh hiểu rõ tình trạng mắt của mình và chủ động đi khám khi cần thiết.

Phân loại theo màu sắc

Màu sắc của ghèn mắt phản ánh khá rõ tình trạng viêm nhiễm hoặc rối loạn đang diễn ra ở bề mặt nhãn cầu. Người bệnh có thể dựa vào đặc điểm này để nhận biết sớm các dấu hiệu bất thường.

• Ghèn trong suốt hoặc trắng nhạt: Đây thường là dạng ghèn nhẹ, xuất hiện do nguyên nhân sinh lý, viêm kết mạc do virus hoặc dị ứng nhẹ. Ghèn không có mùi, không gây đau, chủ yếu xuất hiện vào buổi sáng sau khi ngủ dậy. Với trường hợp này, tình trạng thường tự cải thiện sau khoảng 3–7 ngày nếu mắt được nghỉ ngơi và chăm sóc đúng cách.
• Ghèn màu vàng nhạt: Ghèn vàng nhạt thường liên quan đến nhiễm khuẩn mức độ nhẹ hoặc viêm kết mạc vi khuẩn giai đoạn sớm. Ghèn có độ đặc vừa phải, đôi khi kèm đỏ mắt và ngứa nhẹ. Người bệnh nên theo dõi sát, vì nếu không được điều trị phù hợp, tình trạng có thể tiến triển nặng hơn.
• Ghèn màu vàng đậm hoặc xanh: Đây là dấu hiệu cảnh báo nhiễm khuẩn mắt nặng, thường do các vi khuẩn như Staphylococcus aureus hoặc Streptococcus pneumoniae. Ghèn đặc sệt, có mùi hôi, dễ làm dính chặt mi mắt, kèm theo đau nhức, sưng đỏ rõ rệt. Trường hợp này cần đi khám sớm để được điều trị kháng sinh kịp thời, tránh biến chứng ảnh hưởng đến thị lực.

Phân loại theo hình dạng

Bên cạnh màu sắc, hình dạng ghèn mắt cũng giúp bác sĩ đánh giá chính xác hơn nguyên nhân gây bệnh.

• Ghèn dạng nước: Ghèn có độ loãng, chảy dễ, trong suốt hoặc hơi đục và không gây dính mi mắt. Nguyên nhân thường do tăng tiết nước mắt phản xạ, viêm kết mạc virus hoặc dị ứng với môi trường như bụi, phấn hoa. Tình trạng này thường kéo dài ngắn ngày và chủ yếu cần điều trị hỗ trợ.
• Ghèn dạng nhầy: Ghèn có độ quánh trung bình, trong suốt đến hơi đục, có thể kéo thành sợi. Dạng ghèn này thường gặp ở người bị viêm kết mạc dị ứng mạn tính, khô mắt hoặc viêm kết mạc mùa xuân. Người bệnh hay cảm thấy ngứa, cộm mắt nhưng ít đau.
• Ghèn dạng mủ: Ghèn đặc, màu vàng hoặc xanh lục, dính chặt vào mi mắt, nhất là vào buổi sáng. Đây là dấu hiệu điển hình của viêm kết mạc do vi khuẩn, có khả năng lây lan cao. Người bệnh cần tránh dụi mắt và không dùng chung đồ cá nhân để hạn chế lây nhiễm.
• Ghèn dạng sợi: Ghèn tạo thành các sợi dài, trong suốt và bám chặt vào bề mặt mắt. Tình trạng này thường liên quan đến khô mắt mạn tính, viêm bờ mi kéo dài hoặc hội chứng Sjögren. Nếu không được điều trị đúng cách, ghèn dạng sợi có thể gây cảm giác cộm và khó chịu dai dẳng.

Ghèn dạng nhầy là một trong số các loại ghèn thường gặp ở người bị viêm kết mạc 

Dấu hiệu của tình trạng mắt bị đổ ghèn là gì

Dấu hiệu thường gặp nhất là tình trạng mắt tiết ra nhiều dịch bất thường, khiến mí mắt dễ bị dính lại, đặc biệt là sau khi ngủ dậy. Lượng ghèn có thể ít hoặc nhiều, màu sắc và tính chất cũng thay đổi tùy theo nguyên nhân gây bệnh.

Khi bị mắt đổ ghèn, người bệnh thường nhận thấy một hoặc nhiều dấu hiệu sau:

• Mí mắt dính chặt vào nhau vào buổi sáng, phải vệ sinh mới mở mắt được
• Xuất hiện ghèn màu trắng, vàng, xanh hoặc xám, có thể khô cứng hoặc dai dính
• Mắt đỏ, kích ứng, cảm giác cộm như có dị vật trong mắt
• Ngứa, rát, chảy nước mắt nhiều hơn bình thường
• Một số trường hợp có kèm sưng mí, đau nhẹ hoặc mỏi mắt

Ngoài ra, tính chất của ghèn cũng giúp gợi ý nguyên nhân. Ghèn xanh hoặc xám kèm đỏ mắt thường liên quan đến nhiễm trùng vi khuẩn. Ghèn trắng, dai, dạng sợi hay gặp trong viêm kết mạc dị ứng. Nếu ghèn đi kèm đau, sưng vùng góc trong mắt gần mũi, người bệnh cần nghĩ đến viêm túi lệ và nên đi khám sớm.

Ai dễ gặp tình trạng mắt bị đổ ghèn

Trẻ sơ sinh là nhóm dễ gặp tình trạng này nhất. Nguyên nhân thường do ống dẫn nước mắt của trẻ chưa phát triển hoàn chỉnh, dễ bị tắc. Khi nước mắt không thoát xuống mũi như bình thường, dịch sẽ ứ lại trên bề mặt mắt, gây chảy nước mắt liên tục và xuất hiện ghèn, đôi khi tràn xuống má dù trẻ không khóc.

Ngoài trẻ sơ sinh, những người có nguy cơ bị mắt đổ ghèn cao còn bao gồm:

• Người thường xuyên dụi mắt hoặc chạm tay bẩn vào mắt
• Người sống hoặc làm việc trong môi trường nhiều bụi bẩn, khói thuốc, ô nhiễm
• Người sử dụng kính áp tròng nhưng không vệ sinh đúng cách
• Người có tiền sử viêm kết mạc, viêm bờ mi, dị ứng mắt
• Người có sức đề kháng kém hoặc đang mắc các bệnh nhiễm trùng

Việc nhận biết sớm nhóm nguy cơ giúp người bệnh chủ động hơn trong phòng ngừa và chăm sóc mắt hằng ngày.

Điều trị mắt bị đổ ghèn như thế nào?

Trong hầu hết các trường hợp nhẹ, chăm sóc và vệ sinh mắt đúng cách có thể giúp cải thiện rõ rệt.Người bệnh nên áp dụng các biện pháp sau:

• Vệ sinh mắt nhẹ nhàng bằng nước muối sinh lý hoặc nước sạch, lau từ góc trong ra góc ngoài mắt
• Sử dụng khăn mềm, sạch và mỗi mắt dùng một khăn riêng để tránh lây nhiễm chéo
• Chườm ấm giúp làm dịu viêm và hỗ trợ lưu thông máu, đặc biệt có lợi khi tắc tuyến bờ mi
• Chườm lạnh có thể giúp giảm sưng, ngứa trong trường hợp mắt đổ ghèn do dị ứng
• Sử dụng nước mắt nhân tạo để giữ ẩm cho mắt và rửa trôi các tác nhân gây kích ứng

Trong trường hợp mắt đổ ghèn kéo dài, ghèn nhiều, kèm đỏ, đau hoặc sưng rõ, người bệnh cần đi khám chuyên khoa mắt. Bác sĩ sẽ thăm khám, xác định nguyên nhân và chỉ định thuốc phù hợp như thuốc kháng sinh, thuốc chống viêm hoặc thuốc chống dị ứng. Người bệnh không nên tự ý mua thuốc nhỏ mắt, đặc biệt là thuốc chứa kháng sinh, vì có thể làm tình trạng mắt nặng hơn và khó điều trị về sau.

Bạn có thể chườm lạnh để hỗ trợ giảm sưng và đổ ghèn mắt 

Phòng ngừa mắt bị đổ ghèn như thế nào?

Các biện pháp phòng ngừa chủ yếu tập trung vào việc giữ vệ sinh mắt và hạn chế các yếu tố gây kích ứng, nhiễm trùng. Một số biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả bao gồm:

• Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng, đặc biệt trước khi chạm vào mắt
• Tránh dụi mắt, nhất là khi tay chưa được vệ sinh sạch
• Vệ sinh cá nhân và đồ dùng sinh hoạt như khăn mặt, gối, chăn thường xuyên
• Người đeo kính áp tròng cần tuân thủ đúng quy trình vệ sinh, thay kính đúng hạn và không đeo quá lâu
• Hạn chế tiếp xúc với bụi bẩn, khói thuốc, môi trường ô nhiễm
• Giữ không gian sống thông thoáng, độ ẩm phù hợp để hạn chế vi khuẩn, nấm mốc phát triển
• Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, bổ sung đầy đủ dưỡng chất để hỗ trợ sức khỏe đôi mắt

Nếu tình trạng mắt có ghèn tái phát nhiều lần hoặc kèm theo các dấu hiệu bất thường, người bệnh nên chủ động đi khám để được kiểm tra và tư vấn kịp thời, tránh để bệnh tiến triển kéo dài gây ảnh hưởng đến thị lực.

Có thể nói, mắt đổ ghèn không nên xem nhẹ, đặc biệt khi tình trạng này kéo dài, ghèn ra nhiều hoặc kèm theo đỏ, đau, sưng và khó chịu ở mắt. Việc vệ sinh mắt đúng cách, theo dõi các dấu hiệu bất thường và thăm khám chuyên khoa kịp thời sẽ giúp bảo vệ thị lực và hạn chế biến chứng không mong muốn. Khi có bất kỳ nghi ngờ nào về sức khỏe đôi mắt, người bệnh nên chủ động đi khám để được bác sĩ tư vấn và điều trị phù hợp.